HLV Gareth Southgate (ĐT Anh): Người hùng hay tội đồ?

Sai lầm của Southgate

Sau 120 phút hòa 1-1 trước người Ý, Tam sư bước vào loạt đấu súng định mệnh và phải nhận thất bại với tỉ số 2-3. Bỏ lỡ cơ hội lên ngôi vô địch Euro ngay tại sân nhà là điều quá nghiệt ngã với Harry Kane và các đồng đội. Trên khán đài và dưới sân Wembley, rất nhiều giọt nước mắt đã rơi. Cảm giác tiếc nuối và hụt hẫng bao trùm tất cả.

Rất nhiều người chỉ trích các cầu thủ trẻ như Rashford, Sancho hay Saka vì 3 quả đá hỏng liên tiếp trên chấm luân lưu 11m. Tuy nhiên, họ chỉ là những nạn nhân bất đắc dĩ trong một buổi tối đầy rẫy những sai lầm đáng trách của cả đội tuyển Anh mà nguyên nhân chính xuất phát từ HLV trưởng Gareth Southgate.

Trận chung kết Euro 2020 chưa đi hết phút thứ 2, hàng nghìn khán giả vẫn chưa ổn định chỗ ngồi tại Wembley thì Luke Shaw đã sút tung lưới thủ thành Donnarumma mở tỉ số 1-0 cho Tam sư, bàn thắng nhanh nhất trong lịch sử các trận chung kết Euro. Đó là khởi đầu không thể hoàn hảo hơn cho tham vọng “đưa bóng đá trở về nhà” của người Anh.

Nhưng sau sự khởi đầu không thể tuyệt vời hơn ở Wembley, đội tuyển Anh trong trạng thái hưng phấn thay vì dâng cao dồn ép đối thủ đang gặp vấn đề về tâm lý thì bất ngờ chuyển hẳn sang trạng thái phòng ngự thụ động, đội hình lùi quá sâu về sân nhà. Tam sư gần như nhường quyền kiểm soát bóng cho Italia (63%) và trông chờ vào các pha phản công.

Italia vào thời điểm đó như con thú bị tổn thương. Sai lầm của đội tuyển Anh là họ đã không bung sức đúng lúc để tung đòn kết liễu đối thủ. Southgate quên mất rằng, dưới thời HLV Mancini, đội bóng Thiên thanh có sự thích nghi rất nhanh sau khi thoát khỏi vấn đề tâm lý. Có thể thấy rõ điều đó ở 10 phút cuối hiệp 1 và hiệp 2, Azzurri kiểm soát thế trận, gây sức ép, ghi bàn gỡ hòa và suýt có bàn thắng thứ 2.

Southgate cũng có lý khi chơi an toàn sau khi ghi bàn mở tỉ số quá sớm, nhất là đội tuyển Anh sở hữu hàng phòng ngự rắn chắc. Nhưng sự an toàn quá mức chẳng khác con dao 2 lưỡi với Tam sư. Hơn nữa, người Italia ở Euro 2020 không chơi thứ bóng đá catenaccio, khô cứng và đơn điệu. Thay vào đó là lối chơi tấn công hoa mỹ, giàu chất kỹ thuật và biến hóa, dựa trên những cầu thủ bậc thầy về phòng ngự.

Có thể thấy, trong lúc Italia phải dâng cao đội hình tìm kiếm bàn thắng gỡ hòa, đội tuyển Anh có rất nhiều cơ hội để gia tăng cách biệt. Thế nhưng, thầy trò Southgate đã không có nổi một lần tạo ra được cơ hội nguy hiểm về phía khung thành của Donnarumma.

Người Anh có quá ít nhân sự ở khu vực 1/3 cuối sân của đội tuyển Italia. Chính sự kém cỏi ấy của Anh vô hình trung giúp cho Italia phát huy được sức mạnh. Không ít lần người ta thấy cả 2 trung vệ Bonucci và Chiellini vượt qua khỏi vạch giữa sân.

Tâm lý cầu toàn của Southgate còn thể hiện rõ ở chất lượng không tốt của những pha phản công. Đội tuyển Anh sở hữu rất nhiều cầu thủ trẻ mạnh mẽ, tốc độ, khát khao cống hiến nhưng tất cả đã bị triệt tiêu bởi những toan tính yếm thế từ khu vực kỹ thuật. Không phải ngẫu nhiên mà trong suốt 120 phút, siêu tiền đạo Harry Kane không có nổi một pha chạm bóng trong vòng cấm. Sterling và Mount không nhận được sự hỗ trợ đắc lực từ 2 hậu vệ biên chứ chưa nói tới 2 tiền vệ trung tâm là Phillips và Rice.

Ngay cả trong thời gian đá hiệp phụ, thay vì đốc thúc các học trò vùng lên gây sức ép như trận bán kết với Đan Mạch, Southgate vẫn bảo thủ chơi theo kiểu rình rập vì tâm lý sợ thua. Rashford và Sancho, những cầu thủ trẻ tài năng đáng ra cần vào sân sớm hơn để thể hiện ưu thế về tốc độ trước hàng thủ vốn xoay xở chậm chạp của Italia. Nhưng Southgate đưa 2 cầu thủ này vào sân khi hiệp phụ thứ 2 chỉ còn tính bằng giây với toan tính đá… luân lưu 11m.

Các đường lên bóng của Tam sư hầu như chỉ dựa vào tốc độ của Luke Shaw và Sterling ở cánh trái. Còn khu vực trung tâm, Mason Mount chơi một trong những trận đấu tệ nhất sự nghiệp của mình khi hoàn toàn mất hút. Thế nhưng, Southgate lại phải chờ tới phút thứ 9 của hiệp phụ đầu tiên mới thay anh bằng Jack Grealish. Sự thay thế Trippier bằng Bukayo Saka cũng không thành công. Sao trẻ 19 tuổi của Arsenal lóng ngóng, tâm lý nặng. Anh thường xuyên xử lý lỗi và làm mất nhịp tấn công vốn đã chẳng có mấy đột biến của Tam sư.

Sự có mặt của Jordan Henderson (phút 74) cũng không tạo ra những thay đổi tích cực cho lối chơi của đội tuyển Anh. Bởi lẽ nhiệm vụ chính của đội trưởng Liverpool chỉ là bịt lại lỗ hổng nơi tuyến giữa của Tam sư chứ không phải tạo ra các đường bóng phát động tấn công, khai thác những lỗ hổng nơi hàng thủ đội tuyển Italia. Jordan Henderson cũng chết chìm ở giữa sân bởi chiến thuật tử thủ của Southgate.

Thắng bại trên loạt đấu súng cân não có tính may rủi khá lớn. Rất nhiều siêu sao, kỹ thuật siêu đẳng cũng thất bại trên chấm luân lưu 11m. Nếu Rashford, Sancho và Saka thành công, Southgate sẽ trở thành người hùng với những lời ngợi khen về quyết định táo bạo. Chỉ tiếc rằng điều đó không xảy ra ở Wembley. Quyết định của HLV trưởng đội tuyển Anh sau đó trở thành thảm họa.

Rashford và Sancho vào sân quá muộn thậm chí chưa chạm bóng, đồng thời chưa thể thích ứng với áp lực khủng khiếp tại Wembley đá hỏng 2 quả sút liên tiếp ở loạt thứ 3 và thứ 4. Tuy nhiên, đó vẫn chưa phải điều tồi tệ nhất. Ở cú sút cuối cùng của loạt 5 quả đầu tiên, khi tỉ số là 3 -2 nghiêng về phía Italia, cái tên được Southgate lựa chọn lại là Bukayo Saka, cầu thủ nhỏ tuổi nhất có mặt trên sân Wembley. Và sao trẻ của Arsenal đã thất bại trước Donnarumma khiến người Anh ngậm ngùi nhìn đối thủ lên ngôi vương ngay trên thánh địa của mình.

Sau trận đấu, rất nhiều chuyên gia lẫn NHM tuyển Anh chỉ trích nặng nề các quyết định của Southgate. Gary Neville và Roy Keane cảm thấy khó hiểu khi HLV tuyển Anh không chọn những cầu thủ giàu kinh nghiệm còn lại trên sân như Grealish, Sterling, Luke Shaw… thực hiện các quả 11m đầy áp lực. Bukayo Saka (19 tuổi), Sancho (21 tuổi) và Rashford (23 tuổi) đã tỏ rõ sự non nớt và yếu ớt về mặt tâm lý trong thời điểm then chốt nhất của giải đấu. 

Southgate có quyền tự hào

Đội tuyển Anh không vô địch Euro 2020. Giấc mơ danh hiệu lớn kéo dài hơn nửa thế kỷ của bóng đá xứ sở sương mù. Nhưng Gareth Southgate có quyền tự hào về những thành công mà ông mang lại cho bóng đá Anh, cho dù mức độ chưa được như sự kỳ vọng.

Southgate đưa Tam sư vào bán kết World Cup 2018 và UEFA Nations League 2018 – 2019 và đoạt vé chung kết Euro 2020, thành tích lịch sử với bóng đá Anh. Nếu đem ra so sánh với giai đoạn 1966 - 1996 chỉ 4 lần vào bán kết các giải đấu, thì thành tích của đội tuyển Anh đã có sự cải thiện đáng kể. Southgate đã vượt qua các tiền bối nổi tiếng Bobby Robson (vào bán kết World Cup 1990) và Terry Venables (vào bán kết Euro 1996). Trong suốt lịch sử, chỉ có một người hơn được Southgate về mặt thành tích, đó là HLV Alf Ramsey, vô địch World Cup 1966.

Đặc biệt, Southgate được đánh giá rất cao về sự khiêm tốn và khôn ngoan, trong cách sống cũng như công việc. Sven Goran Eriksen gái gú ngay trong hàng ngũ LĐBĐ Anh và là kẻ hám tiền. Sam Allardyce khai thác kẽ hở của luật để ăn tiền trong lĩnh vực chuyển nhượng. Glenn Hoddle xúc phạm người tàn tật qua phát biểu của mình. Fabio Capello không chấp nhận tước băng thủ quân của John Terry - một cầu thủ mất tư cách, không thể làm gương… Southgate đàng hoàng hơn, và ông sẵn sàng đối đầu trực diện với truyền thông.

Sau trận chung kết Euro 2020, giữa cơn bão chỉ trích của truyền thông Anh, Southgate không nghĩ tới chuyện từ chức. Tôi không nghĩ bây giờ là thời điểm thích hợp để nghĩ tới chuyện hợp đồng và tương lai. Trước mắt, đội tuyển Anh phải giành vé tới Qatar dự FIFA World Cup 2022. Toàn đội cần thời gian để vượt qua ảnh hưởng về tâm lý sau Euro 2020. Tôi luôn nói rằng, sự ủng hộ là giá trị quan trọng nhất với một HLV. Tôi không muốn cam kết bất cứ điều gì. Tôi cảm nhận được sự tiến bộ của đội bóng trong 4 năm qua”, HLV Southgate cho biết.

Trong khi đó, Giám đốc điều hành LĐBĐ Anh, ông Mark Bullingham khẳng định muốn kí hợp đồng mới với Gareth Southgate. Nên nhớ mục tiêu đầu tiên là tuyển Anh ít nhất phải lọt vào bán kết Euro 2020. Mục tiêu thứ hai là giành chức vô địch World Cup 2022. Vì vậy, dù không thể giành chức vô địch Euro 2020, nhà cầm quân này vẫn được bảo đảm về tương lai. Thậm chí, trước khi bước vào giải đấu, không nhiều người Anh nghĩ rằng đội nhà sẽ góp mặt tại trận chung kết Euro 2020.

Southgate không chỉ nhận được sự ủng hộ từ LĐBĐ Anh cho vị trí mà giới chuyên môn tại Anh đều tin ông xứng đáng. Đó là một chặng đường 10 năm làm việc của Southgate, người đảm nhận vai trò trưởng bộ phận phát triển tài năng của LĐBĐ Anh vào năm 2011, cũng từng là HLV tuyển U21 Anh trước khi đảm nhận cương vị HLV trưởng đội tuyển quốc gia vào năm 2016 - ngay sau khi Tam sư đã chạm đáy khủng hoảng vì bị  Iceland loại ở vòng 1/8 Euro

Thật vậy, đội tuyển Anh có thể ngẩng cao đầu sau một hành trình mạnh mẽ ở Euro 2020 vào mùa hè này. Tam sư lần đầu tiên giành vé tham dự trận chung kết của một giải đấu lớn kể từ chiến thắng ở World Cup 1966 của đội bóng cách đây 55 năm. Chìa khóa cho sự tiến bộ của đội tuyển Anh là hệ thống phòng ngự chắc chắn, chỉ để thủng lưới 2 bàn sau 7 trận ở VCK Euro 2020. Người Anh có thể đặt niềm tin ở đội hình trẻ trung, đầy hứa hẹn dưới tay Southgate và hy vọng đội bóng có thể tiến thêm một bước thành công khác tại World Cup 2022.

Tại vòng loại World Cup 2022, đội tuyển Anh nằm ở bảng I cùng Hungary, Albani, Ba Lan, Andorra và San Marino. Sau 3 lượt trận, Southgate và các học trò toàn thắng để dẫn đầu bảng.