Lớp học phổ cập của trường Tiểu học Trần Quang Khải tại chùa Kỳ Quang 2 (phường Gò Vấp, TPHCM) không chỉ là nơi xóa mù chữ, mà còn là điểm tựa tinh thần, nơi vun đắp niềm tin và kỹ năng sống cho những học sinh mang trên vai nhiều mất mát và thiệt thòi.
Hành trình của cô giáo Đặng Thị Hồng Minh - người đã gắn bó 8 năm với những mảnh đời đặc biệt là minh chứng rõ nét cho ý nghĩa sâu sắc của công tác giáo dục hòa nhập.
Cô Đặng Thị Hồng Minh là giáo viên thuộc biên chế chính thức của trường Tiểu học Trần Quang Khải. Năm 2017, theo sự phân công của Phòng Giáo dục, cô bước vào môi trường hoàn toàn mới: lớp học phổ cập dành cho các em học sinh có hoàn cảnh đặc biệt tại chùa Kỳ Quang 2.
Cô Minh chia sẻ, môi trường này có tính đặc thù cao hơn nhiều so với công lập, nơi mà các em không cùng độ tuổi, trình độ chênh lệch, và quan trọng hơn cả, mỗi em đều mang một gánh nặng về hoàn cảnh và tâm lý khác nhau.
Đa số các em là trẻ đặc biệt, về hoàn cảnh, con người và nhận thức; có em mồ côi, thiếu thốn tình cảm, hoặc chịu sang chấn tâm lý. Vì thế, nguyên tắc hàng đầu của nữ nhà giáo và đồng nghiệp là: phải thấu hiểu hoàn cảnh và biết được tâm lý của học sinh thì mới có thể giáo dục.
Cái khó khăn thường trực của lớp phổ cập, theo cô, chính là sự tương tác giữa nhà trường và gia đình, bởi sự thiếu thốn trong chăm sóc do hoàn cảnh đặc biệt, khiến việc duy trì nề nếp lớp học trở nên vô cùng thử thách. Trong một lớp, nhiều khi có 5-7 em không thể ngồi yên do có vấn đề về tâm lý và sức khỏe.
Các em nghỉ học đột xuất vì hoàn cảnh cũng thường xuyên xảy ra, thậm chí giáo viên phải liên tục vận động các em trở lại trường. Để giải quyết vấn đề này, cô Minh và đồng nghiệp phải áp dụng phương pháp "cuốn chiếu" liên tục, liên tục củng cố kiến thức cơ bản như bảng cửu chương, cộng trừ nhân chia,... cho các em.
Giờ nghỉ, thậm chí 15 - 45 phút trống, đều được tận dụng để củng cố bài giảng, đảm bảo các em không bị bỏ sót kiến thức. Cô luôn tạo môi trường học tập tích cực, liên tục thay đổi hoạt động để thu hút sự tập trung của những học sinh dễ căng thẳng.
Khi được hỏi về những lúc nản lòng, cô Minh khẳng định: "Thứ nhất là nhiệm vụ, thứ hai là trách nhiệm, và thứ ba là khi mình đã gắn bó. Gắn bó 8 năm rồi, chính tình thương dành cho các em đã giữ tôi ở lại".
Cô tin rằng, mỗi đứa trẻ đều có những điểm sáng, những kỹ năng đặc biệt cần được khai thác. Cô kể về trường hợp một nam sinh đọc đánh vần chậm, nhưng lại làm Toán rất nhanh, hay những em có khả năng vẽ tranh, thủ công rất tốt. Cô Minh nhấn mạnh: "Mình phải phát huy sở trường, mặt mạnh của các em, chứ không phải các em yếu kém hoàn toàn".
Nữ giáo viên xúc động nhắc đến một em học sinh bị ba mẹ bỏ rơi ở Củ Chi, hằng ngày được anh trai chở đi 25km đến lớp. Theo cô Minh, đó là những đứa trẻ nương tựa vào nhau, và nhìn sự vượt khó của các em, cô không thể không tiếp tục công việc này.
Mục tiêu lớn nhất của cô không phải là đạt điểm số cao, mà là giúp các em trở thành người tử tế, biết yêu thương, chia sẻ, và có kỹ năng sống tự lập. Cô Minh nhận thức rõ rằng một hai năm nữa, nhiều em phải bước vào đời, nên cô mong muốn các tiết học không chỉ dừng lại ở kiến thức, mà còn có thể truyền tải cho các em những trải nghiệm thiết thực với cuộc sống.
Những kỹ năng được cô chú trọng bồi dưỡng học sinh gồm: kỹ năng sống tự lập, quản lý tài chính đơn giản, và quan hệ xã hội. Để làm được điều đó, cô phải dành thời gian nghiên cứu, suy nghĩ về từng em để điều chỉnh từng biện pháp giáo dục phù hợp, thậm chí dành thêm thời gian vào đêm muộn.
Câu chuyện của cô Đặng Thị Hồng Minh là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về vai trò của tình thương và sự kiên nhẫn trong sự nghiệp xóa mù chữ, nơi họ không chỉ dạy chữ, mà còn là những kiến trúc sư thầm lặng, giúp những mảnh đời thiếu thốn "tìm lại niềm tin" và vững bước hơn trong cuộc sống.
