Thi công sai làm đá nhanh hỏng
Cuối năm 2016, TP Hà Nội ban hành quy định mới về cải tạo hè phố. Theo đó, thành phố đặt mục tiêu đến năm 2020, vỉa hè của hơn 900 tuyến đường tại 12 quận nội thành được thay thế từ gạch truyền thống sang đá tự nhiên có kết cấu bền vững với tuổi thọ lên đến 70 năm. Tuy nhiên tại một số tuyến đường như: Nguyễn Trãi, Nguyễn Xiển (Thanh Xuân),Trần Duy Hưng, Trung Kính (Cầu Giấy)… vỉa hè lát đá xuất hiện tình trạng xuống cấp.
KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, thực trạng xuống cấp của vỉa hè lát đá tự nhiên ở Hà Nội xuất phát từ 2 nguyên nhân. Đó là chất lượng của đá và công tác lát đá. Đá lát được cưa xẻ từ những tảng đá lớn. Những tảng đá lớn đó phải kích nổ để lấy từ núi về. Sau đó trải qua hàng loạt công đoạn mới cho ra được những viên đá lát đưa về Hà Nội.
“Ra lò” từ tảng đá bị kích nổ, có viên đá còn nguyên vẹn, nhưng có những viên đá được lấy từ phần đá chỗ gần thuốc nổ sẽ bị “om”, tức là có những vết nứt ngầm rất nhỏ, chỉ khi đưa vào kính hiển vi mới thấy được mặc dù nhìn bằng mắt vẫn bình thường như bao viên đá khác.
Do đó, trước khi mang đá về lát vỉa hè, đơn vị chuyên môn phải thực hiện quy trình chọn lựa tỉ mỉ, viên nào tốt thì lấy, viên đá nào “om” phải loại ra. Những viên “om” được sử dụng dưới tác động lực của phương tiện hàng ngày sẽ nhanh chóng bị nứt, vỡ. Bên cạnh đó, lát đá quan trọng là lớp lót nền phải phẳng, không được lún. Nếu có sự chênh lệch cốt nền dẫn đến nứt vỡ đá.
KTS Nguyễn Trực Luyện, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho biết, để có các viên đá tự nhiên lát vỉa hè, người ta sẽ khai thác các khối đá lớn rồi xẻ ra. Tuy vậy, đá tự nhiên chỉ ổn định trên nền móng ổn định như rải cát phía dưới. Nếu thi công nền không đảm bảo sẽ khiến viên đá lát bị xô lệch, dẫn đến bong tróc và vỡ. Tôi cho rằng nguyên nhân là do khâu thi công.
GS.TSKH Phan Trường Thị, Viện trưởng Viện Đá quý, vàng và trang sức Việt cho rằng, việc đá granit vỡ, hỏng trong một thời gian ngắn là dễ hiểu. Bởi đá granit có ưu điểm là đẹp. Nhưng có nhược điểm là không bền bằng nhiều loại đá khác.
Thành phần của đá granit có phenpat (thành phần tạo ra các loại màu sắc khác nhau). Tiếp xúc nhiều với mưa nắng, phenpat sẽ chuyển thành đất sét, cao lanh, làm cho tuổi thọ của đá bị suy giảm.
Chỉ nên lát đá ở tuyến phố đặc thù
Theo KTS Nguyễn Trực Luyện, đối với vấn đề làm đẹp vỉa hè ở Hà Nội, lát tất cả bằng vật liệu đá là không phù hợp. Đá là loại vật liệu không thấm nước, cho nên khi mưa thì sẽ bẩn và trơn. Trong khi đó nếu dùng bê tông, xi măng thì khi mưa sẽ thấm nước, người đi lại trên vỉa hè sẽ không bị trơn trượt, lấm bẩn như khi vỉa hè lát đá.
Do vậy chỉ nên làm thí điểm vài tuyến đường tập trung đông khách du lịch, có lượng người đi bộ cao. Ở các nước trên thế giới thường kết hợp nhiều hình thức trang trí vỉa hè khác nhau để tạo nên sự phong phú, thu hút du khách chứ không nhất thiết đồng nhất một loại vật liệu.
KTS Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, vỉa hè ở các đô thị lớn như ở Hà Nội là nơi tập trung rất nhiều đường ống hạ tầng kỹ thuật. Trong đó có cả dây thông tin, cấp điện, cấp nước, thoát nước…. Nó tác động rất nhiều đến lớp nền của lớp vật liệu hoàn thiện vỉa hè ở trên.
Nhưng những khu vực khi thi công không chú trọng đến điều kiện đặc thù này. Cho nên họ không có giải pháp thích ứng với từng đoạn hè phố cụ thể. Ví dụ như có những rễ cây lớn, họ vẫn cứ để nguyên và tạo ra một lớp bê tông nên gây ra vỡ, lún.
Theo các chuyên gia, chúng ta cần xác định rõ mục tiêu của dùng đá tự nhiên lát vỉa hè là gì? Nếu các tuyến phố chỉ phục vụ cho việc đi bộ và kinh doanh thì giải pháp về chất lượng đá, độ dày, kết cấu nền sẽ rất khác với việc vẫn sử dụng giao thông hỗn hợp như hiện nay. Do vậy tùy theo khu vực mới nên lát đá. Nếu chỉ đi bộ thì đá rất lâu mới hỏng.
Nhưng ôtô, xe máy đi lên thì sẽ chỉ vài năm là vỡ hết. Còn nếu có lát đá vỉa hè đồng bộ thì chỉ nên chọn những tuyến đường có hạ tầng hoàn chỉnh như tại khu vực quận Ba Đình, Hoàn Kiếm… để thực hiện. Không phải đường nào cũng làm được. Do đó, kế hoạch thực hiện cần cân nhắc kỹ và thống nhất được việc quản lý đô thị với các ban, ngành liên quan cùng quản lý.
