Giáo dục đại học phải là nòng cốt phát triển nhân tài, thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Đại học của thời kỳ mới phải trở thành “hệ sinh thái đổi mới sáng tạo”

PGS.TS Nguyễn Văn Hùng – Hiệu trưởng Trường ĐH Giao thông vận tải – khẳng định, giáo dục đại học Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình có tính lịch sử.

Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị (Nghị quyết 71) một lần nữa nhấn mạnh vai trò trung tâm của giáo dục đại học trong phát triển quốc gia. Mục tiêu đến năm 2030 là đưa các cơ sở giáo dục đại học trở thành trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp; cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển của các ngành, lĩnh vực trọng điểm.

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Hùng, đại học của thời kỳ mới phải trở thành “hệ sinh thái đổi mới sáng tạo” – nơi nhân tài được phát hiện, bồi dưỡng; nơi tri thức mới được hình thành; nơi công nghệ then chốt được giải mã và lan tỏa tinh thần khoa học tới doanh nghiệp, cộng đồng và quốc gia.

Là trường kỹ thuật trọng điểm của đất nước trong lĩnh vực giao thông – vận tải, Trường ĐH Giao thông vận tải tiên phong triển khai Nghị quyết 71. Nhà trường đồng thời dẫn dắt mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghiệp 4.0 cho lĩnh vực công nghệ giao thông và hạ tầng thông minh, hướng tới mục tiêu trở thành đại học thông minh, đa ngành, đạt chuẩn quốc tế, lọt Top 200 châu Á vào năm 2030.

Ngay từ đầu năm 2025, trường đã hoàn thiện và ban hành chương trình đào tạo cho 7 chuyên ngành về đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị – bộ chương trình liên thông, hiện đại, theo chuẩn quốc tế đầu tiên tại Việt Nam trong lĩnh vực này.

Cùng với đó, nhà trường triển khai đề án phát triển nhân lực ngành bán dẫn, mở chương trình Kỹ sư tài năng về chip và bán dẫn, đồng thời xây dựng các ngành học mới như: Kỹ thuật Robot, Kỹ thuật an toàn giao thông, Khoa học máy tính, Hệ thống giao thông thông minh.

Thước đo quan trọng

PGS.TS Nguyễn Thị Hòa – Trưởng phòng Khảo thí và Đảm bảo chất lượng – cho biết, Trường ĐH Giao thông vận tải đã ban hành hệ thống văn bản quản lý chất lượng, triển khai kiểm định trong nước và quốc tế, đầu tư mạnh mẽ cho đội ngũ, cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ. Các hoạt động này thể hiện rõ cam kết của Nhà trường về chất lượng, minh bạch và quản trị đại học hiện đại.

Bên cạnh những chương trình đào tạo mới, trường đạt nhiều kết quả nổi bật trong nghiên cứu khoa học, công bố quốc tế, sáng chế và hợp tác doanh nghiệp. Hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ giảng viên trình độ cao và môi trường học tập an toàn, sáng tạo là nền tảng giúp Trường ĐH Giao thông vận tải duy trì và không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo.

Giai đoạn 2026–2030, công tác đảm bảo chất lượng tiếp tục được xác định là trụ cột chiến lược trong toàn bộ hoạt động của nhà trường. Trường hướng đến mở rộng kiểm định quốc tế theo các tiêu chí HCERES, FIBAA, ASIIN, ABET; đồng thời triển khai mô hình đại học thông minh, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản trị và giảng dạy.

Theo PGS.TS Tạ Thị Thu Hiền – Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục (ĐH Quốc gia Hà Nội), đến nay, sau hai chu kỳ kiểm định, cả nước có 207 cơ sở giáo dục đại học được công nhận đạt chuẩn chất lượng, trong đó 18 cơ sở được đánh giá theo bộ tiêu chuẩn trong nước và quốc tế.

Việc các trường đại học, trong đó có Trường ĐH Giao thông vận tải, tích cực tham gia kiểm định cho thấy sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức và hành động trong đảm bảo chất lượng – yếu tố cốt lõi cho phát triển bền vững.

Công tác đảm bảo chất lượng, theo lãnh đạo Trường ĐH Giao thông vận tải, không chỉ là yêu cầu quản lý mà còn là văn hóa của nhà trường – nơi mọi hoạt động đào tạo, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng đều hướng tới chuẩn mực cao hơn.

Cần tập trung giải quyết vấn đề đột phá hơn là mục tiêu xếp hạng

Ông Huỳnh Văn Chương – Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) nhấn mạnh, chất lượng là chỉ tiêu bắt buộc đối với tất cả các cơ sở đào tạo, là thước đo quan trọng để hướng tới chuẩn đầu ra.

Cụm từ khóa xuyên suốt mà ông Chương nhắc đến là: “công khai – công tâm – thực chất – hiệu quả”. Chúng ta phải công khai, công tâm và bình đẳng với tất cả cơ sở đào tạo; làm hết sức mình vì đảm bảo chất lượng; hướng tới chất lượng thực chất, hiệu quả, tránh hình thức.”

Lãnh đạo Cục Quản lý chất lượng cho biết, chủ đề của năm học 2025–2026 nhấn mạnh đến hành động. Theo đó, việc kiểm định, đánh giá không chỉ dừng ở khâu hồ sơ hay quy trình, mà cần được thực hiện bằng hành động cụ thể, đo lường được kết quả.

Ông Huỳnh Văn Chương nhấn mạnh, đảm bảo chất lượng không chỉ là nhiệm vụ của các đơn vị chuyên trách, mà phải là trách nhiệm chung của toàn bộ hệ thống giáo dục đại học, từ quản lý, giảng viên đến người học.

Nghị quyết 71 của đặt mục tiêu “Đến 2035 phải có ít nhất 5 cơ sở giáo dục đại học có những lĩnh vực được xếp hạng top 100 thế giới; đến 2045 Việt Nam vào top 20 quốc gia có nền giáo dục công bằng, hiện đại nhất thế giới”.

Ông Chương lưu ý, các trường cần tập trung giải quyết vấn đề đột phá hơn là mục tiêu xếp hạng. Khi giải quyết được vấn đề đột phá của nhà trường thì đương nhiên sẽ dẫn đến xếp xếp hạng tốt. Còn nếu ta chỉ lo cái việc xếp hạng tốt thì ngược lại đó là không thể được.

Để giải quyết vấn đề đột phá, ông Chương đề cập đến 4 nội dung. Đầu tiên, các trường phải tích cực tham gia vào những hiệp hội nghề nghiệp, những hiệp hội chuyên môn sâu của các tổ chức quốc tế thế giới.

Thứ hai, cần ưu tiên những bài báo mà tác động, chỉ số tác động lớn mà có giá trị vừa lý thuyết, vừa có thể chuyển giao được.

Thứ ba, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, tăng cường sự hợp tác với các doanh nghiệp, tạo cơ chế để các nhà khoa học nghiên cứu..

Thứ tư, ngoài đảm bảo chất lượng, tính toán một số ngành thực sự đột phá.

“Với Trường ĐH Giao thông vận tải, chúng ta có nhiều lợi thế, đặc biệt nhóm ngành kỹ thuật", ông Chương nói.