Giải pháp giữ giảng viên trường nghề: Từ thách thức đến thành công

Nhiều vướng mắc

Theo TS Vũ Hữu Ý - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (Ninh Bình), nhiều trường nghề đang thiếu nguồn ứng viên đạt chuẩn, đặc biệt ở các ngành kỹ thuật, công nghệ cao, công nghiệp bán dẫn, logistics.... Họ phải cạnh tranh với doanh nghiệp tư nhân và hệ thống giáo dục đại học khi mức lương ở các đơn vị này cao, môi trường làm việc năng động hơn.

Việc tuyển dụng viên chức có quy trình kéo dài, phải qua thi tuyển hoặc xét tuyển và bị giới hạn chỉ tiêu biên chế. Chưa linh hoạt trong hợp đồng thỉnh giảng hoặc chuyên gia doanh nghiệp, nhất là giảng viên, chuyên gia người nước ngoài vì vướng quy định tài chính - hành chính. Hơn nữa, chế độ đãi ngộ ở trường nghề còn thấp so với công sức, đặc biệt giảng viên có tay nghề cao.

Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học tại trường nghề đã được quan tâm nhưng một số ngành nghề mới đáp ứng được trên mức tối thiểu, khó khăn với người dạy nghề thực hành. Tự chủ tài chính chưa đủ mạnh nên trường không thể tăng thu nhập cạnh tranh. Nhà giáo dạy nghề vừa là thầy, vừa là “người thợ giỏi”, nhưng chính sách về phụ cấp độc hại, nặng nhọc, thực hành nghề, thâm niên… chưa đồng bộ hoặc bị cắt giảm sau cải cách tiền lương.

Bà Phạm Thị Nguyệt Minh - cán bộ phụ trách Phòng Đào tạo, Trường Trung cấp Xây dựng Hà Nội cho biết, đội ngũ nhân sự nhà trường có nhiều biến động ở tất cả vị trí, đặc biệt trong 2 năm học gần đây; nhiều cán bộ giảng viên có thành tích, kinh nghiệm nghỉ chế độ hoặc chuyển công tác, chưa tuyển dụng được nhân sự có chất lượng.

Độ tuổi trung bình giáo viên của trường 45 tuổi nên việc chuyển đổi tư duy, chủ động, linh hoạt, nỗ lực, thích ứng với giai đoạn tự chủ hiện nay của đội ngũ còn hạn chế. Vì là trường tự chủ, thu nhập của cán bộ, giáo viên, nhân viên chủ yếu theo lương ngạch bậc, phần lớn còn thấp và phụ thuộc nhiều vào số lượng học sinh nhà trường tuyển sinh được.

“Yêu cầu đối với giảng viên dạy nghề ngày càng cao. Ngoài bằng tốt nghiệp và chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm, giảng viên giảng dạy thực hành còn phải có chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia để đảm bảo đủ năng lực chuyên môn. Dù có những tiêu chí khắt khe, nhưng chế độ lương và đãi ngộ chưa tương xứng khiến nhiều thầy cô không mấy ‘mặn mà’ với trường nghề”, bà Nguyệt Minh bày tỏ.

Chung quan điểm trên, ông Nguyễn Văn Hạng - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Lý Thái Tổ (tỉnh Bắc Ninh) cho hay, với gần 50 cán bộ giảng viên, nhà trường duy trì nhiều giải pháp để giữ chân giảng viên bằng cách tạo thuận lợi tối đa về điều kiện làm việc, cơ chế phụ cấp nhằm cải thiện thu nhập cho nhà giáo. Ngoài lương cứng theo vị trí việc làm, trường có cơ chế thưởng một cách xứng đáng.

Các trường tìm giải pháp

Với lịch sử hơn 50 năm đi vào hoạt động, Trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội hiện có 146 giảng viên và nhu cầu tuyển thêm 12 thầy, cô để đáp ứng yêu cầu giảng dạy cho các chuyên ngành đào tạo.

Bà Phạm Thị Hường - Hiệu trưởng, nhấn mạnh: Nhà trường xây dựng chính sách hỗ trợ đội ngũ giảng viên mới tuyển dụng bằng việc hỗ trợ thêm từ 2 - 3 triệu đồng/tháng cùng cơ chế khuyến khích thưởng tăng thêm thu nhập. Những giảng viên có trình độ từ thạc sĩ, tiến sĩ sẽ có mức chi trả vượt giờ cao hơn; tạo môi trường sư phạm đoàn kết, chế độ tham quan nghỉ hè, lễ tết đầy đủ.

“Khoảng ba năm trở lại đây, chỉ có người xin tuyển vào trường mà không có người chuyển đi. Giảng viên đến sẽ được khảo sát tại khoa, sau khi đạt yêu cầu, lãnh đạo phòng tổ chức chuyển lên Hiệu trưởng ký hợp đồng lương và phụ cấp, ngoài ra còn được trợ cấp thêm. Có người Việt đang làm giáo viên dạy tiếng Trung ở Singapore, khi đến trường khảo sát được nhận vào làm chỉ sau một tuần”, bà Hường nói.

Từ thực tế đơn vị, đại diện Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (tỉnh Ninh Bình) cho rằng, các trường nghề cần cụ thể hóa cơ chế liên kết với doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu để giảng viên được thực tập, cập nhật công nghệ mới. Đặc biệt, trong cơ chế sử dụng tài sản công trong liên kết đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ.

Đồng thời có cơ chế đặc thù khuyến khích giáo viên học nâng cao trình độ (thạc sĩ, kỹ sư thực hành, chứng chỉ quốc tế) bằng học bổng hoặc hỗ trợ chi phí học tập. Tổ chức chương trình “giáo viên kép” - vừa giảng dạy, vừa làm việc thực tế tại doanh nghiệp theo Nghị định 111/2022/NĐ-CP của Chính phủ.

Là cơ sở giáo dục nghề nghiệp ngoài công lập tại TPHCM, ông Trần Phương - Hiệu trưởng Trường Trung cấp Việt Giao trao đổi, nhà trường có thể đề xuất mức lương khởi điểm cao hơn mặt bằng chung và xây dựng thang lương dựa trên năng lực, kết quả giảng dạy. Kết hợp chế độ thưởng theo giờ dạy, dự án và phụ cấp thực hành để thu hút đầu bếp, hướng dẫn viên du lịch giàu kinh nghiệm.

Nhà trường mở rộng hợp tác với khách sạn, nhà hàng, công ty lữ hành để tạo nơi thực tập cho học viên, vừa mời chuyên gia tham gia giảng dạy. Mô hình này giúp trường cập nhật xu hướng và bổ sung nguồn giáo viên thỉnh giảng linh hoạt. Trường cũng hỗ trợ giáo viên tham gia các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng nghề quốc gia, tiếng Anh chuyên ngành và chuyển đổi số.

“Ở chương trình mentoring cho giáo viên trẻ, chúng tôi thiết kế chương trình hướng dẫn từ giảng viên kỳ cựu cho những người mới vào nghề; xây dựng cộng đồng chuyên môn để chia sẻ bài giảng, phương pháp giảng dạy giúp họ phát triển nghề nghiệp và giảm nguy cơ bỏ nghề trong những ngày đầu hợp tác. Trường hiện có 31 giáo viên cơ hữu và hơn 200 giáo viên thỉnh giảng”, ông Trần Phương dẫn chứng.