Mỗi câu chuyện ông chia sẻ đều kể về những năm tháng chiến tranh. Đó là nơi những người đồng chí không chỉ nhường cơm sẻ áo, mà còn sẵn sàng hi sinh cả mạng sống để cứu đồng đội.
Lá cờ đầu trong sử dụng bộc phá công đồn
Anh hùng La Văn Cầu sinh năm 1931, ở huyện Trùng Khánh (Cao Bằng), người dân tộc Tày. Với khát khao được cầm súng giết giặc giải phóng đất nước, dù mới 16 tuổi, La Văn Cầu đã khai tăng lên 18 tuổi để được vào bộ đội. Đó là năm 1948, thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vô cùng gian khổ, thiếu thốn. Nhưng niềm vui, ý chí đã giúp cho ông vượt qua khó khăn, vươn lên rèn luyện thành một chiến sĩ gương mẫu, giàu lòng nhân ái.
Năm 1952, ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân, khi đang là Tiểu Đội phó thuộc Trung đoàn 174, Đại đoàn 316. Năm 1985, ông được phong hàm Đại tá. Ông đã được tặng Huân chương Quân công hạng Nhì, hạng Ba, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất... Tên ông còn được đặt cho một con đường tại phường 2, thành phố Vũng Tàu, một con phố ở Nam Định và một khu phố ở thị trấn Nam Sách, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
Nói về những năm tháng kháng chiến, Đại tá, Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân La Văn Cầu nhớ lại trận Đông Khê. Đó là một trong những trận chiến ác liệt, mở màn cho Chiến dịch Biên giới năm 1950.
Lúc đó, ông là thành viên Trung đội bộc phá, Trung đoàn 174. Trung đoàn có nhiệm vụ phá lô cốt, hàng rào để mở đường cho bộ đội ta tiến lên chiếm lĩnh trận địa.
Ông nhớ lại: “Tổ có 5 người do tôi làm Tổ trưởng. Lần đầu tiên chúng tôi đánh bộc phá - đơn vị bộc phá đầu tiên. Bộc phá có ít nên tôi có sáng kiến lấy mìn của địch để phá hàng rào. Lúc đó, địch bắn xuống như mưa, nhưng ai cũng quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ nên dù có bị thương cũng không dám nói ra vì sợ mọi người nhụt chí.
Đến khi không còn trụ nổi nữa họ mới nói: Chúng tôi bị thương nặng không làm được nhiệm vụ nữa. Các anh cố gắng làm xong nhiệm vụ và trả thù cho chúng tôi. Khi cách lô cốt địch khoảng 15 thước, hai người nữa lại bị địch bắn trúng và hy sinh. Ôm hôn vĩnh biệt các anh, lại thấy căm thù giặc hơn, tôi quyết phải trả thù cho các anh và làm cho xong nhiệm vụ”.
Ông bồi hồi kể: “Đạn bắn trúng cánh tay phải và má phải của tôi. Lúc đó, tưởng chết, nên tôi cố hô “Hồ Chủ tịch muôn năm, Việt Nam độc lập muôn năm”. Khi tỉnh lại, một bên mình đã tê đi, cánh tay phải lủng lẳng, má phải mất. Lại nghĩ đến nhiệm vụ, tôi vùng dậy tìm gói bộc phá, nhưng lúc này rất khó đi. Tôi quay xuống tìm người nhờ chặt cánh tay để tiếp tục làm nhiệm vụ. Quả bộc phá nặng 12 kg nhưng tay trái tôi vẫn đủ sức để xách.
Qua giao thông hào thứ ba, tôi lại nhảy hụt lần nữa, vì sức đã yếu. Trong khi đó, tiếng súng liên thanh của địch cứ nổ ran, những lỗ châu mai của địch nhả đạn liên hồi - ở dưới giao thông hào tôi đã quá mệt. Nhớ đến lời Ban Chỉ huy dặn phải phá cho bằng được lô cốt này, vì Đông Khê là vị trí rất quan trọng, bảo vệ đường số 4. Lô cốt này bắn xuống đường Thất Khê và yểm hộ bốt Cam Vây. Nếu không phá được lô cốt này quân ta khó tiến. Nghĩ thế, tôi lại thấy hăng, lại xách bộc phá nhảy lên”.
“Tôi tiến đến gần chân lô cốt, men lại lỗ châu mai, chờ cho địch thay băng đạn. Khi súng địch tạm im không bắn, tôi xông lại, đút quả bộc phá vào lỗ châu mai. Địch ở trong lấy báng súng đẩy ra hai lần. Lần đầu, do tay yếu không đẩy vào sâu được nên địch lại đẩy ra. Thấy thế tôi nảy ra sáng kiến lấy chân đẩy quả bộc phá vào. Lần này, nhờ có sức mạnh của chân, quả bộc phá được đẩy vào sâu, bịt chặt lấy lỗ châu mai, địch không đẩy ra được nữa.
Chạy ra xa lô cốt độ mươi mười lăm thước, tôi giật nụ xòe. Quả bộc lôi nổ rất to. Tôi bị sức ép làm ngất đi mấy phút. Lúc tỉnh lại, lô cốt đã tan tành, chỉ còn một đống gạch trắng xóa. Bóng các anh xung kích từng loạt, từng loạt lướt qua mắt tôi nhảy vào vị trí Đông Khê. Tôi thấy sung sướng quá vì đã trả thù được cho bốn bạn trong tổ của mình”.
Tấm gương chiến đấu của Anh hùng La Văn Cầu đã cổ vũ phong trào thi đua giết giặc lập công trong toàn quân, trở thành lá cờ đầu trong phong trào thi đua sử dụng bộc phá công đồn - một hình thức chiến thuật mới của quân đội ta từ Chiến dịch Biên giới năm 1950.
Từ diệt giặc đến bảo vệ môi trường
Kể lại những kỷ niệm xưa về các trận đánh lịch sử, Anh hùng La Văn Cầu không khỏi xúc động nghẹn ngào khi nhớ về những đồng đội đã hy sinh trong trận đánh đồn Đông Khê, mở màn cho Chiến dịch Biên giới. “Trận ấy đội tôi có hai người hy sinh: Anh Lý Văn Mưu hy sinh khi giật bộc phá, Tiểu đội trưởng Trần Cừ lấy thân mình lấp lỗ châu mai che đạn cho đồng đội. Tôi là người may mắn nhất...”.
Ông nói, chừng nào trái tim còn đập, ông vẫn còn muốn được cống hiến. Đây là điều ông luôn tâm niệm trong suốt cuộc đời. Năm tháng trôi qua, cũng có dịp thăm mộ của những người đồng chí, đồng đội đã ngã xuống, ông không khỏi xúc động, nghẹn ngào.
Mặc dù, chiến tranh đã qua đi, song Anh hùng La Văn Cầu vẫn mong được góp một phần nhỏ bé vào công cuộc xây dựng, bảo vệ đất nước ngày càng giàu đẹp, hùng cường.
Bước ra khỏi trận đánh, trở về cuộc sống đời thường, ông tập làm mọi việc bằng tay trái. Đối với Anh hùng La Văn Cầu, dù mất tay phải nhưng ông cho rằng tay trái phải cáng đỡ cho tay phải. Mặc dù có sự bất tiện, khó khăn, song ngày tháng trôi qua, ông nhanh chóng thích nghi với hoàn cảnh mới. Từ bắn súng tới cuốc đất ông đều làm được. Ông luôn xác định mình phải tự lực, cái nào khó quá mới nhờ. Bởi lẽ đó là cuộc sống, không thể ỷ lại vào người khác. Phẩm chất kiên cường, tự lực của ông đại diện cho phẩm chất của bao thế hệ bộ đội Cụ Hồ từ thời chiến đến thời bình. Trong cuộc sống, ông luôn lạc quan, với nghị lực, sự kiên cường, là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.
Cuộc đời của Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân La Văn Cầu phần lớn là phục vụ quân đội, phục vụ Tổ quốc. Ở công việc nào, ông luôn chú trọng khắc phục mọi khó khăn, phát huy tốt tinh thần trách nhiệm, có ý thức tổ chức kỷ luật, ý chí chiến đấu, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
Năm 2019, ông được vinh danh là công dân Thủ đô ưu tú, Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân La Văn Cầu chia sẻ rằng, vinh dự này là quá lớn đối với ông.
Ông cho hay, để xứng đáng với tấm lòng tin yêu của Đảng, nhân dân với mình, ông luôn giữ vững bản chất tốt đẹp của bộ đội cụ Hồ, tích cực góp phần xây dựng Thủ đô Hà Nội luôn xanh, sạch, đẹp.
Tuy tuổi đã cao, sức đã yếu nhưng người anh hùng một thời vẫn tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng, đặc biệt là các hoạt động bảo vệ môi trường. Mỗi buổi sáng, ông thức dậy từ 4 giờ để dọn dẹp, vệ sinh cho cả khu phố. Cũng chính vì thế mà ông Cầu được người dân khu phố đặt cho tên gọi thật thân thương đó là “chiến sĩ bảo vệ môi trường”.
Gặp mặt truyền thống các thế hệ lãnh đạo, cán bộ Ban Tuyên giáo Trung ương Đoàn, Đại tá, Anh hùng Lực lượng Vũ trang La Văn Cầu trong bộ quân phục màu xanh vẫn vui vẻ kể lại lịch sử hào hùng của dân tộc. Ông tin tưởng vào thế hệ trẻ ngày nay. Là một công dân Thủ đô, chứng kiến sự đổi mới từng ngày, cá nhân ông rất vui mừng. Ông bảo, nhất định Hà Nội sẽ cùng cả nước viết tiếp những trang sử vàng trên mặt trận bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ kính yêu hằng mong muốn.
