Pháp luật là nền tảng của ổn định và phát triển
Mường Nhé là xã biên giới của tỉnh Điện Biên, với địa bàn rộng, địa hình chia cắt, dân cư phân bố không đồng đều với nhiều dân tộc cùng sinh sống. Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, giao thông khó khăn, trình độ dân trí chưa đồng đều khiến đời sống của đồng bào còn gặp nhiều thách thức. Trong bối cảnh đó, nếu thiếu hiểu biết pháp luật, các vấn đề liên quan đến đất đai, hôn nhân, bảo vệ rừng, an ninh trật tự hay xuất nhập cảnh trái phép rất dễ phát sinh, ảnh hưởng trực tiếp đến ổn định xã hội và quá trình phát triển lâu dài.
Nhận thức rõ điều này, cùng với việc triển khai các chủ trương, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội, cấp ủy, chính quyền xã Mường Nhé xác định công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số là nhiệm vụ có ý nghĩa nền tảng. Pháp luật không chỉ là công cụ quản lý nhà nước, mà còn là “điểm tựa” để người dân yên tâm lao động, sản xuất, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống và củng cố niềm tin vào chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước.
Thực tiễn cho thấy, chính sách chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi người dân hiểu rõ quyền, nghĩa vụ của mình và tự giác chấp hành. Vì vậy, đưa pháp luật đến gần dân được coi là điều kiện quan trọng để các chính sách đi vào cuộc sống một cách bền vững, tránh tình trạng tiếp nhận thụ động hoặc thực hiện chưa đúng do thiếu thông tin.
Người có uy tín – lực lượng nòng cốt ở cơ sở
Một điểm nhấn trong cách làm của Mường Nhé là phát huy vai trò của đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín, những người am hiểu phong tục, tập quán, tiếng nói có trọng lượng và có khả năng thuyết phục cao trong cộng đồng. Thay vì chỉ tuyên truyền theo kênh hành chính, chính quyền địa phương chủ động phối hợp, “đi cùng” lực lượng này để đưa pháp luật, chính sách đến từng bản làng.
Trên thực tế, tại nhiều thôn, bản vùng cao của Mường Nhé, hình ảnh người có uy tín trực tiếp tham gia họp bản, trao đổi với người dân về các quy định pháp luật đã trở nên quen thuộc. Tiêu biểu có ông Vừ A Dế (bản Nậm San 2), ông Thào A Di (bản Nậm Là), ông Mùa A Páo (bản Nậm Pố 1) và ông Hạng A Lử (bản Co Lót). Từ vị trí, uy tín của mình, các ông thường xuyên phối hợp cùng cán bộ xã vận động bà con chấp hành pháp luật, giải thích rõ những nội dung gắn trực tiếp với đời sống như sử dụng đất đúng quy định, bảo vệ rừng, giữ gìn an ninh trật tự, phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật.
Cách tuyên truyền của họ không nặng về điều khoản, văn bản, mà bắt đầu từ những câu chuyện rất đời thường trong bản, trong dòng họ. Khi phân tích đúng – sai, lợi – hại bằng ngôn ngữ gần gũi, dựa trên phong tục và kinh nghiệm sống, pháp luật dần trở nên dễ hiểu, dễ nhớ với bà con, nhất là đồng bào người Mông sinh sống ở các bản vùng cao.
Chính từ những “cầu nối” như vậy, nhiều vụ việc mâu thuẫn được hòa giải ngay từ cơ sở; ý thức chấp hành pháp luật của người dân được nâng lên rõ rệt; các nguy cơ phát sinh vi phạm được hạn chế từ sớm, từ xa.
Linh hoạt tuyên truyền, gắn chính sách với đời sống
Xuất phát từ đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Mường Nhé lựa chọn cách làm linh hoạt trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Nội dung tuyên truyền được lựa chọn có trọng tâm, tập trung vào những vấn đề sát sườn với đời sống người dân như Luật Đất đai, Luật Hôn nhân và Gia đình, phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bảo vệ và phát triển rừng, pháp luật về biên giới quốc gia.
Thay vì tuyên truyền một chiều, các buổi phổ biến pháp luật được tổ chức theo hình thức đối thoại, trao đổi, lấy chính những tình huống xảy ra tại địa phương để phân tích. Trong nhiều buổi sinh hoạt cộng đồng, già làng, trưởng bản, người có uy tín là người mở đầu câu chuyện, chia sẻ kinh nghiệm, dẫn dắt nội dung; cán bộ xã tiếp đó làm rõ các quy định pháp luật liên quan. Cách làm này tạo không khí cởi mở, giúp người dân mạnh dạn nêu vướng mắc, từ đó hiểu rõ và tự giác thực hiện.
Cùng với tuyên truyền trực tiếp, hệ thống loa truyền thanh cơ sở, bảng tin cộng đồng, pa-nô, áp-phích được duy trì hiệu quả, giúp thông tin pháp luật được lan tỏa thường xuyên đến từng bản. Công tác tư vấn pháp luật lưu động cũng được chú trọng, nhất là tại các bản xa trung tâm, nơi người dân ít có điều kiện tiếp cận thông tin, qua đó kịp thời tháo gỡ những băn khoăn, hạn chế vi phạm ngay từ đầu.
Khi chính sách dân tộc và pháp luật cùng phát huy hiệu quả
Những năm gần đây, việc triển khai đồng bộ các chính sách dân tộc đã tạo chuyển biến rõ nét trong đời sống kinh tế – xã hội của Mường Nhé. Hạ tầng giao thông, điện lưới, nước sinh hoạt từng bước được đầu tư; sản xuất nông – lâm nghiệp chuyển dần sang hướng bền vững; đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc được cải thiện.
Tuy nhiên, cấp ủy, chính quyền địa phương xác định, để những kết quả này bền vững, không thể tách rời nền tảng pháp luật. Khi người dân hiểu và chấp hành pháp luật, các chính sách hỗ trợ mới phát huy đúng mục tiêu, hạn chế tình trạng trông chờ, ỷ lại hoặc thực hiện sai quy định.
Thực tiễn tại Mường Nhé cho thấy, sự vào cuộc của đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín như ông Vừ A Dế, ông Thào A Di, ông Mùa A Páo, ông Hạng A Lử... đã góp phần quan trọng trong việc củng cố niềm tin của Nhân dân. Họ chính là “cánh tay nối dài” của chính quyền cơ sở, đưa chủ trương, chính sách đến từng nếp nhà bằng uy tín cá nhân và sự gương mẫu trong đời sống.
Từ những kết quả đạt được, Mường Nhé tiếp tục xác định phát huy vai trò người có uy tín là giải pháp lâu dài trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và triển khai các chính sách phát triển kinh tế – xã hội. Khi pháp luật được lan tỏa bằng niềm tin và sự đồng thuận, vùng biên giới Mường Nhé đang từng bước hình thành nền tảng phát triển ổn định, bền vững, từ chính sức mạnh của cộng đồng.
