Đền Tranh cách thành phố Hải Dương chừng 30 km về phía Nam, tiếp giáp với Hải Phòng. Đền Tranh hay còn gọi là đền Quan Lớn Tuần Tranh nằm ở gần bến đò Tranh, tổng Bất Bế, huyện Vĩnh Lại thời Lê và Nguyễn, nay thuộc thị trấn Ninh Giang, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương và thờ vị thần sông nước coi khúc sông.
Đây là một ngôi đền lớn thờ nhân vật mang tính huyền thoại theo tín ngưỡng dân gian.
Theo Ban Quản lý đền Tranh, từ ngày 28 - 31/1 (29 Tết đến chiều mùng 3 Tết), đã có hơn 1 vạn lượt khách trong và ngoài tỉnh đến chiêm bái, cầu bình an tại đền Tranh, tăng 20% so với dịp Tết Giáp Thìn 2024. Đặc biệt, ngày mùng 3 Tết, lượng khách đến đền Tranh tăng đột biến, ước khoảng 35% so với ngày này năm trước.
Theo ông Lưu Đức Anh Tuấn, thành viên Ban quản lý đền, nguyên nhân khách đến đền Tranh tăng hơn năm trước là bởi năm 2025 là năm Ất tỵ, ngôi đền gắn với sự tích Quan lớn Tuần Tranh, viên quan phủ Ninh Giang xưa.
Tương truyền, tại bến sông Tranh, có hai con rắn dữ thường quấy phá cuộc sống người dân. Một hôm, chúng bắt đi người vợ xinh đẹp của quan. Vị quan này khởi kiện Long Vương, người cai quản đại dương, sông suối. Rắn bị xử thua phải mang cả dòng họ dời đi nơi khác. Từ đó bến sông sóng yên nước lặng, nhân dân nhớ ơn vị quan phủ mà lập đền thờ, tôn là vị thần bảo vệ khúc sông, giúp dân buôn bán thuyền bè, qua sông bình an, may mắn.
Hơn nữa trước Tết, Ban Quản lý đền Tranh đã tuyên truyền, quảng bá rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội về chương trình đón xuân Ất tỵ tại đền. Đặc biệt, thời tiết dịp Tết rất thuận lợi, giao thông kết nối, thông thoáng, với tích chuyện về rắn thần đền Tranh khiến nhiều người mong muốn đến du Xuân, khám phá những ngày đầu năm Ất tỵ.
Trong những ngày Tết Nguyên đán không chỉ du khách trong tỉnh Hải Dương mà rất nhiều khách thập phương từ các nơi: Hải Phòng, Hưng Yên, Hà Nội... về chiêm bái Quan Tuần Tranh.
Để phục vụ du khách chu đáo, Ban cắt cử 20 người trực, bao gồm cả lực lượng an ninh. Tổ trông coi xe điều tiết, phân luồng và hướng dẫn khách lái xe vào bến đỗ an toàn. Phí dịch vụ trông coi xe theo quy định.
Ông Nguyễn Văn Phúc - Phó Chủ tịch UBND thị trấn Ninh Giang, Trưởng ban quản lý Đền Tranh cho hay, để phục vụ du khách đến chiêm bái, đền thường xuyên được duy tu, bảo dưỡng. Đợt bão vừa qua, đền cũng được sửa chữa Ban Công đồng, Hậu cung và cánh cửa Ngũ quan.
Khách đến thắp hương, tạ lễ tại đền thường từ đêm giao thừa Tết Nguyên đán và kéo dài đến hết tháng 2 Âm lịch, những ngày lễ càng đông.
Từ ngày 6 tháng Giêng đến 10/2 (Âm lịch) tại đền còn trình diễn hát văn, bày bán các gian hàng, thi pháo đất và đón học sinh các trường đến thăm quan.
Năm 2009, đền Tranh vinh dự được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia. Tháng 3/2024, đền được công nhận là điểm du lịch.
Để thu hút được đông đảo du khách về thăm quan, chiêm bái tại đền Tranh, những năm gần đây, huyện Ninh Giang luôn chú trọng trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa của đền Tranh cũng như các lễ hội.
Hàng năm, đền Tranh có hai kỳ lễ hội. Kỳ thứ nhất được tổ chức từ ngày mùng 10 đến ngày 20 tháng 2 Âm lịch, chính hội là ngày 14 tháng 2. Kỳ thứ hai là từ ngày 20 đến ngày 25 tháng 8 Âm lịch, chính hội là ngày 22 tháng 8.
Lễ hội truyền thống đền Tranh được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2022.