Trong đó, đặc biệt có vị thần Domovoi là linh hồn chuyên canh giữ ngôi nhà, trông nom bầy trẻ và đàn gia súc, gia cầm.
Ngài thường hiện lên dưới hình của một cụ già gày gò, râu ria xồm xoàm hoặc dưới dạng một số con vật như mèo, lợn, bê, gấu, rắn… và cầm trên tay những cây chổi để phủi bụi, quét sàn hay đánh đàn cho không khí tưng bừng.
Domovoi thường ẩn náu đằng sau lò sưởi, xó nhà, trong buồng tắm, chuồng trại và hằng ngày theo dõi, bảo vệ mọi thành viên gia đình khỏi nguy hiểm.
Người Nga gọi ngài là Domovoi trong khi ở Ba Lan là Domowik và tại Serbia có tên Domovyk… mà đều chỉ về một ông lão nhỏ thó, nhăn nhúm, đôi khi có đuôi và sừng.
Tuy khắc họa như một vị thần tự nhiên, song ai nấy đều tin rằng đây là một linh hồn tổ tiên trong tín ngưỡng thờ cúng dân gian trước khi có đạo Thiên Chúa. Nhiều người thường gọi ngài là dedushka hay dedko, nghĩa là cụ cố, cụ tổ.
Domovoi chẳng mấy khi ra mặt mà chỉ để lại những tín hiệu bí ẩn như một số tiếng ho hắng, tiếng thở dài thườn thượt hay tiếng bước chân lộp bộp và thỉnh thoảng là tiếng mèo chó ré lên trong đêm… Chủ nhà thường không nhìn thấy ngài, song hàng xóm đôi lúc lại thấy.
Họ kể lại thấy chủ nhà đang làm gì đó hì hục hoặc lang thang chỗ này chỗ kia, song kỳ thực chủ nhà trong lúc ấy đang ngủ li bì, mê mệt và họ tự hỏi Domovoi cũng có dáng vẻ của họ chăng? Chỉ biết rằng có Domovoi, gia đình rất thuận lợi. Và để cảm ơn ngài, con cháu thường đặt cháo, sữa, bánh mỳ, đường, muối, rượu, thuốc ra sau lò mời ngài.
Sáng hôm sau thấy đĩa trống trơn, biết ngài đã nhận và hài lòng. Nếu gia đình không coi trọng hoặc làm Domovoi tức giận, ngài sẽ bỏ đi và lúc ấy sẽ không có ai bảo vệ họ nữa.
Theo dân gian, Domovoi có thể dập tắt lửa, ngăn lụt lội, mối mọt, chuột bọ... Khi họ ăn, ngài cũng giúp dao không cứa vào tay, đồ vật không bị rơi vãi; còn khi ngủ thì ngon giấc ít mộng mị… Vật nuôi trong nhà cũng siêng ăn, siêng làm, con nào cũng béo tốt.
Domovoi còn biết tiên lường họa phúc, trời mưa hay nắng xung quanh, đặc biệt là tương lai của mỗi người. Ở Latvia, người ta tin Domovoi thường cù chân gia chủ để thông báo mỗi khi gia đình cần rời đi (nhằm tránh nạn hay tránh một ai đó chẳng hạn).
Luôn ở quanh ống khói, bếp lò hay nguồn lửa, Domovoi do vậy chính là vị thần giữ hòa khí trong nhà. Cũng là người lo cơm ăn, áo mặc, học hành. Những nhà có con nhỏ luôn cầu ngài phù hộ, trông trẻ giúp, tránh chúng ăn nghẹn, vấp ngã, hờn dỗi.
Mỗi khi có trẻ khóc, dỗ mãi không nổi, quay đi một lát thấy trẻ nín, tức là Domovoi đã dỗ hộ. Ngài cũng canh cả giấc ngủ cho trẻ được yên giấc, và giống như một chú hề vui tươi, nhí nhảnh. Vì thế, khi dọn sang nơi ở mới, dân gian luôn mời các Domovoi theo cùng.
Việc mời Domovoi đi theo, nghi thức cũng đơn giản. Chỉ cần đưa ra một cái guốc, dép hay mảnh quần áo, cây chổi quét nhà… mà nói Domovoi đi theo chúng tôi là ngài theo luôn. Chỉ có một trường hợp Domovoi không đi, đó là sự không mời hay khi nhà cũ còn có người ở thì Domovoi vẫn ở lại trông giữ.
Từ một niềm tin rất thiết tha, chân thành về sự bảo vệ của tổ tiên, Domovoi đã sống mãi hàng thế kỷ trước khi có Công giáo và cả sau này. Được biết từ thế kỷ thứ 6 tại các nước Đông Âu, đã có tục tôn thờ Domovoi và đến giờ trở thành một nét đẹp văn hóa đặc sắc. Dường như nhà ai cũng có tranh, ảnh, tượng và truyện kể về Domovoi - vị thần thân yêu của gia đình.
