Chúng hệt như những ngôi nhà nằm san sát nhau nhưng độ cao của phần lớn các nhà lại chỉ dưới 1m. Truyền thuyết Ấn Độ kể rằng, Moryar Gudda là làng của người lùn Moriyar siêu giỏi xây dựng đã bị diệt vong. Đến nay, truyền thuyết này có nhiều phần hợp lý vì giới khảo cổ vẫn chưa giải mã trọn vẹn.
“Làng ma”
Karnataka là bang thuộc miền Nam của Ấn Độ, nổi tiếng phong cảnh hữu tình vì có các cánh đồng bát ngát và nhiều làng mạc ẩn dưới những vườn xoài xanh mát. Nếu chỉ nhìn thoáng qua, Hire Benkal cũng giống như bất cứ ngôi làng thanh bình nào ở đây nhưng trên cao nguyên đá của nó lại tồn tại một di tích bất thường, Moryar Gudda.
Moryar Gudda trải rộng khoảng 20ha và có đến gần 1.000 nhà đá. Chúng được dựng nổi trên mặt đất, mỗi nhà có một phòng với xung quanh là các phiến đá được chôn khoảng một nửa dưới mặt đất và mái là phiến đá dẹt, phẳng phiu.
Có 2 loại nhà đá phổ biến là nhà nhỏ, chỉ cao từ 50 - 100cm và nhà lớn, cao tới hơn 3m. Hình dáng các nhà rất đa dạng, từ vuông tới tròn và đặc biệt, mỗi nhà đều có một ô cửa sổ. Sự phân bố không đồng nhất, có nơi tập trung rất nhiều, có chỗ chỉ rải rác vài nhà. Nhìn từ xa, Moryar Gudda giống như một khu định cư có từ thời tiền sử và thực tế, các nhà đá ấy cũng được làm từ năm 800 - 200 trước Công nguyên.
Truyền thuyết địa phương Hire Benkal kể, Moryar Gudda là làng của người lùn Moriyar đã tuyệt chủng từ lâu. Họ miêu tả người lùn Moriyar tuy dáng vóc cực kỳ nhỏ bé, chỉ cao dưới một mét nhưng lại sở hữu tay nghề xây dựng điêu luyện hơn bất cứ dân tộc nào. Cũng theo truyền thuyết, người lùn Moriyar bị mưa lửa diệt tộc. Chính vì thế, Moryar Gudda mới bị bỏ hoang và dần dà mang danh “làng ma”.
Độc đáo và bí ẩn
Thời gian khiến Moryar Gudda ngày càng bị lãng quên. Năm 1835, thực dân Anh biết đến nơi này nhưng không bận tâm. Cả thế kỷ sau, giới khảo cổ vẫn thờ ơ với Moryar Gudda, phải đến tận năm 1944 mới khởi công khai quật.
Càng khám phá Moryar Gudda, các nhà nghiên cứu càng bất ngờ. Ngoài số lượng đáng kinh ngạc, nhà đá ở đây còn gây chú ý bởi kỹ thuật điêu khắc ấn tượng. Tất cả các ô cửa sổ đều có hình tròn hoàn hảo, được cắt gọt cực kỳ công phu. Với kỹ thuật điêu khắc đá thời tiền sử, nó quá phức tạp và tân tiến, nên truyền thuyết về người lùn Moriyar giỏi xây dựng bỗng trở nên thuyết phục.
Hầu hết các nhà đá kích thước lớn đều tập trung quanh một hồ nước rộng và nông. Các nhà nghiên cứu cho rằng, đây là hồ nhân tạo, do chủ nhân của Moryar Gudda khai thác đá lấy nguyên liệu xây dựng nhà đá lâu dần tạo thành. Ngày nay, mặt hồ này được bao phủ bởi hoa súng trắng. Bình minh vừa hé, các nụ hoa súng đua nhau bung nở, vẽ lên khung cảnh đẹp như tranh Monet (họa sĩ Pháp nổi tiếng với các tranh vẽ hoa súng).
Mặt trong của nhiều phiến đá dựng nhà đá có tranh vẽ kỵ mã vung rìu, thợ săn cầm giáo, chim công, hươu… bằng đất son. Dù 2.500 năm đã trôi qua, màu sắc vẫn đỏ tươi, rõ nét. Đặc biệt, trong Moryar Gudda có chiếc trống bằng đá. Nó rộng 10m, hình bán cầu, đường kính 2m, chiều cao 1,5m và khi đập bằng búa gỗ, tiếng vang xa đến cách cả một km vẫn nghe rõ.
“Moryar Gudda phải là công trình quan trọng trong thời tiền sử, vì nó được xây dựng liên tục suốt nhiều thế kỷ”, Srikumar Menon, kiến trúc sư làm việc tại Viện Khoa học Tiên tiến quốc gia của Ấn Độ, người nghiên cứu công trình đá cổ trên khắp đất nước cà ri khẳng định.
Trong quá trình nghiên cứu, Menon gặp rất nhiều truyền thuyết khác nhau về tộc người lùn giỏi xây dựng nhưng đã bị diệt vong, ví dụ như người lùn bí ẩn dựng nhà đá ở Moribetta, người lùn siêu nhiên dựng nhà đá ở Sanna Moriyara Thatte (Telangana), Moral Parai (Tamil Nadu).
Các công trình đá cổ này đều có vẻ ngoài và kích thước tương đối giống nhà đá của Moryar Gudda. “Tôi tin rằng chủ nhân của Moryar Gudda cũng là những người như chúng ta mà thôi, nhưng tôi lại nghi ngờ bản thân, vì đâu phải bỗng dưng mà lại có nhiều câu chuyện về người lùn ở khắp đất nước như thế”, Menon nghi hoặc.
Năm 2021, Karnataka nộp đơn xin UNESCO công nhận Moryar Gudda là di sản thế giới. Tuy nhiên, đến nay, nó vẫn chưa được vào danh sách và chỉ có rất ít người biết đến. Đáng tiếc hơn, Moryar Gudda còn đang bị trộm săn kho báu phá hoại.
“Đây là di tích dễ bị tổn thương”, Meera Iyer, người đang tích cực vận động đưa Moryar Gudda vào danh sách Di sản thế giới của UNESCO chia sẻ. Ông mong Moryar Gudda sẽ được bảo vệ tốt hơn và dù chưa nổi tiếng nhưng nơi đây đang là “thiên đường của chim chóc và cả chúng ta”, Iyer tự hào.
Nhờ ít được biết đến, Moryar Gudda rất đa dạng tự nhiên. Ngoài cây cối xanh tốt, cao nguyên này còn phong phú chim muông, đặc biệt nhiều chim công và dê núi. Khi đến đây thăm thú, du khách có thể thỏa thích ngắm chim công trống xòe đuôi.
“Tuy chúng ta chưa biết chắc chắn ai đã xây dựng nên hệ thống công trình đá này và họ làm nó vì mục đích gì, nhưng chắc chắn nó rất quan trọng và đích thực là di tích tiền sử hấp dẫn bậc nhất, xứng đáng được quan tâm, biết đến nhiều hơn”, Iyer khẳng định.
