Ngày 26/11, Trường Đại học Luật TPHCM phối hợp với Tổ chức Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), tổ chức hội thảo quốc tế với chủ đề "Khung pháp lý và chính sách thúc đẩy phát triển việc làm thỏa đáng tại Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số".
TS Lê Trường Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TPHCM nhấn mạnh, Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là lao động, việc làm và phát triển nguồn nhân lực.
"Chuyển đổi số trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, đồng thời đặt ra những thách thức mới về mô hình việc làm, quan hệ lao động, kỹ năng nghề nghiệp và vai trò của pháp luật trong điều tiết thị trường lao động số hóa", TS Sơn nói.
Theo TS Sơn, việc xây dựng khung pháp lý và chính sách về việc làm thỏa đáng là nhiệm vụ cấp bách nhằm bảo đảm mọi người lao động đều có cơ hội công bằng, an toàn và phát triển toàn diện.
Ông khẳng định nghiên cứu khoa học và đối thoại chính sách là nền tảng quan trọng để cải cách pháp luật hiệu quả trong bối cảnh chuyển đổi số.
Ông Timo Rinke - Trưởng Đại diện Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) tại Việt Nam cho biết, FES là quỹ chính trị lâu đời nhất của Đức thành lập năm 1925, hiện hoạt động tại hơn 100 quốc gia và tại Việt Nam từ năm 1990, với trọng tâm thúc đẩy dân chủ xã hội, công bằng và bảo vệ quyền lợi người lao động.
Nhấn mạnh tác động mạnh mẽ của chuyển đổi số lên việc làm và an sinh, ông khẳng định, hội thảo là minh chứng cho cam kết chung của FES và Nhà trường trong việc hỗ trợ xây dựng chính sách bảo đảm việc làm thỏa đáng và bảo vệ người lao động trong kỷ nguyên số
Trong số 10 tham luận được trình bày tại hội thảo, báo cáo của TS Lê Thị Thúy Hương - Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Hợp tác phát triển, Trường Đại học Luật TPHCM về chính sách lao động tại các quốc gia đi đầu trong chuyển đổi số thu hút nhiều sự quan tâm.
TS Hương cho biết, các nước như Singapore, Hàn Quốc, CHLB Đức đang định hình các mô hình chính sách mới nhằm ứng phó với thay đổi cơ cấu việc làm, sự gia tăng của lao động phi truyền thống và yêu cầu học tập suốt đời.
Theo TS Hương, chuyển đổi số tạo ra sự dịch chuyển mạnh mẽ trên thị trường lao động: nhiều công việc bị tự động hóa; việc làm mới trong công nghệ, kinh tế số và dịch vụ trực tuyến xuất hiện nhanh; mô hình lao động nền tảng (gig workers) phát triển mạnh nhưng thiếu bảo vệ; bất bình đẳng thu nhập gia tăng nếu người lao động không được tiếp cận kỹ năng số.
Nhóm lao động trung niên, lao động có trình độ thấp hoặc làm việc không ổn định là những đối tượng chịu tác động rõ nhất.
Từ kinh nghiệm quốc tế, TS Hương dẫn chứng một số nhóm chính sách hiệu quả từ kinh nghiệm các nước trên thế giới. Thứ nhất, ưu tiên đào tạo kép và nâng cao kỹ năng số cho người lao động.
Đức đang hiện đại hóa hệ thống đào tạo kép, chú trọng kỹ năng số và kỹ năng mềm, đồng thời hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp tổ chức đào tạo lại. Singapore triển khai chương trình SkillsFuture Credit, cấp tài khoản tín dụng học tập để người dân tự lựa chọn khóa đào tạo phù hợp; chương trình Mid-Career Support hỗ trợ nhóm lao động từ 40 tuổi, nhóm dễ bị tác động cho chuyển đổi số.
Hàn Quốc mở rộng bảo hiểm việc làm, triển khai cơ chế hỗ trợ thu nhập đặc biệt cho người lao động có thu nhập thấp và không ổn định, qua đó giúp nhóm lao động trong nền kinh tế Gig tiếp cận quyền an sinh tương tự lao động truyền thống.
Tiếp đến là điều chỉnh khung pháp lý để bảo vệ người lao động trên nền tảng số. Singapore đã ban hành Đạo luật Người lao động nền tảng (2024), bước đi được đánh giá tiên phong trong việc công nhận và điều chỉnh quan hệ lao động mới phát sinh từ các nền tảng số.
Từ phân tích trên, TS Hương đề xuất Việt Nam cần ưu tiên ba hướng chính: đào tạo kỹ năng số và kỹ năng mềm cho người lao động; thiết lập hệ thống an sinh xã hội linh hoạt đủ sức bao phủ các hình thức việc làm phi truyền thống; hoàn thiện khung pháp lý để thừa nhận và bảo vệ người lao động nền tảng.
Kinh tế Gig (Gig Economy) là mô hình kinh tế trong đó các công việc tạm thời, linh hoạt và tự do trở nên phổ biến. Thay vì làm việc toàn thời gian cho một công ty, người lao động trong nền kinh tế Gig thường làm việc theo dự án hoặc hợp đồng ngắn hạn, thường thông qua các nền tảng trực tuyến như ứng dụng hoặc trang web.
