Nhiều thành tựu nhưng cũng không ít thách thức về công tác dân số
Tại Hội nghị tổng kết công tác dân số năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025 do Cục Dân số tổ chức mới đây, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số cho biết, công tác dân số năm 2024 tiếp tục nhận được sự quan tâm chỉ đạo của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của Lãnh đạo Bộ Y tế.
Đội ngũ công chức, viên chức làm công tác dân số các cấp đã chủ động, tích cực tham mưu cho Lãnh đạo Bộ Y tế, cấp ủy chính quyền địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp, công tác dân số đã đạt được một số kết quả nhất định, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Theo báo cáo, năm 2024, Cục Dân số đã hoàn thiện hồ sơ đề xuất xây dựng Luật Dân số để Báo cáo Chính phủ xem xét đưa vào chương trình xây dựng Luật năm 2025; Báo cáo sơ kết 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW; Báo cáo rà soát quy định có liên quan đến chính sách dân số và xử lý vi phạm chính sách dân số và kiến nghị việc sửa đổi để đảm bảo đồng bộ, thống nhất giữa quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
Báo cáo thực trạng và xu hướng mức sinh tại Việt Nam và các yêu cầu, nhiệm vụ về công tác dân số; trình Thủ tướng ban hành Chỉ thị số 27/CT-TTg ngày 15/8/2024 về tăng cường thực hiện công tác dân số trong tình hình mới.
Tại địa phương, nhiều tỉnh, thành phố đã tham mưu và được Hội đồng nhân dân thông qua và ban hành Nghị quyết về chính sách dân số, chính sách khen thưởng, khuyến khích, hỗ trợ cho tập thể, cá nhân và chế độ chính sách cho cán bộ làm công tác dân số của địa phương.
Các hoạt động chuyên môn về truyền thông - giáo dục, cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi được thực hiện đồng bộ từ trung ương đến địa phương tạo sự lan tỏa tốt tới cộng đồng, người dân.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác dân số còn nhiều khó khăn thách thức như: Trong 3 năm liên tiếp, mức sinh trên toàn quốc giảm dưới mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ), cụ thể năm 2023 là 1,96 con/phụ nữ con, ước tính năm 2024 giảm còn 1,91 con/phụ nữ, đây là mức giảm thấp nhất trong lịch sử và dự báo xu hướng sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.
Mất cân bằng giới tính khi sinh mặc dù đã giảm nhưng vẫn ở mức cao (ước năm 2024 là 112/100). Vấn đề về nâng cao chất lượng dân số, phát huy vai trò và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi thích ứng với già hóa dân số; vấn đề truyền thông vận động và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/KHHGĐ cho người dân còn nhiều bất cập.
Trong khi đó, nguồn lực cả trung ương và địa phương đầu tư, bố trí cho các hoạt động của công tác dân số thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu để triển khai thực hiện các nhiệm vụ về dân số trong tình mới.
Bộ máy tổ chức làm công tác dân số tại Trung ương cũng như địa phương có sự thay đổi... là những nguyên nhân dẫn đến 2/3 chỉ tiêu cơ bản được giao theo Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ (tỷ số giới tính khi sinh, tổng tỷ suất sinh) và 7/8 chỉ tiêu chuyên môn năm 2024 giao cho lĩnh vực dân số đều chưa đạt theo kế hoạch đề ra...
Tiếp tục đẩy mạnh truyền thông về dân số và phát triển trong tình hình mới
Hiện nay, Việt Nam chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và bảo đảm phát triển nhanh, bền vững.
Các chuyên gia nhận định, để nâng cao hiệu quả việc thực hiện Nghị quyết 21- NQ/TW trong thực tiễn, một trong những yêu cầu đề ra là nâng cao công tác tuyên truyền về công tác dân số trong tình hình mới.
Trong đó, trọng tâm vào các nội dung như: Tuyên truyền, vận động để thể hiện rõ quan điểm của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới “Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân”.
Bên cạnh đó, tuyên truyền, vận động nhằm tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, huy động sự tham gia tích cực của các bộ, ban, ngành, đoàn thể; vận động các tầng lớp Nhân dân để thực hiện yêu cầu, nhiệm vụ và các mục tiêu của công tác dân số trong tình hình mới là phải toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số.
Ngoài ra, đẩy mạnh truyền thông về những vấn đề dân số tác động trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đất nước: Chênh lệch mức sinh đáng kể giữa các vùng, đối tượng và nguy cơ không đạt được mục tiêu duy trì mức sinh thay thế trên phạm vi toàn quốc; tốc độ già hóa dân số nhanh và sớm trở thành quốc gia dân số già là thách thức lớn cho phát triển kinh tế và an sinh xã hội.
Cùng với đó, tỷ số giới tính khi sinh vẫn luôn ở mức cao; chất lượng dân số, nhất là tại vùng khó khăn còn hạn chế và một số nội dung quan trọng khác sẽ tác động trực tiếp đến đời sống, xã hội và sự phát triển bền vững của đất nước cả trong hiện tại và tương lai.
Để phù hợp với công tác dân số trong tình hình mới, vừa qua, Cục Dân số đã tổ chức phát động Cuộc thi sáng tác Logo ngành Dân số nhằm chọn một Logo trong thời kỳ mới phù hợp với định hướng chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển; thể hiện nét đặc trưng, tính khái quát cao về ý nghĩa, vai trò và tầm quan trọng của công tác dân số đối với mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng và đối với phát triển bền vững của đất nước.
Theo BTC cuộc thi, trong tháng 12 sẽ lựa chọn những tác phẩm xuất sắc và phù hợp nhất với ngành Dân số để tiến hành trao giải.
