Nguy hiểm rình rập
Năm ngoái, vùng “kiểm soát hoặc ảnh hưởng” của chính phủ Afghanistan đã giảm từ 70,5% xuống 65,6%. Một hệ quả xấu tức thời là nữ sinh không được tới trường tại những khu vực không nằm trong quyền kiểm soát của chính phủ. Có những mối đe dọa tới tính mạng nữ sinh nếu cố tìm cách đi học – có thể là bị tạt axit vào mặt, bị bắt cóc, bị hành hung…
Bên cạnh đó là mối nguy hiểm chết người do súng đạn. Mới tuần trước, 12 trẻ em từ trường học trở về nhà thiệt mạng khi xe chở học sinh vướng phải mìn tự chế cài trên con đường lớn tại tỉnh Paktika.
Tình trạng trưng dụng trường học làm căn cứ của cả Taliban lẫn quân chính phủ cũng tước đi nhiều cơ hội học tập của học sinh.
Ít nhất 2 trường học đã bị đóng cửa trong vài tháng gần đây tại Baghlan, Đông Bắc Afghanistan. Binh sĩ chính phủ đang sử dụng 2 trường này làm căn cứ trong những cuộc đụng độ với các tay súng Taliban, theo giới chức địa phương.
Lãnh đạo trường học tại Baghlan đã nhiều lần gửi thư tới giới chức lãnh đạo quân đội đề nghị lực lượng này chuyển ra khỏi trường – nhưng không nhận được hồi âm. May là quân đội đã rút khỏi trường khi giao tranh với Taliban tạm ngừng trong những tháng mùa đông.
Phiến quân Taliban cũng chiếm nhiều trường học tại Baghlan làm căn cứ. Taliban đã chiếm một trường học do chính phủ Thụy Điển tài trợ xây dựng tại làng Omar Khail ngay sau khi trường mở cửa năm 2015 và đón 350 học sinh nam và nữ vào học.
Thỉnh cầu trả lại trường của các vị bô lão trong làng bị bác bỏ. Đầu năm 2016, lực lượng chính phủ tấn công quân Taliban cố thủ trong trường bằng đạn cối và súng máy. Taliban rút đi nhưng ngôi trường chỉ còn là đống đổ nát.
Mang GD đến tận nhà
Mỹ và các nhà tài trợ quốc tế khác từ năm 2001 đến nay đã “bơm” khoảng 1 tỉ USD vào xây dựng trường học, đào tạo giáo viên và cung cấp thiết bị giáo dục. Tuy nhiên, theo Bộ Giáo dục Afghanistan, năm ngoái 1.000 trường học đóng cửa – con số này tiếp tục tăng khi bất ổn vẫn tiếp tục. Hàng ngàn trường đóng cửa cũng đồng nghĩa với những nỗ lực nội tại và quốc tế, tiền thuế của người dân Mỹ - đổ sông đổ bể.
Trong bối cảnh con đường đến trường của trẻ em Afghanistan gặp muôn vàn khó khăn, một giải pháp được nêu ra là chủ động đưa giáo dục tới tận nhà trẻ em.
Ý tưởng giáo dục từ xa này không mới trên thế giới nhưng khá mới lạ với Afghanistan vốn có điều kiện hạ tầng thông tin thuộc loại thiếu thốn nhất thế giới.
Tuy nhiên, các nhà tài trợ quốc tế đã đưa ra phương án khả thi là tận dụng mạng điện thoại di động làm công cụ kết nối nhà trường – học sinh. Hiện Afghanistan có hơn 18 triệu thuê bao điện thoại di động vệ tinh – tốc độ đường truyền của sóng điện thoại đủ bảo đảm đường truyền tín hiệu từ máy chủ ở nhà trường tới các máy tính bảng tại từng nhà.
Loại máy tính bảng này được nghiên cứu thiết kế sao cho có dung lượng pin lớn, giúp giảm thời lượng sạc pin trong điều kiện điện phập phù tại những khu vực xung đột.
