Đào tạo truyền thông trong bối cảnh AI và chuyển đổi số

Sự cần thiết của vấn đề

Ngày 25/12, Hội thảo Khoa học quốc tế “Đào tạo truyền thông trong bối cảnh AI và chuyển đổi số 2025” (The 2025 International Scientific Conference on Media Education in the Age of AI and Digital Transformation - ME.AI25) diễn ra tại Hà Nội.

Hội thảo do Trường Đại học FPT Hà Nội chủ trì, phối hợp cùng Bộ môn Quản trị Truyền thông Đa phương tiện, Thời báo Văn học Nghệ thuật và Công ty CP Tập đoàn Truyền thông Tri Thức Số tổ chức.

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số đang tác động mạnh mẽ tới mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, ME.AI25 được kỳ vọng trở thành diễn đàn học thuật quốc tế chất lượng, quy tụ gần 200 nhà khoa học, nhà nghiên cứu, chuyên gia, giảng viên, sinh viên và doanh nghiệp trong và ngoài nước cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp và tầm nhìn về đổi mới đào tạo truyền thông.

Hội thảo hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực và thúc đẩy nghiên cứu trong lĩnh vực đào tạo và giáo dục truyền thông tại Việt Nam, đồng thời tạo không gian học thuật để trao đổi, thảo luận, đề xuất các định hướng, giải pháp trước những thách thức trong việc tích hợp trí tuệ nhân tạo vào hoạt động giảng dạy, học tập và phát triển chương trình đào tạo.

TS Trần Ngọc Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học FPT nhấn mạnh, thế giới đang chứng kiến một giai đoạn chuyển đổi sâu sắc chưa từng có, khi trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và chuyển đổi số thâm nhập mạnh mẽ vào mọi lĩnh vực từ kinh tế, giáo dục, văn hóa, đến truyền thông và sáng tạo nội dung.

Trước bối cảnh đó, đào tạo truyền thông không thể dừng lại ở việc trang bị kỹ năng sử dụng công cụ, mà phải hướng tới hình thành năng lực hiểu biết về AI, tư duy phản biện, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội trong môi trường truyền thông số.

Hội thảo ME.AI25 tập trung thảo luận những chủ đề lớn như: Bối cảnh và lý luận về đào tạo truyền thông trong thời đại AI; thiết kế chương trình và phương pháp đào tạo gắn với AI; ứng dụng công nghệ AI trong dạy – học, nghiên cứu và thực hành truyền thông; vấn đề đạo đức, pháp lý, bản quyền và trách nhiệm xã hội khi sử dụng AI;

Các mô hình hợp tác giữa nhà trường, doanh nghiệp và các tổ chức truyền thông. Bên cạnh đó, Hội thảo còn kết hợp khu trưng bày ứng dụng AI trong giáo dục và truyền thông, các hoạt động kết nối doanh nghiệp, tạo nên một không gian trải nghiệm học thuật – nghề nghiệp phong phú cho nhà khoa học, giảng viên và sinh viên.

Nhiều thách thức cần giải quyết

GS.TS Tạ Ngọc Tấn - Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương trao đổi, trong giáo dục, AI mang lại những lợi ích to lớn như hỗ trợ quản trị, cá thể hóa giáo dục và mở ra các hình thức giảng dạy mới như "phòng tin ảo" hay "nhân vật mô phỏng" để thực hành kỹ năng.

Tuy nhiên, một nguyên tắc tối quan trọng chúng ta phải khắc sâu: AI chỉ là công cụ, là trợ lý ảo; còn sự sáng tạo, tính nhân văn và bản lĩnh của con người mới là yếu tố quyết định. Chúng ta không đào tạo người làm truyền thông để cạnh tranh với AI, mà đào tạo họ trở thành những người kiểm soát và điều hành AI.

Theo GS.TS Tạ Ngọc Tấn, các cơ sở đào tạo của Việt Nam cần tập trung vào ba nhóm năng lực cốt lõi (mô hình ASK):

Về Tri thức (Knowledge): Ngoài lý luận nghiệp vụ, cần trang bị tri thức toàn diện về công nghệ số, AI và các khả năng ứng dụng thực tiễn. Quan trọng nhất là trang bị phương pháp để người học có khả năng tự học suốt đời, vì công nghệ sẽ không ngừng thay đổi.

Về Kỹ năng (Skills): Bao gồm kỹ năng sử dụng công cụ AI một cách có trách nhiệm và đạo đức, kỹ năng làm việc nhóm và các kỹ năng tác nghiệp đa phương tiện.

Về Phẩm chất (Attitude): Đây là phần "tĩnh" nhưng quan trọng nhất. Đó là đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm chính trị - xã hội, bản lĩnh nghề nghiệp và ý thức nhân văn đối với công chúng. Đây chính là "chìa khóa" để ngăn chặn những tác động tiêu cực từ AI.

Hội thảo gồm ba phiên làm việc chính với sự tham gia trình bày và chia sẻ nghiên cứu của các diễn giả, báo cáo viên trong nước và quốc tế đến từ Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines... qua đó góp phần tạo nên không gian đối thoại học thuật đa chiều.

Song song với các phiên tham luận học thuật, một trong những điểm nhấn của Hội thảo ME.AI25 là khu vực triển lãm trưng bày và giới thiệu các sản phẩm, mô hình, giải pháp ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực truyền thông và giáo dục đến từ doanh nghiệp và sinh viên.

Đây là không gian trải nghiệm mở, cho phép người tham dự trực tiếp tương tác, khám phá và trải nghiệm các mô hình AI, sản phẩm sáng tạo và những ý tưởng đổi mới đang được triển khai và ứng dụng trong thực tiễn đào tạo và truyền thông hiện nay.