Khi người đàn ông bắt đầu nhìn lại vai trò của mình
Trong nhiều năm, các hoạt động thúc đẩy bình đẳng giới ở xã Mường Toong (tỉnh Điện Biên) chủ yếu hướng tới phụ nữ: nâng cao nhận thức, hỗ trợ sinh kế, tạo điều kiện để tham gia các hoạt động xã hội. Những nỗ lực ấy đã mang lại những chuyển biến rõ rệt, thể hiện qua vai trò ngày càng được khẳng định của phụ nữ trong gia đình và cộng đồng.
Tuy nhiên, thực tiễn cũng cho thấy, nếu chỉ phụ nữ thay đổi mà nam giới vẫn giữ nguyên những định kiến cũ, thì bình đẳng giới khó có thể bền vững. Gia đình vẫn là không gian đầu tiên và quan trọng nhất, nơi những quan niệm về vai trò nam – nữ được hình thành, duy trì hoặc phá vỡ.
Chính vì vậy, thay đổi nhận thức và hành vi của nam giới được xem là “mắt xích” không thể thiếu trong hành trình xóa bỏ định kiến giới ở Mường Toong.
Ở nhiều gia đình vùng cao, việc nhà, việc chăm sóc con cái từng được mặc định là trách nhiệm của phụ nữ, còn đàn ông gắn với lao động sản xuất và các quyết định lớn. Cách phân vai này tồn tại lâu dài, trở thành thói quen khó thay đổi.
Nhưng cùng với những chuyển biến trong đời sống kinh tế – xã hội, nhiều người đàn ông ở Mường Toong đã bắt đầu nhìn lại vai trò của mình. Khi phụ nữ tham gia làm kinh tế, tham gia công việc chung của bản làng, có tiếng nói và đóng góp cụ thể, nam giới dần nhận ra rằng nếu không thay đổi, chính họ đang tự thu hẹp vai trò của mình trong gia đình và cộng đồng.
Sự thay đổi ấy không diễn ra trong khoảng không, mà gắn liền với những va chạm rất thực trong đời sống gia đình và công việc chung ở cơ sở.
Khi năng lực của phụ nữ buộc định kiến phải lùi lại
Câu chuyện của gia đình chị Giàng Thị Pày, ở bản Nậm Pan, cho thấy rõ điều đó. Không chỉ là người phụ nữ làm kinh tế giỏi, chị Pày còn là nữ Bí thư Chi bộ đầu tiên của bản Nậm Pan, một vị trí mà trước đây gần như mặc định dành cho nam giới.
Nhớ lại thời điểm nhận nhiệm vụ Bí thư Chi bộ vào năm 2020, chị Pày cho biết, sự hoài nghi không chỉ đến từ một bộ phận người dân trong bản, mà ngay cả trong gia đình cũng có những băn khoăn. Trước đó, chồng chị là anh Vừ A Sinh, từng làm Bí thư Chi bộ tại địa bàn cũ. Khi tách bản, ông Sinh được điều động sang giữ cương vị Bí thư Chi bộ bản Cây Sặt, còn chị Pày được đảng viên và nhân dân tín nhiệm bầu làm Bí thư Chi bộ bản Nậm Pan.
“Có người bảo tôi rằng, đàn ông làm còn chưa chắc xong, mình đàn bà ham hố quyền lực, chức vụ làm gì. Nhưng lãnh đạo đã giao nhiệm vụ, đảng viên và bà con đã tin tưởng bầu, thì tôi phải nhận và làm cho bằng được”, chị Pày bộc bạch.
Việc cả hai vợ chồng đều giữ cương vị Bí thư Chi bộ ở hai bản khác nhau là câu chuyện hiếm gặp ở vùng cao như Mường Toong. Ban đầu, ngay cả anh Vừ A Sinh cũng không tránh khỏi những băn khoăn, lo lắng khi vợ đảm nhận vị trí mà trước đó vốn được mặc định là vai trò của nam giới.
Tuy nhiên, những hoài nghi ấy dần lùi lại khi chị Pày chứng minh năng lực bằng việc làm cụ thể: điều hành sinh hoạt chi bộ nền nếp, vận động đảng viên và nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, giải quyết thấu đáo những vấn đề phát sinh ở cơ sở.
“Trước đây tôi nghĩ việc chung của bản là việc của đàn ông. Nhưng khi thấy vợ làm được, làm có trách nhiệm và được bà con tin tưởng, tôi hiểu rằng nếu mình không thay đổi cách nghĩ thì chính mình là người tụt lại”, anh Vừ A Sinh, Bí thư Chi bộ bản Cây Sặt, chia sẻ.
Từ chỗ băn khoăn, anh Sinh chuyển sang ủng hộ, đồng hành, không chỉ trong công việc gia đình mà cả trong cách nhìn nhận vai trò của phụ nữ trong công tác Đảng và đời sống cộng đồng.
Bình đẳng giới bền vững bắt đầu từ sự thay đổi của nam giới
Câu chuyện của gia đình chị Pày – anh Sinh có sức lan tỏa đặc biệt ở Mường Toong bởi đây không chỉ là chuyện của một gia đình, mà còn là câu chuyện của những cán bộ Đảng ở cơ sở. Khi chính những người giữ vai trò nòng cốt trong bản làng thay đổi nhận thức, sự thay đổi ấy dễ dàng lan tỏa ra cộng đồng.
Ở nhiều bản, khi phụ nữ khẳng định được năng lực trong lao động sản xuất, trong công tác xã hội, nhiều người đàn ông đã dần thay đổi cách nhìn. Họ không còn coi vai trò của phụ nữ chỉ gói gọn trong gia đình, mà bắt đầu thừa nhận sự đóng góp của vợ trong những công việc chung của bản làng.
Thực tế tại Mường Toong cho thấy, bình đẳng giới không thể đạt được nếu chỉ trông chờ vào nỗ lực của phụ nữ. Chỉ khi nam giới sẵn sàng thay đổi nhận thức, thừa nhận năng lực và chia sẻ trách nhiệm, thì những chuyển biến mới thực sự bền vững.
Trong tổng thể chiến dịch truyền thông xóa bỏ định kiến giới, việc nhấn mạnh vai trò của nam giới không nhằm làm mờ vai trò của phụ nữ, mà để khẳng định một điều: khi phụ nữ khẳng định được mình bằng năng lực và trách nhiệm, thì sự thay đổi của nam giới là tất yếu.
Từ những gia đình cụ thể như gia đình chị Giàng Thị Pày – anh Vừ A Sinh, hành trình bình đẳng giới ở Mường Toong đang dần được định hình bằng những thay đổi thực chất, bắt đầu từ nhận thức và lan tỏa ra cộng đồng.
