Từ “việc của phụ nữ” đến câu chuyện chung của cộng đồng
Trong một thời gian dài, bình đẳng giới ở xã Mường Toong (tỉnh Điện Biên) thường được nhìn nhận là câu chuyện gắn với phụ nữ. Phụ nữ tham gia sinh hoạt, phụ nữ nghe tuyên truyền, phụ nữ được vận động thay đổi. Trong khi đó, nam giới, những người giữ vai trò quyết định trong nhiều gia đình, lại ít khi trực tiếp tham gia vào các nội dung này.
Thực tế ấy khiến không ít chuyển biến nhận thức của phụ nữ gặp rào cản khi quay trở về đời sống gia đình. Những điều học được trong sinh hoạt chi hội khó trở thành hành động nếu thiếu sự đồng thuận từ người chồng, người cha trong nhà.
Nhận diện rõ hạn chế đó, cách làm ở cơ sở đã có sự điều chỉnh. Theo Hội Phụ nữ xã Mường Toong, nội dung tuyên truyền bình đẳng giới đã được lồng ghép vào sinh hoạt chi hội, họp bản và các hoạt động cộng đồng, tạo điều kiện để nam giới cùng tham gia trao đổi, đối thoại ngay trong không gian chung của bản làng. Chính sự dịch chuyển này đã đưa câu chuyện bình đẳng giới ra khỏi phạm vi “việc riêng của phụ nữ”, trở thành mối quan tâm chung của cộng đồng.
“3 cùng” – cách làm để đàn ông không đứng ngoài
Một điểm đáng chú ý trong cách tiếp cận ở Mường Toong là việc Hội Phụ nữ xã kiên trì triển khai mô hình theo phương châm “3 cùng”: cùng nghe phụ nữ nói, cùng nói cho phụ nữ hiểu, cùng làm cho phụ nữ theo.
Khi “cùng nghe”, cán bộ Hội dành thời gian lắng nghe những băn khoăn rất thật của phụ nữ: từ việc quá tải việc nhà, khó tham gia sinh hoạt, đến tâm lý ngại lên tiếng trước cộng đồng. Khi “cùng nói cho hiểu”, nội dung bình đẳng giới được diễn giải bằng những câu chuyện rất đời thường như phân công lao động trong gia đình, chăm sóc con cái, cách ứng xử khi có mâu thuẫn.
Quan trọng hơn, ở bước “cùng làm”, cán bộ Hội không đứng ngoài tuyên truyền, mà trực tiếp tham gia sinh hoạt cộng đồng, cùng gợi mở đối thoại trong các buổi họp bản. Cách làm này giúp nam giới không cảm thấy bị áp đặt hay phê phán, mà dần nhận ra rằng chia sẻ trách nhiệm trong gia đình chính là cách để cuộc sống ổn định và hài hòa hơn.
Thay đổi từ chính đời sống ở bản làng
Những chuyển biến ấy không chỉ thể hiện trong sinh hoạt Hội, mà đã đi vào đời sống cụ thể ở nhiều bản. Ông Vừ A Của, Bí thư Chi bộ bản Huổi Lanh, một trong những bí thư chi bộ tiêu biểu của xã Mường Toong, cho rằng sự thay đổi của đàn ông bắt đầu từ chính cách ứng xử hằng ngày trong gia đình.
“Ở Huổi Lanh, đàn ông thường rất chia sẻ, lắng nghe chị em phụ nữ. Những công việc nặng nhọc trong gia đình như làm nương, làm rẫy, đàn ông đều chia sẻ với phụ nữ”, ông Của nói.
Theo ông Của, nhiều năm nay, bản Huổi Lanh không còn tình trạng nghiện ngập. Những va chạm, mâu thuẫn vợ chồng trong cuộc sống hằng ngày thì khó tránh, nhưng bạo lực gia đình không xảy ra. “Ngày trước còn có chuyện rượu say, nặng lời với vợ, nhưng bây giờ thì không còn”, ông Vừ A Của chia sẻ thêm.
Bản Huổi Lanh hiện có 90 hộ với 474 nhân khẩu. Các cháu trong độ tuổi đi học đều được đến trường; ba năm trở lại đây không có trường hợp học sinh bỏ học. Riêng vấn đề tảo hôn, theo ông Của, vẫn còn tồn tại nhưng đã giảm nhiều; hiện bản chỉ còn một trường hợp, chủ yếu rơi vào những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt.
Từ góc nhìn của một bí thư chi bộ, ông Của cho rằng khi đàn ông thay đổi cách nghĩ, biết lắng nghe và chia sẻ với phụ nữ, không khí gia đình và bản làng cũng đổi khác. “Gia đình yên thì bản mới yên. Mà muốn gia đình yên thì đàn ông phải biết nhường, biết chia sẻ”, ông nói.
Thực tế ở xã Mường Toong cho thấy, bình đẳng giới chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi đàn ông không đứng ngoài. Và khi sự thay đổi bắt đầu từ những việc rất đời thường, từ việc nhà, bữa cơm, chuyện con cái, thì bình đẳng giới không còn là khẩu hiệu, mà trở thành cách ứng xử tự nhiên trong mỗi gia đình và cộng đồng.
