Nơi đây sẽ trở thành khu cây xanh, vườn dạo kết hợp bãi đỗ xe công cộng. Trước đó, Đà Nẵng dự kiến tổ chức đấu giá “khu đất vàng” này cho tư nhân để làm bãi đỗ xe thông minh.
Di sản bị “bóp nghẹt”
Di tích lịch sử - văn hóa Nghĩa trủng Phước Ninh (phường Nam Dương, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng) được xếp hạng cấp quốc gia năm 1988. Đây là nơi quy tụ thi hài của hơn 1.500 nghĩa sĩ, đồng bào đã hy sinh trong những năm đầu chống Pháp (1858 - 1860).
Quá trình phát triển đô thị, Khu di tích đã bị thu hẹp. Những ngôi mộ được di dời lên Hòa Vang, nhường chỗ để xây dựng Nhà thi đấu Nguyễn Tri Phương. Một thời gian sau, nhà thi đấu cũng đập bỏ để làm đường Nguyễn Văn Linh nối dài. Đến năm 2020 chỉ còn lại 570m2 với một nhà bia nhỏ và cảnh quan sân vườn.
Tháng 4/2020, khu đất A2 với diện tích hơn 2.100m2 nằm sát cạnh Nghĩa trủng Phước Ninh đã được Thành ủy Đà Nẵng thống nhất chủ trương trong dành để mở rộng di tích. Người dân sống quanh khu vực này rất ủng hộ với việc tôn tạo, mở rộng khu vực Nghĩa trủng để di tích thực sự trở thành nơi tôn nghiêm, thành kính. Khu đất này hiện nay vẫn tạm thời được sử dụng làm bãi đỗ xe trong khi chờ hoàn thiện thủ tục đầu tư xây dựng bãi đỗ xe thông minh tại đây.
Trong năm 2020, Đà Nẵng đã tổ chức buổi xin ý kiến cộng đồng nhân dân khu vực về các dự án liên quan đến khu đất A2. Theo đó, nhân dân trong khu vực đều không thống nhất thực hiện dự án bãi đỗ xe.
Ông Nguyễn Phi, Tổ trưởng tổ dân phố Đình Thọ 2 (phường Nam Dương) cho biết: “Bốn lần họp dân, chúng tôi đều chỉ đồng ý với phương án mở rộng Di tích quốc gia Nghĩa trủng Phước Ninh, sử dụng lô đất bên cạnh để làm công viên”.
Theo một số hộ dân sống gần Nghĩa Trủng Phước Ninh, ngay sát lô A2 có trường mẫu giáo. Nếu xây dựng bãi đỗ xe, sẽ không đảm bảo cho phòng, chống cháy nổ. Đây cũng là khu vực ngã 6; tuyến đường Nguyễn Văn Linh là tuyến đường chính đi từ hướng sân bay về Cầu Rồng nên lưu lượng xe rất đông, đang trong tình trạng kẹt xe.
Nằm trong 3 hộ gia đình di dời để nhường đất cho dự án mở rộng Nghĩa trủng Phước Ninh, bà Ái Hoa chia sẻ: “Lô A1 ngay sát cạnh đã giao cho tư nhân rồi. Khu vực này dân cư đông nhưng không có một công viên nào.
Còn một chút đất, nghe nói làm công viên, vườn hoa mà rồi vẫn thấy sử dụng làm bãi đỗ xe. Đền bù thỏa đáng, 3 hộ dân chúng tôi đồng ý tái định cư ở chổ khác để mở rộng không gian của Nghĩa trủng”. Có công viên ở khu vực này, người dân địa phương, cô trò Trường Mầm non Ngọc Lan có nơi để tổ chức các hoạt động ngoài trời.
Thế nhưng, cuối tháng 10/2021, UBND thành phố Đà Nẵng lên danh sách khu đất A2 mặt tiền đường Nguyễn Văn Linh để đấu giá làm bãi đỗ xe. Điều này đã làm dấy lên nhiều ý kiến trái chiều.
Không gian mở phục vụ cộng đồng
Dự án mở rộng khu di tích Nghĩa trủng Phước Ninh đang được triển khai. Theo đó, sẽ xây mới Nhà văn hóa phường Nam Dương khớp nối với Nhà văn hóa Định Thọ hiện trạng với quy mô 1 tầng. Bổ sung sân hành lễ; cải tạo, tu bổ chống xuống cấp nhà bia di tích hiện trạng. Giải tỏa 3 hộ dân hiện trạng mặt tiền đường Huỳnh Thúc Kháng để tạo thông thoáng…
Dự kiến đến tháng 12/2021 sẽ hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng công trình. Khi đó, khu di tích quốc gia Nghĩa trủng Phước Ninh sẽ trở thành một địa chỉ văn hóa tâm linh. Nghĩa trủng sẽ là nơi hành lễ hàng năm của cộng đồng dân cư xung quanh, tưởng nhớ các anh hùng nghĩa sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, thể hiện tinh thần yêu nước của dân tộc.
Ông Bùi Văn Tiếng - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Đà Nẵng nêu quan điểm: “Dù hài cốt đã di dời nhưng trong ý thức của người dân Đà Nẵng thì đây vẫn là nơi linh thiêng, cần được tôn tạo, bảo vệ. Ý nguyện chung của người dân mong muốn nơi đây sẽ là không gian công cộng kết nối với khu tưởng niệm Nghĩa trủng Phước Ninh để tăng giá trị lịch sử, văn hóa”.
Ông Tiếng cũng gợi ý Đà Nẵng đang thiếu không gian công cộng. Khoảng trống còn lại bên cạnh Nghĩa trủng Phước Ninh nên là không gian mở. Không nên chen vào đó những công trình xây dựng. Lý tưởng nhất vẫn là một công viên phục vụ cộng đồng.
Ông Phạm Tấn Xử - Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao thành phố Đà Nẵng cho biết: Quan điểm của Sở là cần gìn giữ những giá trị văn hóa - lịch sử cho thế hệ mai sau. Thành phố quy hoạch, tính toán làm gì tại khu vực này cần phải hài hòa với không gian, mỹ quan nơi đây.
Ông Huỳnh Văn Hùng - nguyên Giám đốc Sở này cũng cho rằng, việc quy hoạch bãi đỗ xe còn có nhiều lựa chọn, ở những địa điểm khác. Nhưng đối với văn hóa, lịch sử chỉ có một mà thôi. Chưa kể là khu vực đất Nghĩa trủng Phước Ninh còn được xem là nơi rất tâm linh và linh thiêng của thành phố. Vì vậy, chính quyền cần xem xét lại chủ trương đấu giá lô đất A2 cho tư nhân làm bãi đỗ xe.
