Hiếu Văn Hoàng hậu Đậu thị là Hoàng hậu tại vị duy nhất của Hán Văn Đế Lưu Hằng và có ảnh hưởng lớn đến thời đại vàng son của nhà Hán.
Hiếu Văn Hoàng hậu họ Đậu, nhưng trong Sử ký lẫn Hán Thư đều không ghi rõ khuê danh. Tuy nhiên, trong quyển Sử ký tác ẩn của Tư Mã Trinh thời nhà Đường, bà có tên là Đậu Y Phòng.
Đậu Y Phòng xuất thân từ một gia đình thường dân nghèo khó, các thành viên trong nhà đều là những bách tính trung thật thà.
Vì muốn có tiền lo cho bản thân và gia đình, Đậu Y Phòng dựa vào sắc đẹp vốn có để nhập cung, trở thành cung nữ hầu hạ các vị nữ nhân cao quý ở chốn hậu cung.
Lúc Đậu Y Phòng vào cung thì Lã Trĩ đã trở thành Lã Thái hậu và nhiệm vụ chính của Đậu Y Phòng là hầu hạ Lã Thái hậu.
Công việc của bà tương đối nhàn nhã, ngày ngày dọn dẹp phòng ốc và pha trà rót nước ở tẩm cung của Lã Thái hậu. Từ khi vào cung, Đậu Y Phòng đã mất liên lạc với người nhà.
Một thời gian ngắn sau, Lã Thái hậu vì muốn lấy lòng các chư hầu nên quyết định chọn các mỹ nữ để tặng cho họ.
Đậu Y Phòng nghe được tin này nên đã lấy tiền tiết kiệm của mình bao năm qua để mua chuộc thái giám. Bà hy vọng được đến nước Triệu để thuận tiện hơn trong việc tìm kiếm người thân.
Nhưng, dù thái giám đã nhận tiền của Đậu Y Phòng nhưng lại không để tâm làm việc. Hắn đã ghi nhầm nước Triệu thành nước Đại khi soạn văn thư.
Thế là Đậu Y Phòng được đưa đến nước Đại xa xôi. Tuy nhiên, chính sự cố này lại khiến cuộc đời bà thay đổi hoàn toàn. Nếu Đậu Y Phòng không tuân theo thánh lệnh đến nước Đại, bà sẽ bị xử tử. Do đó, bà đã chấp nhận.
Đến nước Đại, Đậu Y Phòng trở thành thiếp của Đại vương Lưu Hằng, ông ngày càng sủng ái người đẹp này. Sau đó, bà hạ sinh cho Đại vương Lưu Hằng 1 con gái Lưu Phiêu và 2 con trai Lưu Khải, Lưu Vũ.
Nói về Đại vương Lưu Hằng, trước khi gặp Đậu Y Phòng, ông có một vị chính cung Đại vương hậu.
Tuy nhiên, sau khi chứng kiến các con trai lần lượt chết yểu, Đại vương hậu sức khỏe ngày càng suy yếu rồi qua đời. Từ đó, Đậu Y Phòng trở thành mỹ nhân duy nhất trong hậu cung của Đại vương Lưu Hằng.
Tuy đã được hưởng giàu sang phú quý tột cùng nhưng nàng vẫn giữ bản tính hiền dịu, đoan trang và sống rất tiết kiệm. Nàng luôn tỏ ra tôn kính với Vương hậu Vương thị và mẹ chồng là Bạc thái hậu. Khi làm việc gì cũng luôn luôn giữ trọn lễ nghĩa.
Đại vương Lưu Hằng, Bạc thái hậu và vương hậu vô cùng quý mến và thương yêu nàng. Mấy năm sau, vương hậu ốm và qua đời, việc kế lập vương hậu trở thành nhiệm vụ cấp bách.
Lúc này nếu nhìn trong cung chỉ có nàng là có con trai, lại đủ đức hạnh. Thế là nàng Đậu Cơ được sắc phong Vương Hậu, bắt đầu cai quản mọi việc trong cung.
Đúng lúc đó một chuyện kinh thiên động địa đã xảy ra tại kinh thành Trường An. Một cuộc mưu sát chính trị đã xảy ra, gia tộc Lã Thị bị giết hết. Con cháu của hoàng đế Lưu Doanh và tiểu hoàng đế Lưu Hoằng cũng bị giết.
Hoàng vị của Đại Hán Vương triều đang bỏ trống, thừa tướng Chu Bình, thái úy Chu Bột và các đại thần sau khi bàn bạc đã chọn Đại vương Lưu Hằng làm người kế vị.
Năm 180 trước công nguyên, Lưu Hằng chính thức kế vị và trở thành Hán Hiếu Văn hoàng đế. Tháng 10 nguyên niên Hiếu Văn đế, Lưu Hằng cùng toàn bộ hoàng gia Đại quốc chuyển đến kinh thành Trường An, sau 16 năm xa cách, nàng Đậu Cơ đã lại trở về chốn cũ.
Năm 157 trước Công nguyên, Hán Văn Đế Lưu Hằng qua đời, Thái tử Lưu Khải kế vị, tức Hán Cảnh Đế. Thời đại của Hán Văn Đế và Hán Cảnh Đế được hậu nhân gọi là Văn Cảnh chi trị, quốc gia có được sự thịnh vượng, người dân sống ấm no.
Lúc này, Đậu Y Phòng trở thành Hoàng thái hậu, mọi sự vụ triều chính Hán Cảnh Đế đều nghe lời theo của bà. Có thể nói, bà mới chính là người nắm quyền thật sự.
Sau khi con trai qua đời, cháu trai Lưu Triệt nối ngôi, trở thành Hán Vũ Đế. Hán Vũ Đế tôn bà trở thành Thái hoàng thái hậu. Khi đã trở thành Thái hoàng thái hậu, bà càng can thiệp chính sự nhiều hơn.
Năm 135 trước Công nguyên, Thái hoàng thái hậu Đậu thị qua đời, thụy hiệu Hiếu Văn Hoàng hậu.
