Còn dư địa cải thiện kết quả
Như các chu kỳ khác, kết quả PISA 2022 (bao gồm Việt Nam và 80 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia) do OECD công bố ngày 5/12/2023) cho thấy, Việt Nam luôn ở nhóm dẫn đầu khu vực ASEAN, cũng như ở vị trí cao của nhóm các nước có thu nhập trung bình và ở quanh mức trung bình của các nước OECD.
Cụ thể, điểm trung bình môn Toán của học sinh Việt Nam đạt 469 điểm, môn Đọc hiểu là 462 điểm, môn Khoa học là 472 điểm; đều rất sát mức trung bình của OECD là 472 điểm.
Việt Nam đứng 31/81 quốc gia về Toán, 34/81 quốc gia về Đọc, và 35/81 quốc gia về Khoa học, trong khu vực ASEAN chỉ đứng sau Singapore.
72% học sinh đạt ít nhất trình độ Level 2 môn Toán (OECD: 69%); 77% đạt Level 2 môn Đọc (OECD: 74%); 79% đạt Level 2 môn Khoa học (OECD: 76%).
5% là tỷ lệ học sinh Việt Nam đạt Top Performer (Level 5-6) môn Toán (OECD: 9%); trong khi môn Đọc là 1%, môn Khoa học là 2% (OECD đều ~7%).
Việc Việt Nam đạt được những kết quả đáng khích lệ dù nguồn đầu tư chỉ khoảng 13.800 USD cho mỗi học sinh giai đoạn 6 - 15 tuổi (trong khi OECD là ~75.000 USD) cho thấy nỗ lực và hiệu quả trong hoạch định chính sách giáo dục.
PGS.TS.Phạm Quốc Khánh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) cho rằng, những dữ liệu này cung cấp bức tranh đầy đủ về chất lượng giáo dục phổ thông của Việt Nam. Tuy kết quả giữ vững và ngang mức trung bình OECD, nhưng vẫn còn dư địa để cải thiện, đặc biệt về nhóm học sinh xuất sắc và sự thay đổi giảm so với chu kỳ trước.
Dư địa này thể hiện ở tiềm năng, tiềm lực của học sinh; sự tiến bộ của chương trình; sự sẵn sàng đổi mới của đội ngũ nhà giáo; định hướng và cam kết chất lượng của các nhà quản lý giáo dục; và sự đồng hành, chia sẻ của cả hệ thống chính trị trước nhu cầu nhân lực chất lượng cao để phát triển đất nước.
Phân tích chuyên sâu kết quả PISA
Tại hội thảo, các chuyên gia đến từ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã giới thiệu tổng quan Báo cáo quốc gia PISA chu kỳ 2022; báo cáo về kết quả PISA và đối sánh; báo cáo về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả Toán học của học sinh Việt Nam và chia sẻ dữ liệu PISA chu kỳ 2022.
Cũng tại hội thảo, các nhà quản lý, nhà khoa học, giáo viên đã cùng trao đổi, thảo luận về những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của học sinh; tác động cụ thể của hoàn cảnh kinh tế - xã hội, điều kiện học tập, phương pháp giảng dạy; khoảng cách về cơ hội và thành tích học tập giữa các nhóm đối tượng khác nhau…
Những phân tích này sẽ là cơ sở khoa học quan trọng để hoạch định chính sách giáo dục, đổi mới chương trình, sách giáo khoa, phương pháp giảng dạy, và đặc biệt là đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên.
Trong các phát biểu, trao đổi, vai trò then chốt của trường sư phạm được nhấn mạnh. Đây là nơi đào tạo thế hệ nhà giáo mới có năng lực giảng dạy theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học, ứng dụng công nghệ, và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
Đồng hành với đó, các Sở GD&ĐT là lực lượng nòng cốt để đưa những kết quả phân tích từ PISA vào thực tiễn địa phương, xây dựng kế hoạch cải thiện chất lượng giáo dục dựa trên bằng chứng, triển khai hoạt động chuyên môn có chiều sâu, và đảm bảo cơ hội học tập công bằng cho tất cả học sinh.
Với sự tham gia, chia sẻ và phản biện từ các chuyên gia, nhà nghiên cứu, cán bộ quản lý và thầy cô giáo, Báo cáo quốc gia PISA 2022 được tiếp cận, phân tích một cách sâu sắc, tạo nên tác động tích cực đến chính sách và thực tiễn giáo dục phổ thông nước ta trong thời gian tới.
Cơ sở điều chỉnh các chính sách giáo dục
Theo PGS.TS.Phạm Quốc Khánh, Việt Nam chính thức tham gia PISA từ năm 2012 và đã liên tục thể hiện tinh thần nghiêm túc, trách nhiệm cao trong từng chu kỳ đánh giá.
Tham gia PISA cũng là một trong những định hướng quan trọng nhằm thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong đó nhấn mạnh vai trò của đánh giá diện rộng, cả ở tầm quốc gia và quốc tế, như một công cụ để nâng cao chất lượng, công bằng và hiệu quả của hệ thống giáo dục.
Đồng thời, đây cũng là một bước đi cụ thể của Việt Nam trong quá trình thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững về giáo dục (SDG4) – bảo đảm nền giáo dục có chất lượng, công bằng, toàn diện và thúc đẩy cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người.
Kết quả PISA không chỉ phản ánh chất lượng và hiệu quả của giáo dục phổ thông nước ta trong tương quan với các quốc gia khác, mà còn cung cấp những bằng chứng tin cậy, khách quan để điều chỉnh chính sách, cải tiến phương pháp dạy học và xây dựng chương trình giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới.
“Kết quả PISA 2022, mà chúng ta sẽ cùng công bố và phân tích ngày hôm nay, là cơ sở khoa học để Việt Nam tiếp tục định hình các chính sách phát triển giáo dục phổ thông theo hướng phát triển năng lực và phẩm chất người học, tăng cường chuẩn bị cho học sinh khả năng thích ứng với một thế giới đang đổi thay nhanh chóng”, PGS.TS.Phạm Quốc Khánh cho hay.
Tại hội thảo, định hướng nghiên cứu chuyên sâu và khuyến nghị chính sách đối với Chính phủ, Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, các cơ sở giáo dục từ kết quả PISA 2022 cũng được đưa ra.
Chương trình PISA do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) khởi xướng và điều phối, là một trong những công cụ đánh giá diện rộng quốc tế có uy tín, giúp các quốc gia đo lường năng lực của học sinh 15 tuổi trong các lĩnh vực nền tảng như Đọc hiểu, Toán học và Khoa học - những năng lực thiết yếu để sống, học tập và làm việc hiệu quả trong thế kỷ 21.
