Các nhà khoa học ước tính rằng chỉ có khoảng ít hơn 30 con cá heo Vaquita còn sót lại trong tự nhiên, và nếu không có những nỗ lực bảo tồn nghiêm ngặt ngay bây giờ, loài động vật này có thể sẽ tuyệt chủng vào năm 2018.
Nếu bạn chưa bao giờ nhìn thấy những sinh vật này trước đây, thì điều đó cũng dễ hiểu thôi, bởi loài động vật có vú cực kỳ hiếm này chỉ được tìm thấy ở vùng Vịnh phía bắc California. Và số lượng loài này cũng bị giảm mạnh tới 90% trong vòng chưa đầy 6 năm.
Hình ảnh trên được chụp bởi Tổ chức Hòa bình Xanh về một con cá heo Vaquita trong độ tuổi trưởng thành - loài này cực kỳ hiếm, vì vậy mà để có một bức hình đẹp về chúng là cực kỳ khó khăn.
“Nếu chúng ta không làm điều gì đó bây giờ, cá heo Vaquita sẽ tuyệt chủng vào năm 2018”, Maria Jose Villanueva, giám đốc chiến lược và khoa học của WWF Mexico. “Mất đi những sinh vật này cũng giống như mất đi một phần của Mexico vậy.”
Loài cá heo Vaquita (hay Phocoena sinus) được coi là nằm trong nhóm những loài họ cá voi đang có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất trên thế giới. Vaquita (tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là “con bò nhỏ”) không chỉ là loài cá heo quý hiếm nhất, chúng cũng là loài cá heo nhỏ nhất, với chiều dài trung bình của một con cái trưởng thành chỉ lên đến 140,6 cm và con đực là 134,9 cm.
Loài động vật này rất khó nằm bắt, chúng chỉ mới được phát hiện vào năm 1958 và những dấu hiệu đặc trưng của chúng đã giúp các nhà khoa học phân biệt được loài mới ngay lập tức. Như trong hình ảnh, cá heo Vaquita có cái đầu rất đặc biệt, ở mỗi bên mắt lại có một vòng tròn màu đen bao quanh, phần miệng cũng có những đường lượn màu đen, nhờ đó mà chúng có biệt danh là “gấu trúc của biển”.
Một bức hình cực may mắn về một cặp đôi Vaquita trong tự nhiên:
Còn đây là thực tế, Vaquita bị thương do mắc phải lưới của ngư dân:
Loài cá heo Vaquita đã từng có thời gian gặp nguy hiểm, nhưng lần suy giảm số lượng gần nhất của chúng đã làm sự việc trở nên đặc biệt nghiêm trọng. Trở lại những năm 1997, số lượng cá thể của chúng là khoảng 567 con, nhưng đến năm 2007, các nhà nghiên cứu ước tính chỉ còn khoảng 150 con sót lại. Đến nay, theo báo cáo mới của Hòa bình Xanh, chúng ta chỉ còn dưới 30 con cá heo Vaquita.
Sự suy giảm này dường như liên quan trực tiếp đến sự gia tăng của Pangas - những chiếc thuyền câu cá có số lượng tăng gấp đôi ở Vịnh California từ năm 1993 đến 2007. Các nhà nghiên cứu nói rằng loại lưới đánh cá thường được dùng trên Pangas là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng hiện nay của cá heo Vaquita.
Loại lưới này rất dài, với mắt lưới nhỏ, vì vậy mà chúng không hề phân biệt khi đánh bắt cá, bất cứ thứ gì bơi qua đều có thể là nạn nhân. Ước tính loại lưới này đã vô tình giết chết khoảng 700.000 động vật biển có vú và chim trên toàn thế giới mỗi năm.
Ở Vịnh California, loại lưới này được sử dụng một cách bất hợp pháp để đánh bắt cá totoaba (một loại cá thuộc bộ cá vược) - một loài cũng đang có nguy cơ tuyệt chủng tương đương với cá heo Vaquita. Các nhà bảo tồn địa phương đã từng phát hiện và loại bỏ những tấm lưới dài tới 2 km.
Cá totoaba hiện cũng đang trong tình trạng nguy cấp trên toàn thế giới, nhu cầu về bong bóng của chúng ở Trung Quốc là rất cao, tại một số nơi ở Quảng Đông, chúng được rao bán với giá trung bình khoảng 15.000 USD/1kg.
Theo hãng tin AFP, lệnh cấm sử dụng lưới bén của Chính phủ Mexico trong vòng 2 năm đã bị “chết yểu” chỉ trong vòng 2 tuần. Các nhóm bảo tồn địa phương đang hy vọng đưa ra một kế hoạch khẩn cấp vào tháng 9 để di chuyển những con cá heo Vaquita còn lại tới một “khu bảo tồn tạm thời”.
“Chúng tôi coi đây là một biện pháp tuyệt vọng”, ông Jorge Rickards, tổng giám đốc lâm thời của WWF Mexico nói. “Biện pháp này có nguy cơ cao bởi chưa hề có biện pháp nào giống như thế này được thực hiện trước đây.”
Chỉ có thời gian mới có thể cho chúng ta biết kế hoạch có hiệu quả hay không, nhưng có một điều chắc chắn rằng, trừ khi chính quyền địa phương can thiệp và chấm dứt các hoạt động đánh bắt bất hợp pháp trong khu vực, loài cá heo Vaquita sớm muộn sẽ phải chịu số phận tận diệt nếu chúng ta không trả lại môi trường sống cho chúng.
