Quá khứ hào hùng…
Vào những năm 1960, Cảnh Dương là nơi đất hẹp người đông, cuộc sống của nhiều gia đình còn khó khăn, không có đất để sản xuất, làm nhà ở… Trước tình hình đó, Đảng bộ xã Cảnh Dương quyết tâm tổ chức lực lượng thanh niên xung phong đi khai hoang mở đất lập làng.
Đảng bộ xã Cảnh Dương vận động nhân dân, xung phong đi lập làng mới, phong trào này thuyết phục được người dân và chỉ sau gần ba năm ngôi làng nhỏ được thành lập với ban đầu có 7 hộ gần 35 nhân khẩu cư ngụ.
Một làng mới đã hình thành, thể theo nguyện vọng của cán bộ và nhân dân làng mới, ngày 19-5-1964, làng 19 Tháng 5 được thành lập. Mọi người rất vinh dự và tự hào khi làng mình được mang tên Ngày sinh của Bác Hồ kính yêu.
Ông Lê Huy Hoàng - nguyên Bí thư Đảng ủy xã Quảng Đông - cho biết: Làng 19 Tháng 5 được hình thành và xây dựng từ ngày 19/5/1960 khi thực hiện Nghị quyết 8 của Trung ương, Đảng bộ và nhân dân xã Cảnh Dương thực hiện cuộc vận động di dân lập vùng kinh tế mới để sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp.
Lúc đầu xây dựng cũng chỉ có 7 hộ và lực lượng thanh niên xung kích khai hoang lập đất, lập làng, sau đó dân số tăng dần lên 40 hộ, với hơn 200 nhân khẩu. Năm 1964, làng mới được mang tên 19 Tháng 5 cho đến ngày nay…
Mấy ai biết rằng, trong cộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ càng ác liệt, dân làng 19 Tháng 5 càng bám trụ kiên cường “một tấc không đi, một li không rời” tiếp tục sản xuất và chiến đấu.
Thành tích bắn rơi máy bay Mỹ của dân quân và thiếu niên làng 19 Tháng 5 là những chiến công vang dội trong lịch sử xã Quảng Đông khi lực lượng dân quân du kích đã hơn 3 lần lập công xuất sắc… góp phần bảo vệ bình yên vùng trời vùng đất dưới chân dãy Hoành Sơn này.
Trong chiến dịch Hòn La năm 1972, làng 19 Tháng 5 trở thành một trong những nơi đánh phá của máy bay phản lực, máy bay trực thăng và tàu chiến Mỹ. Trên biển, chúng thả bom từ trường dày đặc nhằm ngăn chặn đường vận chuyển hàng của ta. Cả làng 19 Tháng 5 già trẻ gái trai đồng loạt ra quân, hàng ngàn tấn gạo được chuyển từ tàu Hồng Kỳ 162B vào bờ an toàn…
Bình yên vùng đất mới
Từ một xóm nhỏ với mấy chục nóc nhà đơn sơ, nay sau hơn 50 năm hình thành và phát triển, làng 19 Tháng 5 đã có 251 hộ và 821 nhân khẩu với cơ sở hạ tầng khang trang, cuộc sống dân làng yên bình, sâu đậm tình làng nghĩa xóm.
Đã có một thời, trong xây dựng kinh tế, làng đã phát huy tính tự lực tự cường, dám nghĩ dám làm, Hợp tác xã 19-5 đã phát triển thủ công nghiệp, xây dựng lò ngói, lò vôi… vang tiếng khắp vùng.
Ngày ấy, người dân làng 19 Tháng 5 mạnh dạn chia ruộng đất cho xã viên từ những năm 1970 để tự chủ sản xuất lương thực. Đồng thời với lợi thế vùng biển, hợp tác xã đã mua sắm ngư lưới cụ tổ chức cho xã viên mở rộng ngư trường sản xuất đánh bắt thủy sản… Kiên quyết bám biển bám làng để sống và chiến đấu, làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.
Dẫu việc đầu tư cho tàu thuyền đánh cá không lớn, nhưng với những chiếc “bơ nan chèo tạm” của những người dân nơi đây đủ để nuôi sống và làm giàu cho họ. Cứ thế họ bước đi đồng hành cùng sự phát triển và lớn mạnh của đất nước.
Đến hôm nay, làng 19 Tháng 5 có 140 hộ làm biển với 80 chiếc thuyền máy, thúng máy, thu hút gần 200 lao động tham gia với thu nhập hàng trăm triệu đồng… xoá đi cảnh nghèo đói, chạy cơm từng bữa của nhiều hộ gia đình. Có những người đã trở nên giàu có từ chính công sức lao động của mình.
Hàng năm, cứ đến ngày sinh nhật Bác Hồ, người làng 19 Tháng 5 lại rộn ràng tổ chức các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao tạo không khí vui vẻ, hào hứng… và những câu chuyện lịch sử, truyền thống được lớp trước kể cho lớp sau nghe cứ vang vọng mãi.
Có lẽ, với người làng 19 Tháng 5 với tinh thần tự lực tự cường, vươn lên trên bước đường đổi mới, nhân dân và cán bộ làng 19 Tháng 5 luôn luôn đoàn kết xứng đáng với tên làng mang ngày sinh của Bác Hồ vĩ đại...
