Chuyến thăm trong bối cảnh “không bình thường”
Chuyến thăm nước Mỹ của Shinzo Abe có lẽ sẽ không diễn ra trong trường hợp… bình thường.
Thứ nhất, đây là cuộc gặp thứ hai của Shinzo Abe với Donald Trump sau cuộc bầu cử Tổng thống ở Mỹ (lần đầu tiên diễn ra vào ngày 17/11 năm ngoái, một vài ngày sau khi chiến thắng Trump). Trong khi đó, với một số đồng minh quan trọng khác như Đức và Hàn Quốc, ông chủ mới của Nhà Trắng chưa hề gặp họ dù chỉ một lần.
Thứ hai, thông tin từ phía Nhật ngụ ý rõ ràng rằng đây là cuộc gặp chính thức của Thủ tướng Nhật với người đứng đầu chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, đây là lần thứ hai liên tiếp ông Abe bay đến Washington.
Không phải ngẫu nhiên mà Thủ tướng Nhật Bản phải “lao tâm khổ tứ” với Mỹ như vậy. Trong bối cảnh căng thẳng leo thang trong quan hệ Trung -Nhật, Tổng thống Mỹ Donald Trump từng tuyên bố rằng Tokyo phải chi nhiều hơn nữa, nếu muốn Mỹ tiếp tục bảo đảm an ninh cho nước này. Chưa hết, tuyên bố rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Donald Trump khiến người Nhật có phần thất vọng.
Với Tokyo, TPP không chỉ là thỏa thuận quan trọng về mặt kinh tế mà còn là công cụ đối trọng với Bắc Kinh. Chính vì vậy, chuyến công du nước Mỹ của Shinzo Abe lần này là hết sức cần thiết. Theo các nhà phân tích, mục đích của Thủ tướng Nhật Bản trong chuyến công du nước Mỹ lần này là chinh phục lòng tin của Tổng thống Mỹ về một liên minh quan trọng - Nhật - Mỹ.
Và ngoại giao “Golf”
Theo các nhà phân tích, giờ là lúc cả thế giới phải thích nghi với một nhà lãnh đạo “không bình thường” - Donald Trump. Không chỉ có những tuyên bố gây sốc mà quan điểm của Donald Trump có vẻ như thay đổi quá nhanh. Cách đây chưa lâu, trong cuộc điện đàm với người đứng đầu Đài Loan Thái Anh Văn, ông Trump có vẻ như muốn “xem lại” quy chế “một Trung Quốc”.
Tuy nhiên, trong cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vừa rồi, Donald Trump nhanh chóng thừa nhận quy chế này. Trong bối cảnh ấy, nhiều nhà lãnh đạo thế giới tỏ ý hoài nghi trước Tổng thống Mỹ, nhưng Shinzo Abe thì không.
Bình luận về điều này, tờ Asahi Shimbun của Nhật viết: “Shinzo Abe có 2 lựa chọn. Hoặc có thể tách mình ra khỏi Trump - mối đe dọa cho không chỉ các giá trị phổ quát như tự do, nhân quyền mà còn cho trật tự toàn cầu, hoặc ngược lại, có quan hệ gần gũi với Tổng thống Mỹ. Thủ tướng đã chọn phương án hai, mong muốn thúc đẩy lợi ích của Nhật Bản, khi chính quyền mới của Mỹ chưa quyết định chính sách của họ đối với các nước thứ ba, đặc biệt là Nga và Trung Quốc”.
Để thúc đẩy lợi ích của Nhật Bản, Abe đã không đến Mỹ với hai bàn tay trắng. Ông đã đem đến cho Trump “đạn dược” để chuẩn bị cho cuộc chiến với Quốc hội và giới tinh hoa – điều mà Tổng thống Mỹ rất cần.
Tokyo cung cấp cho Mỹ cái gọi là “sáng kiến Nhật Bản - Mỹ về sự phát triển việc làm” - gói đầu tư 450 tỷ USD trong lĩnh vực công nghệ cao cho phép tạo ra gần 700.000 việc làm mới ở Mỹ. Đổi lại, Donald Trump phớt lờ câu chuyện đồng yên yếu - rào cản thương mại đối với hàng nhập khẩu như ô tô, sản phẩm nông nghiệp của Mỹ vào đất nước Mặt trời mọc, và không đòi hỏi nhượng bộ thêm các điều khoản trong hiệp định thương mại song phương. Quan hệ kinh tế hiện nay với Nhật Bản, theo Donald Trump là “không công bằng”.
Theo con số thống kê năm 2016, thâm hụt của Mỹ trong thương mại với Nhật Bản lên tới 69 tỷ USD (xếp thứ 2 so với thâm hụt thương mại với Trung Quốc - 347 tỷ USD). Theo các phương tiện truyền thông Nhật Bản, cái gọi là “hối lộ” của Shinzo Abe trong chuyến thăm Mỹ lần này là để Trump không đẩy ông vào vị thế không thoải mái với “những yêu cầu không lường trước được”.
Nước cờ của Shinzo Abe quả là hiệu nghiệm. Shinzo Abe được đón tiếp trọng thị ở Washington, được mời nghỉ ở Mar-a-Lago, đặc biệt, hai nhà lãnh đạo Nhật - Mỹ có hẳn một buổi cùng thư giãn tại sân golf. Theo Donald Trump, “trên sân golf người ta có thể hiểu nhau tốt hơn so với bữa ăn tối”.
