Chia sẻ với Báo GD&TĐ, ông Phạm Hùng Anh (Cục trưởng Cục Cơ sở vật chất, Bộ GD&ĐT) cho rằng, Thông tư 05 Bộ GD&ĐT đã ban hành chính là một “mấu chốt” cho thấy những điểm mới quan trọng trong sử dụng thiết bị dạy học (TBDH) giữa chương trình GD mới sắp triển khai và chương trình trước đây, do đó các địa phương, nhà trường, giáo viên cần hết sức lưu ý.
Dạy học theo chủ đề- việc sử dụng TBDH sẽ khác trước
- Căn cứ Thông tư 05 về danh mục TBDH tối thiểu lớp 1, trong đó có quy định rõ theo chủ đề dạy học, tên thiết bị, mục đích sử dụng… Đối chiếu với thiết bị dạy học tại đơn vị, các cơ sở giáo dục cần có sự chuẩn bị đầy đủ về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Ông có thể phân tích rõ hơn về yêu cầu này?
Ông Phạm Hùng Anh: Nếu nhìn vào danh mục TBDH tối thiểu của cấp tiểu học nói chung và lớp 1 nói riêng, theo chương trình “cũ” (thực hiện từ trước tới nay) và chương trình mới sắp triển khai, sẽ thấy rõ sự khác biệt. Sự khác biệt rất rõ về hình thức. Ví dụ, ở chương trình mới xây dựng TBDH theo chủ đề dạy học, với tên thiết bị, mục đích sử dụng rõ ràng. Còn danh mục TBDH cũ chỉ có tên thiết bị, tiêu chuẩn sử dụng thiết bị.
Theo chương trình cũ TBDH được thực hiện theo yêu cầu của SGK. Khi thiết kế chương trình cũ thì SGK được thiết kế theo bài học, do đó TBDH sẽ đi theo SGK (theo từng bài học). Trong khi đó, chương trình mới ban hành theo chương trình môn học, ban hành theo từng chủ đề dạy học và yêu cầu cần đạt của các chủ đề dạy học, đặc biệt chương trình sẽ sử dụng nhiều bộ SGK. Vì vậy, danh mục TBDH đợt này làm dựa trên yêu cầu cần đạt của chương trình môn học.
Ví dụ, cùng một chủ đề dạy học, nhưng có bộ SGK thiết kế 2 bài học, có SGK thiết kế 3, 4 bài học... cũng có thể tùy theo tính chất vùng miền, tùy vào cách tiếp cận của các tác giả viết SGK khác nhau. Nhưng dù một chủ đề được thiết kế bao nhiêu bài học, cuối cùng vẫn phải đạt được mục tiêu chủ đề. Do đó, với chương trình mới, TBDH sẽ đi theo từng chủ đề dạy học của chương trình, để đạt được các mục tiêu GD đề ra.
Thông tư 05 đã đưa ra quy định đối với từng chủ đề dạy học sẽ có những yêu cầu về TBDH cụ thể. GV đọc Thông tư 05 có thể hình dung được, dù sử dụng Bộ SGK nào, khi dạy đến chủ đề cụ thể GV sẽ lấy những TBDH nào ra để sử dụng, hỗ trợ cho phương pháp dạy học của GV. Điều này rất khác với hướng dẫn ban hành thiết bị dạy học trước đây.
- Danh mục TBDH dành cho lớp 1 theo Thông tư 05 so với danh mục cũ về mặt cơ bản thay đổi không nhiều. Vậy, có điểm gì cần lưu ý khi GV sử dụng TBDH theo chương trình GD mới, thưa ông?
Ông Phạm Hùng Anh: Có 2 điểm đổi mới đáng chú ý. Đổi mới đầu tiên là về cách sắp xếp lại TBDH cho từng lớp học và từng chủ đề dạy học. Vì khi chương trình thay đổi nội dung dạy học có thay đổi, thay đổi ở đây theo hướng sắp xếp lại các nội dung học. Chẳng hạn, trước đây nội dung dạy về an toàn giao thông đến lớp 3 mới cho HS học. Nhưng theo chương trình mới sẽ đưa vào dạy ngay từ lớp 1. Do đó, TBDH cho nội dung này sẽ có từ lớp 1.
Vậy TBDH trong đổi mới chương trình lần này có cần “thay mới” hoàn toàn không? Xin khẳng định là không. TBDH theo chương trình mới vẫn là những thiết bị cũ, nhưng được đưa vào dạy ngay từ lớp 1. Trước đây có thể cũng TBDH đó chỉ sử dụng dạy cho lớp 3, nay có thể được dùng để dạy từ lớp 1 đến lớp 5. TBDH về cơ bản không thay đổi, nhưng sử dụng TBDH có thay đổi cho phù hợp việc sắp xếp cách tổ chức dạy học.
Đổi mới nữa là trong chương trình mới xuất hiện một số nội dung và môn học mới. Chẳng hạn, ở tiểu học 2 môn học Ngoại ngữ và Tin học trước đây chỉ khuyến khích thì trong chương trình mới sẽ là môn học bắt buộc. Do đó, phải trang bị TBDH cho 2 môn học này.
Rà soát TBDH và hướng sử dụng để đáp ứng yêu cầu mới
- Để thực hiện Thông tư 05 cho hiệu quả, với tính chất sử dụng TBDH có thay đổi trong khi danh mục thiết bị không thay đổi nhiều, khi mua sắm TBDH theo Thông tư 05, theo ông, các địa phương cần lưu ý gì?
Ông Phạm Hùng Anh: Việc quan trọng đầu tiên các địa phương phải làm là cho rà soát lại toàn bộ TBDH hiện có trong các nhà trường. Để xem bao nhiêu TBDH hiện có ở các trường tiếp tục sử dụng được, kiểm tra thiết bị nào bị mất mát, thiết bị nào hỏng nhưng có thể sửa chữa được, thiết bị nào không thể sửa được phải mua mới.
Phân loại như vậy sẽ chia TBDH sẵn có thành 2 loại: Loại 1 có thể sử dụng ngay được, loại 2 phải sửa chữa mới dùng được. Rà soát chi tiết như thế rồi đối chiếu với danh mục TBDH theo Thông tư 05, kiểm tra xem còn thiếu những TBDH nào để đề xuất mua mới. Chứ không phải dạy theo chương trình mới thì mua mới 100% TBDH.
Một việc nữa cần làm là sau khi rà soát xong về TBDH, các địa phương lên kế hoạch cho các nhà trường để sắp xếp TBDH với các chủ đề dạy học theo chương trình mới, ưu tiên tập trung cho lớp 1 trước. Vì trong một trường tiểu học, trước mắt năm học sắp tới chỉ lớp 1 sẽ dạy theo chương trình mới.
- Trước đây trong chương trình GD cũ ở bậc tiểu học không có quy định về các phòng chức năng (hay còn gọi là phòng học bộ môn). Bây giờ để thực hiện chương trình mới trong trường tiểu học sẽ xuất hiện một số phòng chức năng. Ông có thể phân tích rõ hơn về thay đổi này?
Ông Phạm Hùng Anh: Tôi nêu luôn ví dụ: Trong chương trình mới, môn Nghệ thuật gồm 2 phân môn Âm nhạc và Mĩ thuật, nếu trước đây ở chương trình cũ vẫn xem nhẹ thì nay trong chương trình mới, ở các trường tiểu học phải đặt mục tiêu có phòng chức năng cho hai bộ môn này. Việc ban hành danh mục thiết bị lớp 1, lớp 5 của Thông tư 05, đối với những nhóm thiết bị của các môn học có phòng bộ môn được thiết kế theo hướng trang bị theo phòng học bộ môn.
Trong công tác chuẩn bị TBDH cho chương trình mới chia làm 2 loại: Loại TBDH sử dụng trong lớp học và loại TBDH sử dụng ở phòng học bộ môn.
Cơ bản trong bậc tiểu học sẽ có các loại phòng học bộ môn: Phòng học bộ môn Nghệ thuật (bao gồm Âm nhạc và Mĩ thuật); Phòng học bộ môn Tin học trang bị máy tính để thực hành; Phòng học bộ môn dùng chung cho các môn học khác như môn Khoa học tự nhiên, môn Công nghệ.
Đó là những định hướng mới. Nhưng so với trường tiểu học thì không phải “mới”. Chương trình mới yêu cầu các trường tiểu học sắp xếp lại CSVC để có được những phòng chức năng như vậy.
-Xin cảm ơn trao đổi của ông!
