Tăng cường kiểm định chương trình đào tạo đạt chuẩn quốc tế
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, chất lượng nguồn nhân lực được xem là “chìa khóa vàng” quyết định năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng xác định rõ mục tiêu: phát triển một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp, ngành, nghề đào tạo đạt trình độ tương đương khu vực và thế giới. Đây vừa là yêu cầu chiến lược đối với hệ thống giáo dục nghề nghiệp, vừa là thước đo năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.
Cả nước hiện có hơn 1.800 cơ sở đào tạo nghề, nhưng mới khoảng 45 cơ sở được lựa chọn đầu tư chất lượng cao, trong đó chỉ 20 cơ sở hướng đến mục tiêu đạt chuẩn khu vực hoặc quốc tế, chủ yếu tập trung ở khối kỹ thuật – công nghệ. Để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030 có 70 cơ sở chất lượng cao, trong đó 40 đạt chuẩn khu vực và thế giới, đòi hỏi sự chuyển biến mạnh mẽ từ cơ chế đầu tư, kiểm định đến hợp tác quốc tế.
TS Võ Hồng Sơn, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại (Đà Nẵng) cho biết, thực tế, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã và đang nỗ lực đầu tư theo hướng trọng điểm. Những ngành, nghề được xác định là mũi nhọn đều có cơ chế ngân sách riêng để đầu tư trang thiết bị, hiện đại hóa cơ sở vật chất, đồng thời bám sát định hướng và hướng dẫn chuyên môn của Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên (Bộ GD&ĐT). Tuy nhiên, quá trình này vẫn gặp không ít khó khăn do cơ chế phân bổ nguồn lực và quy định đầu tư còn chậm đổi mới.
Trường Cao đẳng Thương mại đặt mục tiêu trở thành trường trọng điểm trong các khối ngành đặc thù, tập trung đầu tư đổi mới, phát triển chương trình đào tạo theo hướng quốc tế hóa. Nhà trường đã chủ động xây dựng chương trình trọng điểm cấp cơ sở. Cụ thể, các chương trình được xây dựng theo chuẩn của khu vực ASEAN, từ đó đầu tư trang thiết bị, chuyển giao công nghệ, nâng cao chất lượng đào tạo.
Hiện trường Cao đẳng Thương mại có ba ngành trọng điểm: Kế toán, Xuất nhập khẩu và Quản trị khách sạn, được phát triển theo tiêu chuẩn trong nước và ASEAN. Việc quốc tế hóa chương trình, chuyển giao công nghệ và hợp tác đào tạo với nước ngoài đang trở thành xu thế mạnh mẽ. Một số ngành như Quản trị khách sạn, Quản trị nhà hàng bước đầu có sinh viên tham gia thực tập và làm việc ở nước ngoài, góp phần khẳng định năng lực hội nhập của giáo dục nghề nghiệp Việt Nam.
Bên cạnh đó, nhà trường đang xây dựng hồ sơ đăng ký các ngành Logistics, Thương mại điện tử, Chăm sóc sắc đẹp vào danh mục ngành trọng điểm cấp quốc gia giai đoạn 2026–2030, hướng đến chuẩn khu vực ASEAN.
Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại cho rằng, để đạt được mục tiêu này, kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp phải được xem là yêu cầu bắt buộc. chưa có cơ chế ràng buộc nào để tất cả trường đào tạo nghề phải tham gia kiểm định chất lượng.
Theo ông Sơn, đạt tiêu chuẩn kiểm định cơ sở giáo dục nghề nghiệp là cam kết trách nhiệm của nhà trường với người học và cộng đồng. Đây cũng là cơ sở khẳng định vị thế nhà trường trên bản đồ quy hoạch mạng lưới giáo dục nghề nghiệp, mở ra những cơ hội thuận lợi trong các mối quan hệ hợp tác trong và ngoài nước. Thế nhưng, mỗi cơ sở giáo dục nghề nghiệp sẽ có mục tiêu, đường hướng khác nhau, trong khi công tác kiểm định không bắt buộc. Vì vậy, không phải trường nghề nào cũng mặn mà thực hiện.
Đẩy mạnh mô hình nhà trường – doanh nghiệp
Đối với các ngành trọng điểm, hiện đều có nguồn ngân sách riêng để đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ đào tạo. Trường Cao đẳng Thương mại luôn bám sát chương trình hỗ trợ của Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên (Bộ GD&ĐT) và các cơ quan quản lý để được hướng dẫn, tham gia vào những đề án đầu tư thuộc lĩnh vực ngành trọng điểm quốc gia. Bên cạnh đó, trường cũng chủ động khai thác các chương trình mục tiêu quốc gia để tìm kiếm thêm nguồn lực đầu tư, đặc biệt trong hoạt động mua sắm, nâng cấp cơ sở vật chất.
Theo TS Võ Hồng Sơn, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần tập trung đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, gắn đào tạo với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Muốn vậy, cần thiết kế và điều chỉnh chương trình đào tạo theo hướng tăng cường thực hành, tổ chức đào tạo trực tiếp tại doanh nghiệp; đồng thời mời doanh nghiệp tham gia vào quá trình giảng dạy thông qua các chuyên đề, mô-đun hoặc hướng dẫn thực hành.
Trường Cao đẳng Thương mại triển khai có hiệu quả mô hình “nhà trường – doanh nghiệp”. Đây là hướng đi vừa tận dụng được cơ sở vật chất, thiết bị hiện có của doanh nghiệp, vừa giúp sinh viên có nhiều cơ hội rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp, giúp rút ngắn khoảng cách giữa chuẩn quốc gia và chuẩn khu vực.
Từ thực tiễn triển khai, TS Võ Hồng Sơn cho rằng, cần có cơ chế đầu tư linh hoạt hơn cho các trường ngoài danh mục trọng điểm quốc gia nhưng có tiềm năng phát triển đạt chuẩn khu vực; khuyến khích hợp tác quốc tế trực tiếp giữa các cơ sở đào tạo với doanh nghiệp và tổ chức nước ngoài; đồng thời thúc đẩy xã hội hóa đầu tư thiết bị và chương trình đào tạo, gắn doanh nghiệp vào toàn bộ quy trình đào tạo.
Phát triển cơ sở giáo dục nghề nghiệp đạt chuẩn khu vực không chỉ là nhiệm vụ riêng của ngành giáo dục nghề nghiệp, mà là yêu cầu chiến lược trong phát triển nguồn nhân lực quốc gia. Khi chính sách đầu tư, tự chủ và liên kết được hoàn thiện, giáo dục nghề nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể vươn tầm, đóng góp xứng đáng vào mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong giai đoạn mới.
