Phó Chủ tịch UBND huyện Mèo Vạc Ngô Mạnh Cường cho biết, Lễ hội Chợ Phong lưu Khâu Vai năm 2024 với chủ đề “Ấn tượng Khâu Vai” sẽ diễn ra từ chiều ngày 4/5 đến trưa ngày 5/5 (tức chiều ngày 26/3 đến hết trưa ngày 27/3 âm lịch).
Lễ hội sẽ có hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao phong phú, đa dạng, như: Lễ dâng hương miếu Ông, miếu Bà; thi leo cột chinh phục tình yêu, đánh yến, trình diễn thổi khèn Mông, múa nhảy lửa, múa trống đồng, kéo nhị, điệu nhảy trên cây của dân tộc Lô Lô, trình diễn múa kiếm và múa trống của dân tộc Giáy; thi chim Họa Mi hót, trưng bày, giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương.
Ngoài ra, du khách còn được tham quan, trải nghiệm khám phá thung lũng hoa tam giác mạch, hoa sao nhái, hoa cúc, cầu tình yêu tại Mê cung đá; trải nghiệm khám phá chinh phục tuyến đi bộ Vách đá trắng Mã Pì Lèng, Làng văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Mông thôn Pả Vi Hạ, xã Pả Vi…
Đặc biệt là chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng khai mạc Lễ hội sẽ diễn ra vào tối 26/3 âm lịch tại sân khấu Mê cung đá xã Khâu Vai.
Phiên chợ tình độc đáo tại xã Khâu Vai bắt đầu vào năm 1919, trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, hơn 100 năm qua vẫn luôn giữ vẻ yên bình, không ồn ào, náo nhiệt nhưng chất chứa bao tình cảm của đôi lứa yêu nhau mà không đến được với nhau.
Chợ không phải là nơi giao thương, buôn bán các mặt hàng nông sản hay nhu yếu phẩm mà là nơi sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng dân gian, mỗi năm chỉ họp duy nhất một ngày.
Chuyện tình Khâu Vai đã làm nên huyền thoại của Chợ Phong lưu Khâu Vai (chợ tình) nơi Cao nguyên đá Đồng Văn - Hà Giang.
Chuyện kể về mối tình trắc trở của chàng Ba - chàng trai người Nùng hiền lành, dũng cảm nhưng nghèo khó và nàng Út - cô con gái xinh đẹp, nết na của Tộc trưởng người Giáy quyền quý, cao sang.
Vì những luật tục khắt khe của người khác tộc, vì ngăn cách thân phận hèn sang, chàng Ba - nàng Út không thể ở bên nhau, chỉ có thể nguyện chết cùng nhau.
Cảm thương mối tình tuyệt đẹp, đồng bào các dân tộc trên Cao nguyên đá đã chọn ngày 23/7 âm lịch hàng năm - ngày hẹn hò của chàng Ba và nàng Út ngày trước - là ngày những đôi tình nhân không nên duyên được với nhau có thể tìm gặp “người xưa” để tâm sự, thăm hỏi, sẻ chia nỗi lòng dù cả hai đều đã có gia đình riêng.
Chợ Phong lưu Khâu Vai ra đời từ đó, ghi dấu một phong tục vô cùng độc đáo của đồng bào vùng cao Hà Giang.
Nhằm ghi nhận và bảo tồn giá trị độc đáo của phiên chợ này, năm 2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định đưa "Tập quán xã hội và tín ngưỡng Chợ Phong Lưu Khâu Vai" tỉnh Hà Giang vào Danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.
