Trong nhiều năm, ngành gia súc, gia cầm của nước ta thường xuyên bị thiệt hại nghiêm trọng do các bệnh do virus gây ra như cúm, Gumboro… trên gia cầm, và một số bệnh thường gặp trên heo như dịch tả, lở mồm long móng, tai xanh… Đây là những bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan nhanh, để lại hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và môi trường.
Từ những năm 2016, Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM đã nghiên cứu thành công chế phẩm IFN gà (CHICKEN-FERON), có hiệu quả bảo vệ gà con kháng lại virus gây bệnh, đạt tỷ lệ 80%, chế phẩm an toàn, không gây ra tác động xấu nào cho gà. Sản phẩm được đánh giá hiệu quả trên nhiều hệ thống thực nghiệm như tế bào xơ phôi gà, phôi gà, gà và vịt bị gây nhiễm virus.
Tiếp nối thành công này, Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM tiếp tục thực hiện đề tài nghiên cứu tạo interferon heo (PoIFNα) trên tế bào nấm men P.pastoris bằng kỹ thuật DNA tái tổ hợp.
P.pastoris là chủng nấm men biểu hiện mạnh protein tái tổ hợp ở dạng tan, đồng thời có thể biểu hiện các protein tái tổ hợp trong quá trình lên men với mật độ tế bào cao, mà không làm giảm năng suất sản phẩm và tiết protein tái tổ hợp vào môi trường nuôi.
Theo đó, nhóm đã tạo được dòng tế bào nấm men P.pastoris có khả năng biểu hiện tiết ổn định PoIFNα. Đồng thời, nhóm cũng đã xây dựng quy trình lên men PoIFNα trong điều kiện nuôi cấy lắc và trên bồn lên men.
Từ đó, tạo chế phẩm PoIFNα dạng tan (CHICKEN-FERON), có độ tinh sạch trên 90%. Hiện, nhóm đã làm chủ được hoàn toàn từ công nghệ đến quy trình sản xuất. Theo nhóm nghiên cứu, khi chế phẩm được sử dụng rộng rãi, dịch tả heo châu Phi sẽ được ngăn chặn cơ bản, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người chăn nuôi.
Sản phẩm nghiên cứu của nhóm đã được sử dụng thử nghiệm trên heo thịt, heo nái ở các trại chăn nuôi heo trên địa bàn TPHCM, Cần Thơ, Bến Tre, Tiền Giang cho thấy hiệu quả trong việc phòng bệnh dịch tả heo châu Phi cũng như tiềm năng phòng và trị một số bệnh do virus khác.
Khi sử dụng liều tiêm 3 – 5 ngày/lần đối với heo trong vùng dịch, chế phẩm có tác dụng phòng bệnh với tỷ lệ bảo hộ 100%. So sánh với các hộ cùng xã không dùng chế phẩm thì tỷ lệ chết là 90 – 100%. Sản phẩm được khuyến nghị sử dụng cho phòng bệnh ngay từ đầu, đặc biệt với các đàn heo vừa tái đàn, nhằm tăng cường hệ miễn dịch của heo.
Theo TS Phạm Thị Kim Châm, Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM, hai sản phẩm này là những sản phẩm đầu tiên chứa interferon chuyên biệt cho heo và gia cầm. Việc phát triển những sản phẩm sinh học chuyên biệt loài giúp tăng hiệu quả tác động của sản phẩm trong phòng và điều trị bệnh trên đối tượng vật nuôi đích.
Đồng thời, với bản chất sinh học, sản phẩm giúp giảm thiểu tình trạng lạm dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi, hướng tới một nền chăn nuôi sạch để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu ở các nước tiên tiến trên thế giới.
Với tác dụng phổ rộng đối với nhiều loại virus gây bệnh khác nhau cũng như biến chủng của chúng, hai chế phẩm còn có tác dụng bảo vệ đàn heo và gia cầm khỏi nhiều loại bệnh do virus, đặc biệt là các bệnh do virus chưa có vắc-xin.
Việc sử dụng một sản phẩm có hiệu quả phòng và điều trị cho nhiều bệnh do virus khác nhau như vậy vừa có tác dụng hỗ trợ xử lý dịch bệnh nhanh chóng, giảm thiểu những tổn thất mà dịch bệnh gây, vừa giúp giảm chi phí cho nền chăn nuôi heo và gia cầm nói chung.
Cuối năm 2021, đề tài “Nghiên cứu tạo sản phẩm interferon-α heo tái tổ hợp ứng dụng trong phòng bệnh do virus gây bệnh dịch tả heo châu Phi trên heo nuôi” của nhóm tác giả Trung tâm đã được trao giải Nhất hội thi “Sáng tạo khoa học kỹ thuật TPHCM” lần thứ 26 (năm 2019 - 2020).
Nhóm nghiên cứu dự tính sẽ thương mại hóa sản phẩm, đem lại một giải pháp bảo vệ gia súc, gia cầm hiệu quả cho người chăn nuôi.
