8 sai lầm từ cha mẹ
TS tâm lý giáo dục Vũ Việt Anh, Giám đốc Học viện Thành Công (Hà Nội) đã chỉ ra 8 sai lầm cha mẹ thường mắc phải trước mặt con.
Trước hết đó là những cuộc cãi vã. Bởi điều đó thường mang đến những ảnh hưởng tiêu cực cho trẻ. Dù có mâu thuẫn, cha mẹ cũng không nên cãi vã trước mặt con. Nội dung cuộc tranh cãi và thái độ của cả hai sẽ làm tổn thương đến trẻ. Trẻ sinh ra tâm lý chán chường, nản lòng và có xu hướng sống tiêu cực.
Chưa kể, hình ảnh của cha hay mẹ sẽ bị “xấu đi”, không còn là tấm gương của trẻ. Điều này sẽ khiến cho việc dạy con sau đó gặp khó khăn. Thay vào đó, cha mẹ có thể “xử lý mâu thuẫn” khi không có con ở nhà hoặc đến một nơi chỉ có hai người.
Chửi bậy trước mặt con cũng là điều cấm kỵ mà cha mẹ không được phép mắc phải. Chúng ta ngạc nhiên và mắng con hỗn láo khi con dùng những từ ngữ chửi bậy để nói một người khác. Mà chúng ta không nghĩ rằng, con chính là bản sao của bố mẹ. Những từ ngữ tục tĩu đó xuất phát từ đâu? Nếu đó không phải thốt ra từ miệng những người trẻ biết, mà người gần nhất với trẻ chính là cha mẹ.
Dùng bạo lực trước mặt con là điều càng tuyệt đối phải tránh. Nếu cha mẹ có mâu thuẫn dẫn đến xô xát mà để trẻ trông thấy thì sẽ vô tình làm tổn thương trẻ. Vết thương lòng này có thể sẽ theo con đi suốt cuộc đời. Từ đó, một thái độ sống tiêu cực sẽ hình thành. Nghiêm trọng hơn nguy cơ đối diện với bệnh trầm cảm ở trẻ em, sự lì lợm, lớn lên trẻ sẽ hình thành có tính hung hăng, giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực.
So sánh, chỉ trích con trước mặt mọi người cũng là vấn đề mà TS Vũ Việt Anh đặc biệt lưu ý các bố mẹ bởi mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập và không có đứa trẻ nào hoàn hảo.
Trẻ có thể chơi điện tử rất giỏi nhưng học lại kém hoặc trẻ học giỏi nhưng kỹ năng giao tiếp lại kém. Điều cha mẹ cần làm là cố gắng khuyến khích trẻ làm được những điều trẻ đang yếu và phát huy những điều trẻ đã làm được.
Việc chê trách trẻ trước mặt người khác chỉ khiến cho trẻ bị tổn thương, ngang bướng, chống đối, nổi loạn nếu trẻ đã lớn và tự ti khi trẻ còn nhỏ.
Nói xấu ai đó trước mặt con, điều này tưởng như vô hại vì không đề cập trực tiếp đến trẻ. Thế nhưng khoa học lại chứng minh ngược lại, việc kể xấu, phán xét, chỉ trích một ai đó khi đang có sự hiện diện của trẻ nhiều cha mẹ Việt mắc phải và tính xấu này sẽ làm con cái vô tình ảnh và lớn lên có xu hướng tương tự.
Khi đánh giá người khác chỉ biết nhìn nhận ở góc độ tiêu cực. Vì vậy kể xấu người khác là một trong những điều cha mẹ không nên làm trước mặt con. Thay vào đó nên nhớ và nghĩ đến những người tốt, việc tốt để có thể nói với nhau khi có mặt trẻ.
Khen ngợi hoặc tìm ra những điều tốt đẹp của người khác để bàn cũng là cách dạy con thông minh. Vì qua câu chuyện đó, trẻ sẽ hiểu được việc nào tốt, việc nào xấu giúp hình thành lối sống đúng đắn về sau.
Cha mẹ nói dối nhau hoặc nói dối người khác là sai lầm mà các cha mẹ Việt hay mắc phải nhất, đặc biệt trước mặt con. Nếu việc này được lặp đi lặp lại trẻ sẽ mặc định rằng nói dối chẳng có gì xấu và lâu dần hình thành nên tính nói dối. Ban đầu trẻ có thể nói dối cha mẹ, sau đó sẽ với mọi người xung quanh. Ban đầu nói dối việc nhỏ, sau việc lớn.
Bởi vậy, cha mẹ nên hạn chế nói dối trước mặt con cái. Nếu rơi vào trường hợp cần nói dối thì phải hết sức tế nhị. Nếu việc nói dối để tốt cho một ai đó hoặc cho một sự việc nào đó thì phải giải thích cho con hiểu ngay khi có thể. Tránh để trẻ hiểu rằng việc nói dối là hiển nhiên.
Một số cha mẹ cho rằng trẻ ở độ tuổi tiểu học chưa hiểu nhiều nên vẫn có thể vô tư kể chuyện “riêng tư” trước mặt con. Tuy nhiên, họ không biết rằng giai đoạn này trẻ đã bắt đầu hiểu và nhận thức được vấn đề thông qua lời nói.
Bởi vậy đây là điều cha mẹ không nên làm trước mặt con. Bởi nói về chuyện “riêng tư” trước mặt trẻ làm trẻ tò mò và dễ bị cám dỗ, dễ bị lôi kéo vào trò người lớn khi có kẻ xấu muốn “lạm dụng tình dục” trẻ.
Thay vào đó, phụ huynh hãy bày cho trẻ cách bảo vệ mình tránh xa các tác nhân dễ bị xâm hại. Dạy trẻ phân biệt giới tính, phân biệt người tốt người xấu, người nên – không nên gần gũi về các cử chỉ, hành động.
Vấn đề sau cùng đó là tính toán tiền bạc trước mặt con. Tiền bạc chuyện tế nhị nhưng nhiều cha mẹ vô tình hoặc cố ý bỏ qua điều này. Cha mẹ phê phán lẫn nhau cách tiêu tiền, cách kiếm tiền hay dùng tiền biếu người này người kia… Việc tính toán tiền bạc trước mặt trẻ sẽ khiến hình thành tính cách coi trọng đồng tiền và trở nên thực dụng hơn.
Con cái - tấm gương phản chiếu của cha mẹ
Theo TS Vũ Việt Anh, con cái chính là tấm gương phản chiếu của cha mẹ. Vì vậy khi cha mẹ mắc những sai lầm nói trên sẽ ảnh hưởng lớn đến tâm lý, hành vi của trẻ. Con cái sẽ làm đúng những gì chúng được nghe, được chứng kiến từ bố mẹ.
TS Vũ Việt Anh minh chứng, nếu cha mẹ mắng nhau trước mặt con sẽ khiến trẻ thấy rằng mọi hành xử trong cuộc sống cái gì cũng phải dùng tới bạo lực. Từ đó các em sẽ bắt trước và hành xử bạo lực trong mọi vấn đề cuộc sống.
Bố mẹ chửi bậy, điều đó không chỉ thể hiện sự thiếu kiểm soát về cảm xúc, ngôn từ… mà đồng nghĩa đang “gieo” vào con những suy nghĩ xấu, tiêu cực trong góc nhìn cuộc sống.
Cũng không khó để thấy rằng, khi cha mẹ thường xuyên so sánh con với bạn bè không chỉ khiến trẻ không có động lực vươn lên mà dần dần mất niềm tin vào bản thân và nghĩ rằng mình dốt, vô dụng… đúng như bố mẹ nói.
Có thống kê xã hội cho thấy, khoảng 86,5% trong số hơn 10.000 trẻ phạm tội đều trong các gia đình bố mẹ dùng biện pháp bạo lực, hà khắc với con cái. Và các em có xu hướng dùng bạo lực với bạn bè, người xung quanh...
