Cần hành động để xây dựng môi trường công cộng văn minh

Sau hai tuần chính thức vận hành, tuyến Metro số 1 (TPHCM) ghi nhận lượng hành khách tăng cao đột biến, vượt xa kỳ vọng ban đầu. Đại diện Công ty TNHH MTV Đường sắt Đô thị số 1 (HURC 1) cho biết, số lượng hành khách trong giai đoạn này đã vượt 300% mục tiêu đề ra. Riêng ngày 1/1/2025 (Tết Dương lịch), Metro số 1 phục vụ 275.144 lượt khách. Con số ấn tượng ấy cho thấy xu hướng sử dụng phương tiện công cộng hiện đại đang ngày càng được ủng hộ.

Tuy nhiên, bên cạnh thành công về mặt số lượng, nhiều vấn đề văn hóa ứng xử nơi công cộng vẫn khiến người dân băn khoăn. Không ít hành vi phản cảm, thiếu văn minh xuất hiện, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh giao thông công cộng, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho chính hành khách đi tàu.

Tình trạng ùn tắc cửa tàu và chen lấn thang cuốn

Một trong những vấn đề nổi cộm là hiện tượng hành khách đứng chặn cửa tàu để chờ người đi cùng. Mặc dù thời gian đóng/mở cửa chỉ 30 giây, không ít người vẫn cố tình nấn ná, dẫn đến ùn tắc nghiêm trọng, thậm chí gây nguy hiểm khi cửa đóng. Tương tự, nhiều trường hợp cố gắng chạy theo tàu khi cửa sắp khép, tạo ra tình huống nguy hiểm cho chính họ và những người xung quanh.

Tại khu vực thang cuốn, cửa ga, cửa tàu, tình trạng chen lấn, xô đẩy diễn ra thường xuyên, đặc biệt vào giờ cao điểm. Nhiều người sốt ruột muốn lên hoặc xuống nhanh nhưng lại gây ách tắc cục bộ, mất trật tự và thậm chí ảnh hưởng đến an toàn của hành khách có nhu cầu di chuyển chậm hơn.

Ưu tiên sai đối tượng, vi phạm nội quy

Dù đã có quy định rõ ràng, nhưng sau hai tuần vận hành Metro vẫn xuất hiện nhiều hành khách không thuộc diện ưu tiên lại chiếm dụng thang máy dành cho người khuyết tật, phụ nữ mang thai, người già, trẻ nhỏ. Việc này khiến những đối tượng thực sự cần trợ giúp gặp khó khăn trong di chuyển.

Ngoài ra, quy định cấm ăn uống và xả rác bừa bãi trên tàu, khu vực nhà ga vẫn chưa được tuân thủ nghiêm túc dù các thông báo được dán và treo nhiều nơi. Rác thải, đồ ăn, thức uống vẫn vương vãi trên tàu, nhà ga, việc này không chỉ gây mất mỹ quan mà còn tiềm ẩn nguy cơ trơn trượt, mất an toàn. Theo Ban quản lý Đường sắt đô thị số 1, một số hành khách thậm chí mang theo thú nuôi và để chúng tự do chạy nhảy, ảnh hưởng đến trải nghiệm chung và vệ sinh môi trường trong nhà ga.

Check-in phản cảm, lạm dụng không gian công cộng

Do là loại hình di chuyển mới, được người dân TP mong đợi nên khi Metro số 1 đi vào hoạt động, rất nhiều bạn trẻ ngoài việc đi trải nghiệm, còn quay phim, chụp ảnh để chia sẻ trên mạng xã hội. Tuy nhiên, đáng nói là không ít bạn trẻ đứng ngay lối đi, bất chấp việc cản trở lưu thông của người khác. Thậm chí, có hành khách còn ăn mặc phản cảm, cởi bỏ trang phục để “sống ảo”, khiến nhiều người bất bình. Những hành vi này làm suy giảm tính văn minh, ứng xử nơi công cộng, tác động tiêu cực đến hình ảnh Metro trước khách du lịch và cộng đồng.

Bên cạnh đó, vấn đề sử dụng nhà vệ sinh không đúng cách cũng gây bức xúc. Việc biến nhà vệ sinh công cộng thành “phòng tắm cá nhân” hoặc xả rác bừa bãi không chỉ làm mất vệ sinh mà còn tạo thêm gánh nặng cho nhân viên dọn dẹp, bảo dưỡng.

Áp lực cho đội ngũ vận hành, kêu gọi ý thức cộng đồng

Trước những tình huống trên, nhân viên nhà ga buộc phải can thiệp liên tục, xử lý nhiều sự cố ngoài chuyên môn. Họ phải đối mặt với tranh cãi và xung đột từ hành khách thiếu ý thức, khiến khối lượng công việc tăng cao, áp lực tinh thần lớn hơn.

Để ngăn chặn các hành vi nguy hiểm như chen lấn, vượt vạch cảnh báo, cố bám lên tàu lúc cửa đóng, nhân viên phải liên tục tuần tra, nhắc nhở. Điều này vừa tốn nguồn lực, vừa làm chậm tiến độ vận hành. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, quá trình di chuyển của tàu thậm chí có thể bị gián đoạn, ảnh hưởng đến toàn bộ hành trình.

Chung tay xây dựng văn hóa Metro

Theo thống kê từ Công ty TNHH MTV Đường sắt Đô thị số 1, trong hai tuần qua, hệ thống Metro số 1 đã hỗ trợ 11.041 trường hợp có nhu cầu đặc biệt, bao gồm người khuyết tật, trẻ em và người cao tuổi. Con số này cho thấy hiệu quả rõ rệt của phương tiện công cộng hiện đại. Tuy nhiên, để dịch vụ Metro phát huy tối đa ưu thế, mỗi hành khách cần tôn trọng nội quy và chú ý giữ gìn môi trường chung.

“Chỉ khi mọi người đồng lòng tuân thủ quy định, văn hóa Metro mới được xây dựng bền vững. Hãy để những hành động đẹp, những cư xử văn minh trở thành điểm nhấn của hệ thống giao thông công cộng mới mẻ này” – đại diện Công ty TNHH MTV Đường sắt Đô thị số 1 chia sẻ.