Ca sĩ Phương Mỹ Chi tái hiện thơ Hồ Xuân Hương dưới góc nhìn Gen Z

TChất liệu văn hóa truyền thống với câu hò xứ Nghệ và múa chén xứ Huế vào “Gối gấm” đã khiến cho MV có sự khác lạ, độc đáo.

Đưa thơ nữ sĩ họ Hồ vào “Gối gấm”

Không hổ danh là nữ ca sĩ Gen Z kế thừa và tiếp nối văn hóa truyền thống, Phương Mỹ Chi gửi đến khán giả hình ảnh thứ 3 trong album “Vũ trụ Cò bay” với music video “Gối gấm”.

Đây là MV tiếp tục khẳng định sự đa tài, tình yêu văn hóa truyền thống ăn sâu trong tiềm thức Phương Mỹ Chi - một singer thế hệ mới khi cô vừa tham gia sáng tác, vừa thể hiện điệu múa dân gian Việt Nam - múa chén vô cùng điêu luyện.

Sản phẩm lần này chính là món quà mà cô muốn gửi tặng khán giả sau sự thành công của album, cũng như viết tiếp những câu chuyện văn hóa bằng hơi thở thời đại. Trước đó, những MV như “Vũ trụ có anh”, “Đẩy xe bò” đã tạo ra những hiệu ứng trong hình ảnh và âm nhạc, giúp nữ ca sĩ trẻ tạo ra tiếng vang trong năm 2023.

“Gối gấm” là ca khúc mà Phương Mỹ Chi đảm nhận hoàn toàn phần sáng tác giai điệu. Mượn từ nhiều ý thơ hay của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, nữ ca sĩ và DTAP - đơn vị sản xuất đã tô thêm sự cô đơn và chờ đợi của thân phận người phụ nữ trong nhiều ngữ cảnh khác nhau.

Tuy vậy, câu chuyện được kể trong “Gối gấm” không bi lụy đau thương mà chỉ tinh tế khắc họa sự đơn côi của người phụ nữ, không chỉ tồn tại ở xã hội truyền thống mà còn ở thời hiện đại.

Với nhiều tác phẩm độc đáo, Hồ Xuân Hương được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm. Chính vì thế, từng chi tiết mang giá trị văn hóa cũng được đặt khéo léo xuyên suốt dự án.

Trao đổi với Báo GD&TĐ, ca sĩ Phương Mỹ Chi cho biết: “Ban đầu đơn vị sản xuất DTAP đưa cho Chi đề bài sáng tác một ca khúc nói về đồ vật bất kỳ. Đây là chủ đề không hề dễ đối với người mới học sáng tác như Chi. Trong lúc nằm ngủ, Chi nảy ra ý tưởng hay mình viết về cái gối, rồi chơi vần với chữ ‘rối’. Từ đó ca khúc ‘Gối gấm’ ra đời”.

Trong kho tàng văn học, thơ Hồ Xuân Hương không chỉ là tiếng nói thách thức, ngạo nghễ với đời, mà còn là lời cảm thông sâu sắc với những khổ đau của người phụ nữ. Nhóm sản xuất cho rằng, con người ấy với khát vọng cháy bỏng muôn đời về hạnh phúc, với niềm tin không bao giờ tắt về sức mạnh của trái tim, khối óc và bàn tay của chính mình, đã là nguồn cảm hứng cho Chi và nhóm sáng tác ca khúc.

Hình tượng người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương không hề thấp kém mà được đặt ngang hàng với đấng mày râu, với vẻ đẹp của sự tự tin, mạnh mẽ dám vượt trên mọi rào cản để được là chính mình. Những tư tưởng dẫu xưa nhưng không cũ của nữ sĩ họ Hồ đã thể hiện bản lĩnh, tài năng hơn người của phụ nữ Việt Nam vượt thời đại.

Khác những MV mang văn học vào âm nhạc, “Gối gấm” không thuật lại nội dung câu chuyện văn học. Thay vào đó, MV tập trung khai thác biểu cảm, ngôn ngữ hình thể. Tuy vậy, giá trị văn hóa trong MV được nữ ca sĩ cùng ê-kíp chọn lựa một cách tinh tế qua những hình ảnh ẩn dụ.

Câu hò vang qua những ngọn núi

Phương Mỹ Chi đóng vai Phương Định - một nhân vật trong tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi” - cũng là tên một ca khúc trong album “Vũ trụ Cò bay”. Hình ảnh ẩn dụ xuyên suốt MV không chỉ qua bối cảnh mà còn ở nhân vật. Phương Định cùng 2 nhân vật em Nho và chị Thao là những cô gái kiên cường, dũng cảm, với lý tưởng sống cao đẹp chinh phục những “ngọn núi” mới.

Sự cô đơn, khắc khoải của người phụ nữ lấy cảm hứng từ chất liệu văn học của bà chúa thơ Nôm, được khắc họa qua khung cảnh Phương Mỹ Chi “trơ trơ thân nhan hồng” trong căn phòng “giường không gối trống” viết chữ Nôm.

Bên cạnh đó, phần hình ảnh MV với nhiều yếu tố được lấy cảm hứng từ chất liệu văn học, có thể kể đến hình ảnh mâm hoa quả ẩn dụ cho khát khao hạnh phúc của người phụ nữ.

Mâm được thiết kế 4 tầng với ý nghĩa sâu xa: Tầng 1 tượng trưng cho hạnh phúc lứa đôi, tầng 2 là sự đủ đầy, tầng 3 với hình ảnh bông gối “chăn ấm nệm êm” ám chỉ cuộc sống sung túc về kinh tế, và tầng cuối cùng là những bông hoa trắng như ôm ấp và vỗ về khi con người ở giai đoạn “gần đất xa trời”.

Một lần nữa, yếu tố văn học trong ý thơ Hồ Xuân Hương được đưa vào phân cảnh cuối của MV khi Phương Mỹ Chi ngồi dưới cây mít. “Quả mít” là một thi phẩm nổi tiếng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, hình ảnh cây mít cuối MV bày tỏ khát vọng được trân trọng, được yêu thương và hạnh phúc của người phụ nữ trong câu chuyện “Gối gấm”.

Kết thúc MV, Phương Mỹ Chi đóng lại cuốn sách văn học “Vũ trụ Cò bay”, thể hiện mong muốn của mình trong việc truyền tải những giá trị nhân văn của văn hóa, văn học thông qua âm nhạc đến mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Tiếp nối câu chuyện truyền thống và hiện đại, theo như chia sẻ trước đó, người xem cũng không quá khó đoán khi hình ảnh của Phương Mỹ Chi trong “Gối gấm” có phần hiện đại, trẻ trung phù hợp, chứa đựng nhiều màu sắc thể hiện bản sắc Việt Nam trong các yếu tố như ngôn ngữ, hình ảnh.

Còn trong âm nhạc, màu sắc văn hóa dân tộc cũng được bổ sung khi “Gối gấm” khai thác âm hưởng của múa chén - điệu múa văn hóa của dân gian vào vị trí trung tâm, như một phần quan trọng của bản hòa âm.

Việc khai thác âm sắc của điệu múa truyền thống dân tộc hòa vào bản nhạc tạo nên một MV phiên bản mới rất thú vị, khiến “Gối gấm” có thể được coi là một bản dance - một thứ âm nhạc kiểu phương Tây nhưng được pha chế thêm yếu tố âm nhạc truyền thống.

Đáng chú ý, âm nhạc của “Gối gấm” còn khiến khán giả xiêu lòng với giọng hò mở đầu vô cùng ngọt ngào. Đoạn hò này được sáng tác bởi chính Phương Mỹ Chi. Để viết được đoạn hò, nữ ca sĩ đã tìm hiểu những câu hò của vùng đất Nghệ Tĩnh, nghe và học hỏi các bậc tiền bối ở cách ngân nga giai điệu, từ đó viết lời dựa trên những nội dung có sẵn của “Gối gấm”.

Nữ ca sĩ cho biết cái khó không nằm ở việc viết lời mà nằm ở cách hát, luyến láy, nhấn nhả chữ cho phù hợp để ra đúng âm hưởng của hò Nghệ Tĩnh. Việc này đều là sự tính toán kỹ lưỡng, vì cả Phương Mỹ Chi và nhóm sản xuất đều muốn thể hiện rõ giá trị văn học nghệ thuật của ca khúc. Những biến tấu mới không quá nhiều nhưng mang lại hiệu quả cao, khiến khán giả không bị nhàm chán khi nghe.

Nâng tầm cao múa chén xứ Huế

Điểm nhấn của MV âm nhạc của Phương Mỹ Chi chính là phần trình diễn vũ đạo múa chén. Đây là một trong những điệu múa phản ánh sinh hoạt của người dân xứ Huế, được lưu truyền qua các làng xã của tỉnh qua các thời kỳ.

Trong showcase “Vũ trụ Cò bay” diễn ra vào tháng 9/2023, Phương Mỹ Chi đã thực hiện điệu múa chén trong tiết mục của mình khiến hơn 3.000 khán giả có mặt vô cùng xuýt xoa. Nữ ca sĩ chỉ mất 1 ngày để học điệu múa này nhưng vẫn trình diễn rất điêu luyện trên sân khấu.

Ở phiên bản MV lần này, vũ đạo múa chén được nâng cấp lên mức độ khó hơn. Không chỉ ngồi múa chén bằng tay, Phương Mỹ Chi còn kết hợp với những động tác tay, chân, kết hợp nhảy, bởi cô muốn thử thách bản thân ở một mức độ cao hơn.

Chia sẻ về việc tập vũ đạo, Phương Mỹ Chi nói rằng: “Múa chén kết hợp với những động tác nhảy đòi hỏi sự uyển chuyển và tập trung cao. Trong quá trình luyện tập cùng biên đạo Lit và vũ đoàn Oh, Chi đã làm rơi vỡ khá nhiều chén.

Vì thế, Chi phải trang bị cho bản thân bộ chén riêng để tập ở nhà. Thế nhưng khi lên set quay Chi vẫn căng thẳng khi thực hiện, bởi khi rơi chén là cả Chi và các dancer phải thực hiện set nhảy lại từ đầu.

Cái khó thứ hai khi thực hiện vũ đạo múa chén đó chính là khi cầm chén trong thời gian quá lâu thì tay của Chi sẽ bị đơ và mỏi, thêm việc đổ mồ hôi tay khiến tay không có lực khiến chén dễ bị trơn và rớt. Điều đó đòi hỏi Chi phải cực kỳ tập trung khi thực hiện điệu múa”.

Có thể thấy sự cố gắng và tiến bộ vượt bậc theo thời gian của Phương Mỹ Chi được thể hiện qua các sản phẩm âm nhạc. Từ một cô gái chỉ mặc áo dài, áo bà ba đứng hát cách đây 10 năm, đến việc mạnh dạn thể hiện từng chút vũ đạo trong các MV hay thậm chí trình diễn vũ đạo vô cùng chuyên nghiệp trên sân khấu vài nghìn người của showcase. Đến nay, với MV “Gối gấm” cùng vũ đạo múa chén đã cho thấy sự điêu luyện trong từng động tác vũ đạo của ca sĩ trẻ.

Gom nhặt những giá trị trong chất liệu văn học nghệ thuật của nữ sĩ Hồ Xuân Hương kết hợp với yếu tố đương đại, nội dung sáng tạo, giai điệu bắt tai cùng vũ đạo múa chén ấn tượng, “Gối gấm” tiếp tục là sản phẩm khẳng định sự tâm huyết và không ngại bứt phá của Phương Mỹ Chi.

Ngoài ca khúc “Bóng phù hoa”, “Gối gấm” còn là một trong những ca khúc đầu tiên Phương Mỹ Chi sáng tác hoàn toàn phần giai điệu, mở ra một hành trình khám phá âm nhạc của ca sĩ Gen Z đa tài.