Bóng chuyền nữ Việt Nam: Cơ hội vươn mình

Đây là lần đầu tiên “những cô gái chân dài” nhận nhiệm vụ vô địch trong lịch sử tham dự giải đấu thể thao khu vực Đông Nam Á.

“Cơn khát” kéo dài 46 năm…

Ông Lê Trí Trường - Tổng Thư ký Liên đoàn Bóng chuyền Việt Nam cho biết, đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam sẽ tham dự nhiều giải quốc tế trong năm 2025, song mục tiêu cao nhất thuộc về SEA Games 33. Chỉ tiêu được Cục Thể dục - Thể thao (Bộ VH-TT&DL) giao cho thầy trò huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt là vào chung kết và giành Huy chương Vàng, thành tích mà đến nay bóng chuyền Việt Nam chưa có được.

“Đây là áp lực không nhỏ cho đội bóng, tuy nhiên khi bảo vệ kế hoạch chuyên môn năm 2025 ban huấn luyện đội tuyển bóng chuyền nữ chia sẻ sẽ nỗ lực thi đấu với quyết tâm cao nhất”, ông Trường trao đổi thêm.

Tại giải thể thao khu vực năm 1979, bóng chuyền nữ Việt Nam giành được tấm huy chương đầu tiên. Lúc đó, SEA Games 11 tổ chức tại thủ đô Jakarta (Indonesia), Philippines vô địch, chủ nhà Indonesia giành Huy chương Bạc và Việt Nam giành Huy chương Đồng.

Nhưng cũng phải đến 22 năm sau, bóng chuyền nữ Việt Nam mới giành được tấm huy chương tiếp theo. Đó là ngôi Á quân lịch sử tại SEA Games 21 năm 2001 (Malaysia), đội nữ Việt Nam đã thua Thái Lan. Đáng chú ý, trong 8 kỳ SEA Games liên tiếp, bóng chuyền nữ Việt Nam đều giành quyền vào chơi trận chung kết, song các cô gái Việt Nam chưa thể vượt qua “tượng đài” bóng chuyền nữ Thái Lan.

Có những thời điểm bóng chuyền nữ Việt Nam đủ thế và lực để cạnh tranh sòng phẳng với đối thủ, nhưng yếu tố tâm lý khiến chúng ta chỉ về nhì. Giai đoạn đó, bóng chuyền nữ Việt Nam giống như bóng đá nam, chưa bước vào trận với Thái Lan đã xuất hiện suy nghĩ “sẽ thua”.

SEA Games 29 năm 2017 diễn ra ở Malaysia, bóng chuyền nữ Việt Nam bất ngờ để thua 2-3 trước Indonesia trong trận bán kết. Sau 16 năm với 8 ngôi Á quân, lần đầu tiên bóng chuyền nữ Việt Nam bị Indonesia vượt mặt giành vị trí thứ hai môn bóng chuyền đại hội thể thao khu vực.

Trong trận đấu tranh hạng Ba với Philippines, bóng chuyền nữ Việt Nam đã giành chiến thắng với tỷ số 3-1. Trước khi SEA Games 30 năm 2019 diễn ra, bóng chuyền nữ Việt Nam gặp nhiều khó khăn, lực lượng gồm nhiều gương mặt trẻ. Tuy nhiên, những “cô gái chân dài” Việt Nam đã thi đấu xuất sắc góp mặt trong trận chung kết với Thái Lan, song một lần nữa chúng ta… về nhì.

Trong 2 kỳ SEA Games gần đây, bóng chuyền nữ Việt Nam vẫn vào chung kết và tiếp tục thua Thái Lan. Ngay cả khi được thi đấu trên sân nhà, SEA Games 31 năm 2022, thầy trò huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt cũng không thể đổi màu huy chương. Bóng chuyền nữ Thái Lan đã đạt đẳng cấp châu Á, luôn sở hữu dàn ngôi sao chất lượng.

Từ năm 1995 đến nay, vị trí số 1 bóng chuyền nữ SEA Games chưa bao giờ vuột khỏi tay người Thái. Còn với bóng chuyền nữ Việt Nam, kể từ 1979, chúng ta giành 11 Huy chương Bạc và 2 Huy chương Đồng. Cơn khát vàng lên đến 46 năm, tính từ 1979.

Mặc dù vậy, bóng chuyền nữ Việt Nam đứng trước cơ hội lớn làm nên lịch sử tại SEA Games 33. Năm 2024, đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam xuất sắc bảo vệ thành công chức vô địch AVC Challenge Cup (châu Á) sau khi đánh bại Kazakhstan ở trận chung kết; giành Huy chương Đồng giải đấu mang tầm thế giới - FIVB Challenger Cup, với điểm nhấn lớn nhất là chiến thắng 3-1 trước đội tuyển Bỉ ở trận tranh hạng Ba.

Tuy chưa thể vượt ngưỡng để đánh bại bóng chuyền nữ Thái Lan tại SEA V.League 2024 (Đông Nam Á), song bóng chuyền nữ Việt Nam chỉ chịu thua với tỷ số sát nút 2-3. Và với vị trí hạng Tư giải châu Á 2023, thầy trò huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt sẽ góp mặt ở FIVB Volleyball Women’s World Championship. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, bóng chuyền nữ Việt Nam góp mặt tại giải đấu vô địch thế giới.

Cuộc đua khốc liệt

Bóng chuyền nữ Việt Nam 2 năm qua đã có những bước tiến rõ rệt về chất lượng chuyên môn. Thành tích rực rỡ năm 2024 chỉ là sự tiếp nối của năm 2023, với 2 lần đánh bại Hàn Quốc, 2 lần vô địch AVC

Challenge Cup, hạng Tư ASIAD 19 và rất nhiều dấu ấn khác, đồng thời chính là quả ngọt của một quá trình được đầu tư, phát triển và tích lũy kinh nghiệm không ngừng. Bóng chuyền Việt Nam đang sở hữu “Thế hệ vàng” thứ 2, và họ đang làm tốt hơn “Thế hệ vàng” đầu tiên, mà chức vô địch SEA Games 33 chính là một trong những thử thách cho cả lứa vận động viên giàu tiềm năng hiện nay.

“Thế hệ vàng” đời đầu của bóng chuyền nữ Việt Nam là những gương mặt đình đám một thời với Kim Huệ, Ngọc Hoa, Hà Thị Hoa, Nguyễn Thị Xuân, Phạm Thị Yến, Bùi Thị Huệ, Đinh Diệu Châu… Những người đẹp tài năng này đã sát cánh bên nhau trong một giai đoạn dài, giúp bóng chuyền nữ Việt Nam đạt nhiều thành tích cao ở các giải đấu.

Còn hiện tại, “Thế hệ vàng” thứ 2 với những Thanh Thúy (25 tuổi), Kiều Trinh (22), Như Quỳnh (21), Tú Linh (24), Nguyễn Thị Trinh (26), Lâm Oanh (25), Kim Thoa (25), Nguyệt Anh (25), Khánh Đang (22), Phạm Thị Hiền (24)… Tuy chưa vượt ngưỡng ở SEA Games, song dàn vận động viên thế hệ mới đã giúp bóng chuyền nữ Việt Nam giành nhiều thành tích ấn tượng, tạo dựng được nhiều cột mốc lịch sử.

SEA Games 33 là giải đấu mà nhiều tuyển thủ Việt Nam đang ở giai đoạn đỉnh cao nhất trong sự nghiệp. Thanh Thúy đã có kinh nghiệm thi đấu quốc tế tại Nhật Bản, Indonesia, điều đó giúp cô cải thiện tư duy chiến thuật, khả năng đọc trận đấu và bản lĩnh thi đấu. Bích Tuyền là tay đập có sức mạnh và tầm bật cao ấn tượng, mang lại lợi thế lớn trong tấn công.

Nguyễn Thị Trinh là phụ công có khả năng chắn bóng tốt, lối chơi nhanh nhẹn, phù hợp với các tình huống bóng tốc độ cao… Những nhân tố trụ cột này giúp cho bóng chuyền nữ Việt Nam có được vũ khí tấn công sắc bén, ngày càng hoàn thiện khả năng phòng thủ và tổ chức chiến thuật.

Ngoài ra, bóng chuyền nữ Thái Lan đang trong giai đoạn chuyển giao lực lượng, một số gương mặt huyền thoại như Pleumjit, Onuma… đã giải nghệ. Tuy vẫn duy trì được vị thế ở giải châu lục và khu vực, song lứa vận động viên trẻ của Thái Lan chưa có sự ổn định và kinh nghiệm thi đấu quốc tế dày dạn như thế hệ trước.

Một số vị trí quan trọng của Thái Lan đang thiếu những cái tên thực sự nổi bật, tạo ra khoảng trống để Việt Nam khai thác. Thế nên, SEA Games 33 có thể là thời điểm thích hợp để đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam tận dụng cơ hội để làm nên cuộc lật đổ lịch sử.

Mặc dù vậy, để bước lên đỉnh cao vinh quang tại SEA Games 33, bóng chuyền nữ Việt Nam sẽ phải giải quyết rất nhiều vấn đề. Trong khi Thái Lan liên tục tham gia các giải quốc tế tầm cỡ châu lục, thế giới thì Việt Nam chủ yếu thi đấu trong khu vực Đông Nam Á.

Việc thiếu va chạm với những đội bóng có trình độ cao khiến thầy trò huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt khó duy trì sự ổn định trong các trận đấu căng thẳng, hạn chế trong kinh nghiệm thi đấu và thích nghi với nhiều phong cách chơi khác nhau.

Những giải đấu như AVC Challenge Cup hay SEA V.League chưa đủ để giúp tuyển Việt Nam nâng cao bản lĩnh thi đấu. Khi đối mặt với những đội có lối chơi nhanh, hiện đại như Thái Lan, Việt Nam vẫn gặp khó khăn trong việc điều chỉnh nhịp độ thi đấu.

Bên cạnh đó, đội tuyển hiện nay phụ thuộc nhiều vào các chủ công như Thanh Thúy và Bích Tuyền. Nếu đối thủ bắt bài và tổ chức phòng thủ chặt chẽ, bóng chuyền nữ Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm phương án tấn công hiệu quả.

Huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt không có nhiều sự thay thế chất lượng có thể duy trì sức mạnh tấn công. Ngoài ra, khả năng phòng thủ tuyến sau chưa thật sự vững chắc khi các libero còn thiếu kinh nghiệm thi đấu đỉnh cao. Khả năng chuyền một và cứu bóng chưa đạt đến sự ổn định cần thiết khi đối đầu với những đội có lối đánh tốc độ.

Vị trí chuyền hai chưa thực sự ổn định, thiếu sự nhạy bén trong việc đọc tình huống, dẫn đến việc phân phối bóng chưa đa dạng, cứng, đặc biệt là trong những pha đánh nhanh ở vị trí phụ công hoặc tình huống bóng hai tốc độ cao. Hiện tại, bóng chuyền nữ Việt Nam chưa có gương mặt mang đến sự bảo đảm cho vị trí này.

Nếu chuyền hai không đạt phong độ cao, đội hình tấn công sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, khó khăn khi đụng độ đối thủ có lối đánh biến hóa. Với áp lực từ những pha phát bóng mạnh hoặc đối phương tấn công nhanh, chuyền hai có thể mắc lỗi chuyền bóng không chính xác, ảnh hưởng đến nhịp độ tấn công.

Và cũng cần phải tính đến yếu tố tâm lý. SEA Games chỉ là giải đấu khu vực nhưng đầy áp lực. Bóng chuyền nữ Việt Nam từng tiến rất gần đến chức vô địch nhưng vẫn chưa vượt qua rào cản cuối cùng.

Trận chung kết SEA Games 31 năm 2022 cho thấy Việt Nam vẫn gặp vấn đề trong những thời điểm quyết định, khi tâm lý thi đấu của các tuyển thủ chưa thực sự vững vàng. Nếu không cải thiện khả năng duy trì sự tập trung và bản lĩnh trong những set đấu quan trọng, cơ hội giành chiến thắng sẽ trở nên khó khăn hơn.

Tuy nhiên, năm 2025 hứa hẹn là một hành trình nhiều cơ hội, cũng lắm thử thách với đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam. Ngoài việc thi đấu một số giải quốc nội, các cầu thủ phải hội quân và thi đấu ít nhất 5 giải đấu quốc tế.

Theo lịch trình, thầy trò huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt sẽ tham gia các giải quốc tế chất lượng như AVC Challenge Cup, VTV Cup, 2 chặng đấu SEA V.League, và FIVB Volleyball Women’s World Championship. Đây sẽ là cơ hội để bóng chuyền nữ Việt Nam chuẩn bị tốt nhất cho tham vọng vàng SEA Games 33.

“Đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam cải thiện được nhiều về tâm lý thi đấu trong 2 năm qua. Các cầu thủ thi đấu tốt hơn qua từng giải đấu nhưng sự rèn luyện vẫn liên tục, không bao giờ ngừng nghỉ”, huấn luyện viên Nguyễn Tuấn Kiệt cho biết.