Theo nghiên cứu của Viện Y học lao động và vệ sinh môi trường (Bộ Y tế), hiện có hơn 20% dân số Việt Nam đang dùng nguồn nước nhiễm asen. Việc sử dụng nguồn nước nhiễm asen ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người khi tích tụ những chất độc này trong cơ thể. Tuy nhiên, nhiều người lại không biết những nguy hại nghiêm trọng này.
Lòng bàn tay nổi các nốt sần giống mụn cơm khi bị nhiễm độc asen. Ảnh: KH
Ảnh hưởng độc hại của asen tới sức khỏe là các bệnh ngoài da: biến đổi sắc tố, sạm da, sừng hóa, ung thư da ... Về lâu dài, cũng có thể gây hại nhiều hệ cơ quan thần kinh, đái tháo đường, nhồi máu cơ tim, sẩy hoặc lưu thai... Song việc nhận biết các dấu hiệu nhiễm độc asen rất khó vì dễ nhầm lẫn với các bệnh về da liễu. Theo quy trình hướng dẫn chẩn đoán và xử trí nhiễm độc asen của Bộ Y tế, khi nhiễm độc asen người bệnh thường có những biểu hiện sau:
Nhiễm độc cấp tính: Bệnh nhân nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy liên tục, khát nước dữ dội, mạch đập yếu, mặt nhợt nhạt rồi thâm tím, tiểu khó và tử vong nhanh nếu không được cấp cứu kịp thời.
Nhiễm độc mạn tính: Xảy ra do tích lũy liều lượng nhỏ asen trong thời gian dài và có các biểu hiện:
- Xuất hiện các mảng dày sừng: Trên lòng bàn tay bàn chân nổi lên các sẩn giống như mụn cơm, bé bằng hạt tấm rồi lớn dần bằng hạt đậu xanh hay hạt lạc, lan rộng thành mảng. Chúng thường mọc đối xứng hai bên, đôi khi xuất hiện cả ở lưng, bụng, đùi, cẳng chân, cánh tay. Da vùng này vàng, có thể có vết nứt nẻ.
- Tăng hoặc giảm sắc tố da: Các nốt đen thâm nhỏ (bằng phẳng hoặc nổi cao) có thể xuất hiện khắp nơi, nhất là vùng được che kín như ngực, bụng, cẳng chân. Ngoài ra, có thể xuất hiện các nốt nhỏ trắng, phẳng, ở bụng, lưng, ngực, ngang thắt lưng, cẳng tay cẳng chân. Giảm hoặc tăng sắc tố thường xuất hiện trong giai đoạn đầu.
- Tê buốt đầu ngón tay ngón chân: Là biểu hiện tắc mạnh đầu chi. Từ tê, bệnh nhân dần cảm thấy đau buốt. Do thiếu máu, các ngón có thể bị hoại tử.
- Các biểu hiện khác bao gồm sạm da từng đám lan tỏa, rụng tóc nhiều, tê tay chân, rối loạn tiêu hóa, xơ gan, tăng huyết áp, nhiễm độc thai nghén, sinh con nhẹ cân, sảy thai...
Hiện chưa có phương pháp điều trị nào có thể tẩy độc asen ra khỏi cơ thể. Những gì có thể làm khi phát hiện bệnh là ngừng dùng nước nhiễm asen và điều trị các triệu chứng. Do vậy, khi có những biểu hiện nghi ngờ, cần đi khám để được chẩn đoán và điều trị.
