Biên chế theo sĩ số: Chưa hợp lý với vùng khó
Tại hội nghị tổng kết năm học 2016 - 2017, theo con số thống kê của Bộ GD&ĐT, tính từ bậc tiểu học, ngành giáo dục đang thừa khoảng gần 27.000 giáo viên, nhưng cũng đang thiếu gần 13.000 giáo viên. Trong khi đó, chỉ tiêu đào tạo năm 2017 của khối sư phạm là 54.000. Điều đáng nói là các trường sư phạm trung ương chỉ chiếm khoảng 1/3 tổng chỉ tiêu. Phần lớn chỉ tiêu còn lại nằm ở các trường địa phương!
Thực tế, cấp THPT, THCS đang thừa giáo viên, còn cấp tiểu học, đặc biệt là cấp mầm non đang thiếu nhiều giáo viên, nhân viên. Nguyên nhân thiếu hụt giáo viên là do ngành giáo dục các tỉnh thực hiện chính sách tinh giản biên chế, không tuyển dụng giáo viên từ nhiều năm qua. Trong khi đó, số lượng giáo viên nghỉ hưu đúng tuổi và nghỉ theo chế độ Nghị định 108 của Chính phủ cũng tăng cao…
Là địa phương đang gặp khó trong vấn đề tuyển dụng giáo viên, bà Lâm Thanh Liễu - Trưởng Phòng GD&ĐT quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ, cho biết: “Chúng tôi hiện đang đang gặp khó vì thiếu biên chế giáo viên. Theo quy định hiện hành, khi có 2 giáo viên nghỉ hưu thì chúng tôi chỉ tuyển mới được 1 người. Trong khi số học sinh, trường lớp quy mô ngày càng tăng cao. Mặc dù ngành giáo dục rất tâm huyết, chỉ đạo sâu sắc nhưng chúng tôi không có giáo viên thì rất khó để đảm bảo công tác chuyên môn. Ví dụ các trường mầm non không có cô giáo giữ trẻ thì vấn đề đảm bảo an toàn cho các cháu sẽ ra sao?”.
Theo nhiều cán bộ quản lý giáo dục, chủ trương ấn định tỷ lệ tinh giản tối thiểu 10% biên chế sự nghiệp từ năm 2015 đến năm 2021 là rất hợp lý. Tuy nhiên quá trình triển khai cần phải linh động với từng ngành, từng lĩnh vực. Đặc biệt là giáo dục, y tế là lĩnh vực trọng yếu, phải tập trung đầu tư về mọi mặt. Hiện nay, định mức biên chế viên chức ở các cơ sở giáo dục phổ thông công lập, định mức biên chế cho sự nghiệp, các cơ sở y tế nhà nước phụ thuộc vào quy mô trường lớp và quy mô giường bệnh.
Do đó cần nghiên cứu tỷ lệ tinh giản đối với đối tượng được tinh giản, các thành phần khác cho phù hợp, nhất là đối với sự nghiệp giáo dục và sự nghiệp y tế. “Giáo viên, bác sĩ là những người chuyên môn sâu, nếu thực hiện chỉ tiêu tinh giản biên chế như các đơn vị khác là rất khó khăn cho các đơn vị này trong thực hiện nhiệm vụ chuyên môn”, ông Nguyễn Văn Sang - Trưởng Phòng GD&ĐT huyện Phong Điền, TP Cần Thơ, cho biết.
Theo chia sẻ của bà Nguyễn Thị Minh Giang - Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Kiên Giang: "Phân bổ biên chế theo số lượng học sinh là chưa hợp lý đối với các khu vực vùng sâu, vùng xa. Như ở tỉnh Kiên Giang, ngành giáo dục thiếu gần 1.000 biên chế các cấp học, trong đó cấp mầm non còn thiếu hơn 500 biên chế.
Trong khi tỉnh Kiên Giang là địa bàn vùng sâu, vùng xa nên có hơn 700 trường học mà tới 1.900 điểm lẻ. Chúng tôi đã giảm hết mức các điểm lẻ, khoảng cách các điểm từ 5 - 10km nên không thể giảm hơn được nữa. Chúng tôi chỉ có thể tính số biên chế theo lớp chứ không thể làm theo đầu người. Nếu tính biên chế theo đầu học sinh thì hết sức khó khăn trong quá trình điều hành, giảng dạy của giáo viên”.
Cần linh động khi triển khai
Với chủ trương “ra 2 vào 1” (2 giáo viên nghỉ hưu, tuyển vào được 1 người) đã khiến cho nhiều địa phương phải “đau đầu”. Theo bà Lâm Thanh Liễu: “Chúng tôi đang phải giải trình với Sở Nội vụ vì sao tuyển vào 90 người trong khi có 140 người nghỉ hưu (dư hơn 20 người vì quy định cho ra 2 vào 1)!
Nếu áp dụng một cách cứng nhắc, đặc biệt là đối với ngành giáo dục thì chúng tôi rất khó khăn. Đáng lý ra phải tăng thêm giáo viên, ngoài 140 người nghỉ hưu thì phải tuyển thêm mới đảm bảo nhu cầu.
Đặc biệt là số giáo viên nghỉ hộ sản thì hiện tại không có người thay thế. Đau đầu hơn là trường hợp cô giáo lớp 3, lớp 5 cùng nghỉ hưu nhưng chỉ tuyển được một cô lớp 5. Cách làm này không ổn chút nào, không khéo sẽ cho học sinh vào hội trường học vì không đủ giáo viên”.
Theo chia sẻ của các cán bộ quản lý giáo dục, hiện nay ngành giáo dục đang rất khó điều hành. Một trong những nguyên nhân được chỉ ra là do giáo viên là viên chức do Bộ Nội vụ, Sở Nội vụ quản lý. Vấn đề tự chủ đến nay các trường thực hiện tự chủ về tài chính, còn tự chủ về con người vẫn chưa được giao.
Phòng GD&ĐT chỉ làm công tác tham mưu về nhân sự, có nơi Trưởng Phòng GD&ĐT cũng chưa được bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng... Nhiều nơi quy mô trường lớp, học sinh tăng nhưng biên chế giáo viên nhiều năm liền vẫn “giậm chân tại chỗ” nên ngành giáo dục rất vất vả trong việc điều hành, bố trí nhân sự.
Một lãnh đạo Sở GD&ĐT cho biết: “Theo phân cấp giáo dục, chỉ tiêu biên chế từ bậc THCS trở xuống giao cho UBND các huyện, thị xã, thành phố quản lý nên việc Sở GD&ĐT nắm số liệu về phân bổ biên chế, bổ nhiệm cán bộ quản lý ở các trường gặp khó khăn. Điều này cũng gây khó khăn trong việc triển khai công tác chuyên môn của ngành”.
 |
Một trong những nguyên nhân của việc thiếu biên chế giáo viên là trong những năm qua các địa phương tập trung nguồn lực để triển khai Đề án phổ cập giáo dục Mầm non cho trẻ 5 tuổi.
Do sự tăng trưởng nhanh chóng của bậc mầm non đã khiến cho nhu cầu biên chế giáo viên cũng tăng đột biến. Hiện nay, đã kết thúc đề án nhưng nhiều địa phương vẫn chưa thể bố trí biên chế giáo viên mầm non vì còn vướng cơ chế…
Đơn cử như tỉnh Kiên Giang hết sức khó khăn trong thực hiện biên chế bổ sung cho sự nghiệp công lập và ngành giáo dục. Hầu hết cơ sở, trường công lập ở địa phương trong thời gian qua không được giao biên chế. Trong khi đó tỷ trọng trường lớp mầm non của Kiên Giang, đặc biệt là ở các huyện, xã có xuất phát điểm thấp đã và đang tăng rất nhanh nhưng không có biên chế…
Theo bà Nguyễn Thị Minh Giang, một trong những khó khăn là quy định thẩm quyền về giao biên chế cho sự nghiệp giáo dục có sự thay đổi. Trước đây do HĐND tỉnh quyết định. Từ khi thực hiện Nghị định 41 về vị trí việc làm thì thẩm quyền này phải do Chính phủ và Bộ Nội vụ phê duyệt nên thường chậm trễ hơn. Do vậy, nếu được giao biên chế kịp thời thì mới có thể khắc phục được tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ như hiện nay...
“Chúng tôi cũng kiến nghị các ngành chức năng, khi ban hành các định mức cán bộ, giáo viên/trường/lớp cần tính đến các yếu tố đặc thù như: Cán bộ quản lý, giáo viên cho trường có nhiều cấp, trường có nhiều điểm trường.
Định mức biên chế đối với giáo viên biệt phái sang công tác tại các trung tâm học tập cộng đồng; giáo viên dạy tiếng dân tộc ở các trường Dân tộc nội trú; giáo viên dạy tiếng Anh, Tin học ở cấp tiểu học theo Đề án Ngoại ngữ, tin học được cấp có thẩm quyền phê duyệt… Đảm bảo phân bổ đủ, kịp thời biên chế theo định mức biên chế, nhất là trong điều kiện các tỉnh có xuất phát điểm thấp…”.
