Từ thao trường đến nông trường
Những buổi sáng ở thôn Việt Yên, xã Thanh Yên (Điện Biên) thường bắt đầu bằng tiếng gà gáy vọng từ các triền núi và làn sương phủ mờ những thửa ruộng bậc thang.
Ở một góc nhỏ của xã, có một thanh niên đã quen với việc dậy sớm để bắt đầu kiểm tra ao cá, chuồng trại và chăm lại luống củ đậu trước khi người nhà kịp tỉnh giấc. Đó là cuộc sống thường ngày của anh Nguyễn Ngọc Thiện, sinh năm 1992, đang miệt mài xây dựng mô hình kinh tế vườn - ao - chuồng (V-A-C) bền vững.
Trước khi trở thành tấm gương tiêu biểu trong phong trào thanh niên phát triển kinh tế tại địa phương, anh Thiện từng tham gia nghĩa vụ quân sự rồi theo học trung cấp quân sự. Sau khi trở về địa phương, anh vừa công tác trong lực lượng dân quân tự vệ, vừa tham gia vào các hoạt động tuyên truyền, tình nguyện của Đoàn xã.
Thời gian trong quân ngũ cũng là cơ duyên của anh với con đường làm nông nghiệp được bén rễ. Khi tăng gia sản xuất, anh thấy nhiều cán bộ đến và chia sẻ kinh nghiệm về chăn nuôi trồng trọt, phát triển kinh tế ở địa phương sao cho hiệu quả. Nghe được những kiến thức mới ấy khiến anh Thiện cảm thấy như tìm được thêm động lực để khởi nghiệp ngay sau khi ra quân.
“Trên quê, đồng bào còn ít cơ hội học hỏi, cách làm nông vẫn theo phương thức cũ. Tôi muốn thay đổi tư duy đó, trước hết là để gia đình mình đỡ vất vả hơn”, anh Thiện nhớ lại.
Sự thôi thúc càng mạnh mẽ hơn sau khi anh Thiện lập gia đình. Có vợ, có con, anh muốn tìm một hướng đi bền vững để “an cư lạc nghiệp” thật sự. Đất đai là thứ quý giá nhất mà gia đình còn giữ được nên anh quyết định bắt đầu từ chính mảnh đất ấy.
Anh Thiện chia sẻ, mặc dù diện tích đất canh tác nhà anh tương đối rộng, nhưng lợi ích kinh tế mang lại chưa cao. Đến năm 2020, anh thực hiện mô hình V-A-C, ưu tiên xây chuồng trại trước, rồi đào ao sau.
Ban đầu, anh bắt tay vào quy hoạch chuồng trại 150m2 dành để nuôi gà, nuôi vịt; khu vườn 1.000m2 trồng ngô, khoai, củ đậu. Chỉ riêng việc đào ao, anh đã tiêu tốn gần 30 triệu đồng, hết một nửa số vốn 65 triệu ban đầu, diện tích ao không lớn nhưng được anh coi là “vụ chính” của gia đình.
Đi một vòng khảo sát thị trường, anh nhận thấy cá rô phi đơn tính đang được ưa chuộng, loại cá này tăng trưởng nhanh, thích nghi tốt, phù hợp với nguồn nước và khí hậu ở địa phương Thanh Yên. Đây cũng là loại cá ăn tạp, có thể tận dụng phế phẩm từ nông sản sau khi thu hoạch, giảm áp lực về chi phí thức ăn chăn nuôi.
Tính xong việc cá giống thì bài toán chăn nuôi thả vườn lại đến, thời gian đầu, anh Thiện dùng giống gà địa phương, nhưng chỉ sau một đến hai năm, anh nhận ra giống bản địa dễ mắc bệnh, khó đạt năng suất cao nên chuyển sang dùng giống lai đối với cả gia cầm.
Để chắc chắn, anh tìm đến các mô hình V-A-C khác trong xã, huyện để học hỏi. Những chuyến đi ấy giúp anh hiểu thêm về kỹ thuật, cách xử lý nước, cách phối trộn thức ăn, cách phòng bệnh.
Trái ngọt từ sự kiên trì
Nếu khởi nghiệp dễ dàng, có lẽ đã không nhiều thanh niên vùng cao chùn bước. Mô hình của anh Thiện trong năm đầu tiên không đạt được như kỳ vọng, khó khăn liên tiếp ập đến do thiếu kinh nghiệm, phát sinh nhiều chi phí.
Số cá giống ban đầu bị bệnh chết gần một nửa, mùa hè năm ấy lại hạn hán kéo dài và thiếu nước, thêm vào đó, thương lái ép giá số cá còn lại của anh. Doanh thu năm ấy chỉ đủ để anh hoàn vốn và mua một đợt giống, còn bao nhiêu tâm huyết, công sức của anh và gia đình như "đổ sông đổ biển".
Thất bại đầu tiên là cú sốc lớn nhưng sự kiên trì đã giữ anh lại với lựa chọn của mình. Trong lúc khó khăn, tổ chức Đoàn xã là nơi anh tìm đến nhiều nhất. Nhờ đó, anh được động viên về tinh thần, đồng thời được giới thiệu và hỗ trợ vay vốn. Ngành thú y xã cũng đồng hành, kiểm tra định kỳ và hướng dẫn cách phòng trị bệnh cho đàn gà và cá trong ao. Mỗi sự hỗ trợ dù nhỏ cũng góp phần giúp mô hình V-A-C của anh vận hành ngày một ổn định.
Sau 5 năm thực hiện và nhiều lần mở rộng, mô hình của anh Thiện hiện đạt tổng diện tích 1.150m2, có thể thu về hơn 300 triệu đồng mỗi năm. Sản lượng ngô của gia đình anh thu về khoảng 2 tấn, vừa đủ để bán, vừa chăn nuôi gà, giúp cải thiện bữa ăn gia đình. Mới đây, anh Thiện còn vừa thử nghiệm trồng cây củ đậu và kỳ vọng loại cây này mang lại tiềm năng kinh tế.
Chia sẻ về câu chuyện của bản thân, anh Thiện cho biết điều khiến anh tự hào nhất chính là việc mô hình kinh tế bền vững của anh đã truyền cảm hứng, lan tỏa đến nhiều thanh niên địa phương.
Năm 2023, khi mô hình đi vào ổn định, anh và Đoàn xã phối hợp tổ chức nhiều buổi tham quan, chia sẻ kinh nghiệm. Đến nay, có 6 đoàn viên thanh niên được anh hỗ trợ, họ bắt đầu triển khai và đang có những bước đi đầu tiên.
“Ở quê, đất còn, cơ hội còn, chỉ thiếu kiến thức và vốn. Nếu một người làm được, thì những người khác cũng làm được” anh Nguyễn Ngọc Thiện tâm sự.
Trong năm tới, anh Nguyễn Ngọc Thiện dự định sẽ mở một cửa hàng để tiêu thụ nông sản, gà và thủy sản tại địa phương, hình thành được chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ để tránh tình trạng bị thương lái ép giá như ngày trước; đồng thời tạo đầu ra ổn định không chỉ cho gia đình anh mà còn cho cả những thanh niên có mô hình tương tự.
