Khỏe từ tim đến não
Năm 2017, một cuộc nghiên cứu đã chứng minh người Tsimané có quả tim khỏe mạnh nhất thế giới. Tỷ lệ mắc bệnh xơ vữa động mạch vành của họ thấp nhất so với bất kỳ sắc dân nào được khoa học biết đến, ngoài ra họ cũng có ít yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Mới đây, các nhà khoa học lại xác định người Tsimané còn có bộ não mạnh mẽ hơn những người ở phương Tây. Họ nêu giả thuyết, có thể do bộ tộc với khoảng 16.000 người này sống cô lập không được tiếp cận với y học hiện đại.
Để tham gia một cuộc nghiên cứu, 746 người Tsimané trong độ tuổi từ 40 - 94 được cấp phương tiện đi suốt hai ngày, cả đường thủy và đường bộ, từ những ngôi làng biệt lập của họ đến Trinidad, Bolivia.
Tại đây, họ được chụp CT để các nhà khoa học kiểm tra não và sau đó đem so sánh với não của những người trưởng thành từ Đức, Mỹ và Hà Lan. Kết quả cho thấy, người Tsimané về cơ bản có bộ não khỏe mạnh hơn hẳn người phương Tây.
Khi xem xét thể tích não giữa hai quần thể, các nhà nghiên cứu nhận thấy sự sụt giảm khối lượng não ở người Tsimané theo tuổi chậm hơn 70% so với người phương Tây. Điều này cho thấy, não của họ ít bị teo hơn khi già đi.
Mặc dù teo não ở một mức độ nào đó được xem là bình thường, nhưng nếu quá trình này diễn ra nhanh dễ dẫn đến suy giảm nhận thức, suy giảm chức năng và sa sút trí tuệ.
Nhà nghiên cứu Andrei Irimia, Phó Giáo sư về Lão khoa, Khoa học thần kinh và Kỹ thuật y sinh tại ĐH Nam California (USC) của Mỹ cho biết: “Người Tsimané đã cho chúng ta thấy một thực tế đáng kinh ngạc về những tác động có hại của lối sống hiện đại đối với sức khỏe con người. Những phát hiện này đã chứng minh có thể làm chậm quá trình teo não từ các yếu tố liên quan đến lối sống”.
Đâu là bí quyết
Rau quả được dùng nhiều trong bữa ăn của người Tsimané.
Những kết quả nghiên cứu gần đây nhất không có gì đáng ngạc nhiên. Từ lâu, người ta biết rằng bộ tộc Tsimané sống bằng nghề nông, săn bắn và đánh cá. Họ không hề hút thuốc lá hay uống rượu, rất chăm chỉ vận động thân thể. Một người Tsimane đi trung bình 16.000-17.000 bước mỗi ngày.
Thậm chí, một người trên 60 tuổi cũng đi khoảng 10.000 bước mỗi ngày. Chế độ ăn của họ giàu chất xơ, bao gồm rau, cá và thịt nạc. Trong khi đó, người phương Tây nhìn chung ít vận động và tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa hơn.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không chắc lối sống được xem là lành mạnh của người Tsimané có phải là nguyên nhân chính giúp họ có một bộ não khỏe mạnh hơn hay không.
Mặc dù ăn uống đầy đủ và hoạt động thể chất tích cực, nhưng họ thiếu các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và y học hiện đại. Do đó, họ thường dễ mắc các bệnh truyền nhiễm và mức độ viêm nhiễm cao.
Vì chứng viêm có liên quan đến teo não nên các nhà nghiên cứu trước đây từng nghi ngờ người Tsimané bị teo não nhanh chóng. Nhưng thật ngạc nhiên, qua kiểm tra, họ lại tìm thấy điều ngược lại. Phát hiện này rất quan trọng vì nó cho thấy sức khỏe tim mạch có thể ảnh hưởng đến não nhiều hơn các tác dụng phụ của chứng viêm.
Tuy nhiên, dạng viêm cũng quan trọng. Trong khi chứng viêm ở bộ tộc Tsimané thường là do nhiễm trùng đường hô hấp, đường tiêu hóa và ký sinh trùng, thì tình trạng viêm ở người phương Tây là do béo phì và các nguyên nhân chuyển hóa.
Nhà khoa học Hillard Kaplan, Giáo sư kinh tế và nhân chủng học tại Đại học Chapman, California (Mỹ), sau nhiều năm nghiên cứu người Tsimané, cho biết: “Lối sống ít vận động và chế độ ăn giàu đường và chất béo của người phương Tây có thể làm tăng tốc độ mất mô não theo tuổi tác, khiến chúng ta dễ mắc các bệnh như Alzheimer chẳng hạn”.
Tuy nhiên, theo một số nhà khoa học vấn đề này cần phải được nghiên cứu thêm.
Rebecca Edelmayer, Giám đốc cấp cao, phụ trách khoa học của Hiệp hội bệnh Alzheimer lưu ý, nghiên cứu gần đây nhất về não của những người Tsimané không đánh giá khả năng ghi nhớ hoặc tư duy của họ. Nó cũng không tính đến các yếu tố như tiếp xúc với môi trường hoặc gen có thể ảnh hưởng đến quá trình lão hóa não và chứng sa sút trí tuệ.
Tuy nhiên, nghiên cứu này dường như đã chứng minh một điều khá cơ bản: Ăn uống đầy đủ và vận động thường xuyên dẫn đến sức khỏe tốt hơn.
Theo giáo sư Hillard Kaplan: “Các phát hiện cho thấy có nhiều cơ hội để can thiệp nhằm cải thiện sức khỏe não bộ. Ngay cả ở những quần thể có mức độ viêm nhiễm cao”.
Ở Chicago, nơi cách xa Amazon, một số nhà nghiên cứu đang tiến hành các thử nghiệm lâm sàng để xem liệu các yếu tố như chế độ ăn uống và tập thể dục tích cực có thể làm chậm quá trình suy giảm về mặt tinh thần ở người lớn tuổi hay không. Họ được khuyến khích bởi những gì được phát hiện ở người Tsimané.
Phó Giáo sư Shannon Halloway, nhà khoa học tham gia cuộc nghiên cứu trên cho biết, có thể không mất nhiều thời gian để những người ở phương Tây thiết lập lại các thói quen với hy vọng cải thiện sức khỏe não bộ của họ.
“Hãy đi dạo và nói chuyện với hàng xóm. Hãy dùng bữa tối với những người thân yêu. Hãy tham gia các hoạt động mà bạn ưa thích và luôn duy trì chúng”, bà khuyên.
