Bác sĩ chuyên khoa 1 Hoàng Hồ Thống Nhất cho biết chiều cao của trẻ phát triển qua 3 giai đoạn quan trọng sau:
- Bào thai: Nếu mẹ có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, bé sinh ra dài trung bình 50 cm, nặng 3 kg.
- Dưới 3 tuổi: Trẻ tăng trung bình 25 cm trong năm đầu đời. Từ một đến 3 tuổi bé tăng thêm khoảng10 cm mỗi năm.
- Tiền dậy thì và dậy thì (từ 8 đến 18 tuổi. Trẻ gái dậy thì sớm hơn bé trai từ một đến 2 năm). Chiều cao của các em tăng nhanh, đặc biệt từ một đến 2 năm trước khi có dấu hiệu dậy thì, chiều cao tăng vọt từ 8 đến 12 cm mỗi năm. Những giai đoạn khác, từ 4 đến 8 tuổi chiều cao tăng chậm, trung bình mỗi năm tăng khoảng 5 đến 6 cm. Sau dậy thì, chiều cao tăng rất chậm, mỗi năm chỉ thêm từ một đến 2 cm hoặc không tăng.
Theo bác sĩ Nhất, có 3 yếu tố quan trọng cần được thực hiện mỗi ngày để giúp trẻ cao lớn:
- Dinh dưỡng đúng: Cung cấp đầy đủ và cân đối nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ trong từng giai đoạn phát triển. Chế độ ăn phải bảo đảm đủ năng lượng và có đủ các dưỡng chất hỗ trợ tăng trưởng chiều cao là chất đạm, canxi, kẽm, sắt, Iốt, vitamin A, D, E…
- Vận động hợp lý: Tùy theo độ tuổi trẻ mà có những bài tập và thời lượng thích hợp. Vận động đóng vai trò rất quan trọng trong việc giúp trẻ cao lớn, ngăn ngừa bệnh thừa cân béo phì, song hầu hết phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến điểm này.
- Ngủ sớm, ngủ đủ giấc: Giấc ngủ ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển chiều cao. Theo sinh lý, hormone tăng trưởng giúp tăng chiều cao được não bộ tiết ra mạnh nhất và đầy đủ nhất từ 23h đêm đến 1-2h sáng với điều kiện bé đã ngủ sâu. Giấc ngủ sâu thường bắt đầu khoảng 1-2 giờ sau khi ngủ. Vì vậy trẻ con phải ngủ sớm trước 22h, trên 8 tiếng mỗi ngày. Đặc biệt trẻ sơ sinh đến dưới 3 tuổi cần thời gian ngủ dài hơn, trung bình từ 12 đến 14 tiếng mỗi ngày.
- Dinh dưỡng: Nên ăn phối hợp, đa dạng với trên 20 thực phẩm mỗi ngày, đảm bảo đủ lượng chất đạm từ thịt cá, trứng, sữa, đậu đỗ… Để trẻ cao khỏe, cần lưu ý bổ sung đủ nhu cầu canxi theo lứa tuổi bằng các loại thực phẩm giàu canxi như cá, hải sản, cua đồng, rạm, cá nhỏ nguyên xương, tôm tép nguyên vỏ, đậu nành, đậu hũ. Ăn nhiều rau, trái cây. Uống đủ lượng nước hàng ngày bổ sung thêm sữa, phô mai, sữa chua, sữa đậu nành…
Lưu ý: Hạn chế ăn nhiều đồ ngọt như bánh kẹo, nước ngọt, nước có ga, thực phẩm béo như thức ăn chiên rán, quay, nước hầm xương, nước luộc thịt... Nghiên cứu cho thấy bữa ăn không cân đối, nhiều chất đạm mà thiếu chất xơ hoặc ăn quá mặn đều cản trở sự hấp thu canxi khiến trẻ chậm phát triển chiều cao. Ngoài ra không nên dùng thường xuyên các loại thức ăn nhanh, thức ăn hè phố. Trẻ ở tuổi vị thành niên không nên tập uống rượu bia, hút thuốc lá, uống cà phê, trà đặc vì đây là những thói quen ăn uống không có lợi cho sức khỏe, ảnh hưởng sự phát triển chiều cao của các em.
