Phát hiện và hiện trạng mẫu
Một hộp sọ gần như nguyên vẹn được tìm thấy ở hang Petralona, cách trung tâm Thessaloniki khoảng 35,4 km về phía đông nam, ban đầu trông giống một vật thể kỳ lạ với một mỏm nhọn gắn trên đỉnh đầu.
Mỏm này thực chất là một thạch sinh (stalagmite) — cấu tạo khoáng sản vươn lên từ nền hang.
Hộp sọ được phát hiện vào năm 1960 bởi dân làng Christos Sariannidis và sau đó được xác định là dính chặt vào thành hang do sự tích tụ dần dần của canxit, một khoáng vật phổ biến trong hang động.
Mỏm thạch sinh vẫn dính trên đầu hộp sọ sau đó đã bị gỡ trong quá trình làm sạch trước khi chuyển mẫu tới Bảo tàng Khảo cổ Thessaloniki, nơi hiện đang trưng bày.
Thạch sinh phát triển chậm khi nước nhỏ giọt từ trần hang, tăng khoảng 1 milimét sau mỗi vài năm.
Định tuổi và ý nghĩa tiến hóa
Nhóm nghiên cứu từ Trung Quốc, Pháp, Hy Lạp và Vương quốc Anh đã xác định tuổi của lớp canxit mọc trực tiếp trên "hộp sọ gần như hoàn chỉnh" (mẫu thiếu hàm dưới).
Theo nhóm, mẫu canxit này "là mẫu duy nhất có thể cung cấp thông tin then chốt về tuổi của hóa thạch".
Nghiên cứu cho thấy lớp canxit ít nhất 277.000 năm tuổi, có thể lên tới 295.000 năm, đặt mẫu vào giai đoạn giữa muộn của Kỷ Pleistocen ở châu Âu. (Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Human Evolution.)
Tuổi này thu hẹp đáng kể so với các ước tính trước đó, vốn dao động từ khoảng 170.000 đến 700.000 năm. Vào thời điểm đó, châu Âu phủ rừng và đồng rừng mở; khí hậu nói chung ẩm hơn và biến thiên nhiệt độ theo mùa ít rõ rệt hơn ngày nay.
Hộp sọ này nhiều khả năng thuộc về một cá thể nam dựa trên kích thước và độ chắc của xương, do đó đôi khi được gọi là "Petralona man".
Răng của hộp sọ chỉ mòn ở mức vừa phải, nên có thể thuộc về một người trưởng thành trẻ, Giáo sư Chris Stringer, nhà nhân loại học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London, nói với Live Science.
Mặc dù cá thể này sống cùng thời với Neanderthal, các chuyên gia nghi ngờ cá thể thuộc một nhóm người khác được gọi là Homo heidelbergensis, loài xuất hiện trước Neanderthal và có nhiều đặc điểm thô sơ hơn.
Các quần thể Homo heidelbergensis ở châu Âu tiến hóa dần thành Neanderthal, trong khi một quần thể khác ở châu Phi tiến hóa thành loài Homo sapiens.
Homo heidelbergensis được cho là xuất hiện cách đây khoảng 300.000–600.000 năm; đến khoảng 500.000 năm trước, một số quần thể đã có mặt ở châu Âu.
Loài này đủ khả năng săn bắt thú lớn làm thực phẩm, và da thú có thể đã được sử dụng, đặc biệt ở những vùng lạnh.
Vấn đề phân loại chính xác hộp sọ Petralona chưa được khẳng định dứt khoát là Homo heidelbergensis — điều này có thể được làm rõ trong các nghiên cứu tiếp theo.
Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh những khó khăn khi áp dụng các phương pháp định tuổi vật lý cho mẫu tiền sử, một chủ đề đã được tranh luận kể từ khi mẫu được phát hiện hơn 60 năm trước.
