Bệnh gout là bệnh lý viêm khớp phổ biến, thường xuất hiện đột ngột trong giai đoạn đầu và có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng trên xương khớp. Trên 90% các trường hợp bệnh gout thường gặp ở nam giới ở độ tuổi trung niên, từ 35 - 50 tuổi.
Chủ quan tự điều trị
Gout là một bệnh lý rối loạn chuyển hóa Purine trong cơ thể, từ đó gây tăng acid uric huyết thanh và làm lắng đọng các tinh thể urate ở một số mô, đặc biệt là ở màng hoạt dịch của khớp, thường gặp ở ngón chân cái (50%), các ngón chân khác, mắt cá chân, cổ tay, bàn tay...
Phụ nữ thường ít bị bệnh gout hơn nam giới, thường xảy ra ở độ tuổi 40 - 50 nhưng hiện có thêm số người mắc bệnh gout, đặc biệt là sau giai đoạn mãn kinh. Trước đây, bệnh gout được trẻ hóa khi xuất hiện nhiều ở độ tuổi 25 - 35.
Quyết định tự mua thuốc uống mặc dù chân sưng nóng đỏ, đau khớp ngón chân phải nghiêm trọng, anh N.T.T. (31 tuổi, ngụ tại Quận 3, TPHCM) phải nhờ người đưa đến viện sau 2 ngày tự điều trị ở nhà. Tại bệnh viện, nghi bị gout, anh T. được bác sĩ chỉ định xét nghiệm định lượng acid uric trong máu, kết quả 578 micromol/l. Theo đánh giá của bác sĩ, chỉ số acid uric như vậy là rất cao.
Tương tự, anh N.H.V. (35 tuổi, ngụ Quận 10, TPHCM) thường xuyên chơi thể thao ở các bộ môn vận động mạnh. Khi xuất hiện đau nhức, anh V. chủ quan cho rằng mình chỉ bị chấn thương phần mềm nên anh V. tự mua thuốc bôi, thuốc giảm đau và miếng dán để tự điều trị.
Tuy nhiên, tình trạng không cải thiện, anh V. nghĩ mình bị chấn thương xương nên quyết định đến bệnh viện chụp X-quang. Kết quả chụp X-quang không ghi nhận bất thường ở chân, không có dấu hiệu tổn thương. Sau khi được chỉ định làm xét nghiệm, định lượng acid uric trong máu của anh V. là 612 micromol/l.
Khi nói về hai trường hợp này, BS.CKII Kiều Mạnh Hà - Chủ nhiệm Khoa Thần kinh - Bệnh viện Quân y 7A (TPHCM) cho biết, bệnh gout là một loại viêm khớp do sự tích tụ của các tinh thể acid uric trong các khớp và các mô xung quanh.
Bình thường lượng acid uric trong máu luôn được giữ ổn định ở nồng độ dưới 7,0 mg/dl (420 micromol/l với nam) và dưới 6,0 mg/dl (360 micromol/l với nữ).
Bệnh gout có thể gây ra các triệu chứng như sưng đỏ, nóng, đau nhức ở các khớp, đặc biệt là khớp ngón chân cái. Bệnh này cũng có thể dẫn đến các biến chứng như sỏi thận, tăng huyết áp, bệnh tim mạch và suy giảm chức năng thận.
“Trước đây gout được coi là bệnh của người già, nhưng hiện nay bệnh gout đang có dấu hiệu trẻ hóa. Theo một số nghiên cứu, tỷ lệ người trẻ mắc bệnh gout ngày càng tăng cao, khoảng từ 15% - 20% so với trước. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do chế độ ăn uống và lối sống không lành mạnh của người trẻ”, BS Hà cho hay.
Cụ thể, ở người trẻ, nguyên nhân là ăn quá nhiều thực phẩm giàu purin, một loại hợp chất có trong thịt đỏ, gan, thận, tim, cá cơm, cá hồi, sò, tôm, cua, các loại đậu và rau, củ, quả như nấm, bông cải, bơ… Purin khi được tiêu hóa sẽ tạo ra acid uric trong máu.
Nếu lượng acid uric vượt quá khả năng bài tiết của thận, acid uric sẽ lắng đọng trong các khớp và gây viêm. Ngoài ra, việc uống quá nhiều bia rượu và các loại nước có ga cũng là một nguyên nhân. Bia rượu và nước có ga chứa cồn và fructose, hai chất có thể kích thích sản sinh acid uric trong máu.
Việc uống quá nhiều đồ uống này cũng làm giảm khả năng bài tiết acid uric của thận. Nếu thận bị suy giảm chức năng, acid uric sẽ tích tụ trong máu và gây ra bệnh gout. Đặc biệt, người thừa cân và béo phì có xu hướng sản sinh nhiều acid uric hơn so với người có cân nặng bình thường.
Sống lành mạnh, tập luyện và ăn kiêng
Người béo phì cũng có nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến bệnh gout như tăng huyết áp, tiểu đường và bệnh tim mạch. Một số người có gen bẩm sinh làm cho họ dễ sản sinh hoặc khó bài tiết acid uric hơn so với người bình thường.
Do đó, người có cha, mẹ hay anh, chị, em ruột mắc bệnh gout sẽ có nguy cơ cao hơn. Tình trạng tăng acid uric huyết thanh có thể kéo dài từ vài năm đến vài chục năm, một số bệnh nhân sau đó sẽ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng của bệnh gout, tỷ lệ này sẽ tăng ở một số bệnh nhân có những yếu tố nguy cơ của bệnh.
Vì vậy, dự phòng tốt bằng cách thay đổi chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt, kiểm soát cân nặng... có thể ngăn bệnh tiến triển nặng.
BS.CKII Kiều Mạnh Hà cho hay, sử dụng một số loại thuốc có thể làm tăng nồng độ acid uric trong máu hoặc làm giảm khả năng bài tiết acid uric của thận. Ví dụ như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc điều trị ung thư (cytotoxic), thuốc điều trị cao huyết áp (thiazide), thuốc chống viêm gout (colchicine) và thuốc giảm cholesterol (niacin).
Để phòng ngừa bệnh gout ở người trẻ, cần ăn uống hợp lý và cân đối. Hạn chế các thực phẩm giàu purin, cồn và fructose. Tăng cường ăn các thực phẩm chứa vitamin C, vitamin E, omega-3 và các chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe xương khớp. Uống đủ nước mỗi ngày để giúp thận bài tiết acid uric.
Thực hiện chế độ ăn kiêng và tập luyện thể dục thường xuyên để giảm cân một cách an toàn và hiệu quả. Tránh giảm cân quá nhanh hoặc quá mạnh vì có thể làm tăng nồng độ acid uric trong máu. Kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi nồng độ acid uric trong máu.
Nếu có triệu chứng bất thường hoặc nghi ngờ mắc bệnh gout nên đi khám để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời. Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tuân thủ các hướng dẫn sử dụng thuốc. Stress và áp lực có thể làm tăng sản sinh cortisol, một loại hormone có liên quan đến việc tăng nồng độ acid uric trong máu.
BS.CKII Kiều Mạnh Hà nhấn mạnh: “Bệnh gout ở người trẻ là một vấn đề sức khỏe đáng quan tâm vì có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho xương khớp và cơ thể. Người trẻ cần chú ý đến các nguyên nhân gây bệnh và áp dụng các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của mình. Nên tìm những cách thư giãn và giải tỏa stress như nghe nhạc, thiền, yoga, đọc sách... Đặc biệt, người bệnh không tự ý điều trị bằng thuốc kháng sinh tại nhà. Khi có dấu hiệu đau nhức, tấy đỏ, cần đến cơ sở y tế để được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám và điều trị”.
