Tuyến tiền liệt hay tiền liệt tuyến là một loại tuyến sinh dục nằm ở dưới bàng quang và bao quanh đoạn đầu niệu đạo. Tuyến tiền liệt chỉ có ở nam giới cho nên những bệnh lý liên quan là “độc quyền” của phái mày râu!
Tuyến tiền liệt có kích thước nhỏ, ở người trưởng thành tuyến rộng 4cm, cao 2cm, dày 1,5cm và trọng lượng nặng khoảng 20 gram. Tuyến có chức năng sản xuất ra chất nhờn và một số thành phần của tinh dịch.
Bệnh lý tuyến tiền liệt có thể xảy ra ở bất cứ lứa tuổi nào. Nhưng tỉ lệ mắc cao nhất thuộc về độ tuổi trung niên. Dưới đây là những bệnh lý thường gặp:
Viêm cấp và mạn tính
Viêm tuyến tiền liệt là hiện tượng vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng. Bệnh thường có diễn biến cấp tính. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp chuyển thành mạn tính.
Ngoài ra, viêm tuyến tiền liệt còn do các nguyên nhân không nhiễm trùng như chấn thương gây sung huyết, bị chèn ép do ngồi nhiều, nhất là đạp xe liên tục gây tăng áp lực làm hạn chế lưu thông máu, quan hệ tình dục quá độ gây sung huyết hoặc quan hệ tình dục không an toàn nên có nguy cơ nhiễm khuẩn từ “đối tác”.
Bệnh viêm tuyến tiền liệt là bệnh lành tính, diễn biến không quá nặng nề. Tuy nhiên, nếu bệnh không được phát hiện sớm, điều trị kịp thời sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và gây biến chứng hiếm muộn hoặc vô sinh ở độ tuổi trưởng thành.
Viêm tuyến tiền liệt cấp tính do nhiễm khuẩn điển hình thường có các biểu hiện sau đây: Mệt mỏi, ớn lạnh, sốt, đau vùng giữa bìu và xương mu, tiểu khó, tiểu buốt rát, tiểu láu, tiểu đêm và nước tiểu có máu, rối loạn chức năng tình dục (khó cương và đau khi qua đỉnh).
Viêm tuyến tiền liệt mạn tính có các biểu hiện giống như cấp tính nhưng thời gian bệnh kéo dài và có các biểu hiện của biến chứng như đau tinh hoàn, nước tiểu đục do có mủ và máu, rối loạn các chức năng tình dục và vô sinh.
Điều trị viêm tuyến tiền liệt tùy thuộc vào nguyên nhân. Sử dụng kháng sinh để chống nhiễm khuẩn và các thuốc làm giảm triệu chứng như hạ sốt, giảm đau, chống viêm. Phòng bệnh bằng cách hạn chế tối đa các nguyên nhân kể trên.
Phì đại lành tính
Bước qua tuổi 40, nội tiết tố nam giảm, tuyến tiền liệt bắt đầu lão hóa, phì đại và xơ cứng. Các nhà chuyên môn gọi hiện tượng này là phì đại lành tính hay u xơ tuyến tiền liệt. Đây là căn bệnh khá phổ biến ở nam giới. Tỉ lệ u xơ tuyến tiền liệt ở độ tuổi 40 là khoảng 18%, ở độ tuổi 50 là 63% và ở độ tuổi 70 - 80 tăng đến hơn 90%.
Ngoài yếu tố tuổi tác, gen di truyền, các nhà nghiên cứu còn thấy các yếu tố nguy cơ của việc uống nhiều bia rượu, ăn nhiều đồ ăn cay nóng và thường xuyên nín đi tiểu.
Khi tuyến to ra sẽ gây chèn ép làm hẹp lòng niệu đạo. Vì vậy, gây ra những bất thường về tiểu tiện. Nếu không được điều trị, bệnh kéo dài sẽ gây ảnh hưởng xấu đến thận, bàng quang tạo ra bệnh cảnh phức tạp và nặng nề.
Biểu hiện thường gặp ở người bị u xơ tuyến tiền liệt là cảm giác tiểu khó, tiểu yếu, rặn nhiều, đứng lâu, tiểu ngắt đoạn, tiểu buốt, tiểu rát, tiểu không tiểu thành vòi như bình thường mà thành tia nhỏ. Vừa đi tiểu xong lại muốn đi tiểu, đặc biệt là thường đi tiểu đêm. Một số trường hợp có tiểu són và thậm chí tiểu không tự chủ. Nếu điều trị muộn, bệnh có thể gây ra các biến chứng sau đây: Nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm bàng quang và suy thận.
Việc điều trị nhằm tìm cách giải quyết rối loạn tiểu tiện cho người bệnh. Nhờ sự tiến bộ của y học mà hiện nay có nhiều loại thuốc làm giãn các cơ trơn tuyến tiền liệt, cổ bàng quang và làm giảm kích thước phì đại của tuyến tiền liệt. Nhờ vậy, khai thông sự chèn ép và người bệnh có thể tiểu tiện được dễ dàng. Vài lưu ý dành cho người dùng thuốc:
- Việc dùng thuốc uống là phương pháp điều trị nội khoa, đơn giản, dễ thực hiện, tránh được tâm lý nặng nề về việc phải phẫu thuật. Tuy nhiên, chỉ áp dụng được cho người có khối u xơ nhỏ (thường dưới 45 gram - được xác định qua siêu âm).
- Người bệnh dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, không tự ý mua thuốc dùng và cũng không dùng thuốc của người có các biểu hiện hoặc chẩn đoán tương tự.
- Kiên trì dùng thuốc theo đơn, tái khám định kỳ để theo dõi sát các diễn biến, tham vấn bác sĩ khi có bất cứ biểu hiện bất thường nào. Điều này chắc chắn sẽ mang lại những kết quả tốt cho người bệnh.
Nếu việc dùng thuốc không mang lại hiệu quả cao hoặc thất bại thì việc phẫu thuật cắt bỏ khối u xơ của tuyến tiền liệt sẽ được đặt ra. Hiện nay, phương pháp phẫu thuật nội soi qua niệu đạo là lựa chọn tốt nhất, vì thời gian thực hiện ngắn (khoảng 60 phút), không gây đau. Tuy nhiên, về lâu dài bệnh có thể tái phát do khối u xơ không được loại bỏ triệt để như cách mổ truyền thống.
Ung thư tuyến tiền liệt
Theo nghiên cứu của một số nước, ung thư tuyến tiền liệt là loại ung thư đứng thứ nhì ở phái mày râu. Nếu như u xơ hay phì đại tuyến tiền liệt là sự tăng sản lành tính của tế bào tuyến tiền liệt thì ung thư tuyến tiền liệt là sự tăng trưởng tế bào tuyến không kiểm soát và trở thành ác tính. Nguyên nhân nào gây ra tình trạng này, đến nay vẫn còn nằm trong vòng bí mật. Các chuyên gia xác định được sự liên quan của yếu tố di truyền.
Ung thư tuyến tiền liệt trong hầu hết các trường hợp tiến triển âm thầm. Do đó, người bệnh thường đi khám muộn với các biểu hiện tương tự như u xơ tuyến tiền liệt. Điểm khác biệt đáng lưu ý ở người ung thư tuyến tiền liệt là nước tiểu thường có màu đỏ sẫm.
Ngoài ra, còn có thể thấy các biểu hiện khác như đau lưng, yếu hoặc phù 2 chi dưới. Lúc này, tế bào ung thư từ tuyến tiền liệt đã di căn đến các bộ phận khác trong cơ thể nên việc điều trị gặp rất nhiều khó khăn.
Lời khuyên: Người có dấu hiệu nghi ngờ hoặc từ tuổi 50, cần đi khám định kỳ để chẩn đoán sớm ung thư tuyến tiền liệt trong giai đoạn chưa di căn sẽ điều trị có kết quả tốt hơn.
