Khi chính sách cần một “người phiên dịch”
Ở một tỉnh miền núi, biên giới như Điện Biên, việc đưa chủ trương, chính sách đến với người dân không chỉ phụ thuộc vào văn bản hay các hội nghị quán triệt. Khoảng cách địa lý, điều kiện sống, tập quán sinh hoạt và đặc biệt là rào cản nhận thức khiến nhiều chính sách, dù đúng và cần thiết, vẫn khó đi sâu vào đời sống nếu thiếu một kênh dẫn phù hợp.
Giáo dục nghề nghiệp là lĩnh vực thể hiện rõ điều đó. Với người dân vùng cao, học nghề không phải khái niệm quen thuộc. Những câu hỏi rất đời thường như “học để làm gì”, “học xong có việc không”, “có phải đi xa không” luôn được đặt ra. Nếu các chính sách đào tạo nghề chỉ được truyền tải bằng ngôn ngữ hành chính, rất khó tạo được sự đồng thuận. Chính trong bối cảnh ấy, báo chí và truyền thông đại chúng đã đóng vai trò như một “người phiên dịch”, giúp chính sách được diễn giải bằng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu và sát với đời sống.
Từ thay đổi cách nhìn đến đổi thay hành động
Thời gian qua, cách làm truyền thông về giáo dục nghề nghiệp tại Điện Biên đã có sự chuyển biến rõ nét. Thay vì chỉ dừng lại ở việc thông báo kế hoạch hay chủ trương chung, nhiều tác phẩm báo chí đã lựa chọn cách kể những câu chuyện cụ thể, phản ánh trực tiếp cuộc sống của người dân gắn với học nghề.
Qua những tin, bài, phóng sự, học nghề không còn là khái niệm trừu tượng mà hiện lên qua những hình ảnh rất thật: người dân học kỹ thuật để cải thiện sản xuất, thanh niên học nghề để có việc làm ổn định, các gia đình mạnh dạn thay đổi cách làm ăn. Khi chính sách được “kể” bằng những câu chuyện đời thường, người dân dễ tiếp nhận hơn và bắt đầu tự đặt mình vào câu chuyện ấy.
Tại xã Mường Toong, nơi đời sống của người dân còn nhiều khó khăn, sự thay đổi trong cách tiếp cận thông tin về học nghề đã tác động trực tiếp đến nhận thức của không ít gia đình. Chị Chảo Tảo Mẩn, một người dân sinh sống tại địa phương, chia sẻ rằng trước đây gia đình chị hầu như không mấy quan tâm đến các lớp học nghề.
“Nghe nói đến học nghề là nghĩ phải đi xa, tốn kém mà chưa chắc đã làm được việc. Nhưng khi đọc báo, xem các bài viết nói rõ học nghề để làm gì, học xong có thể làm ngay tại địa phương, thấy có người giống hoàn cảnh mình học rồi làm được, mình mới tin”, chị Mẩn bộc bạch.
Theo chị Mẩn, chính những thông tin được phản ánh cụ thể, dễ hiểu đã giúp gia đình chị thay đổi suy nghĩ. Từ chỗ e dè, cả nhà bắt đầu tìm hiểu kỹ hơn về các lớp học nghề phù hợp, coi học nghề là một hướng đi thực tế chứ không còn là lựa chọn “bất đắc dĩ” như trước.
Truyền thông đúng hướng, chính sách mới “chạm” đến người dân
Thực tế cho thấy, khi truyền thông đi đúng hướng, việc triển khai giáo dục nghề nghiệp tại cơ sở trở nên thuận lợi hơn. Người dân không chỉ biết đến chủ trương, mà hiểu rõ ý nghĩa và lợi ích của việc học nghề đối với sinh kế của chính mình. Truyền thông khi đó không còn là sự kêu gọi chung chung, mà trở thành quá trình định hướng, gợi mở để người dân lựa chọn con đường phù hợp.
Thông qua báo chí, người dân dần nhận ra rằng học nghề không nhất thiết phải là những ngành nghề xa lạ, mà có thể bắt đầu từ những kỹ năng rất gần với cuộc sống hằng ngày, phù hợp với điều kiện sản xuất tại địa phương. Khi thấy rõ khả năng áp dụng và hiệu quả thực tế, họ sẵn sàng thay đổi cách nghĩ và chủ động tham gia.
Trong hành trình đưa giáo dục nghề nghiệp đến từng bản làng, báo chí không đóng vai trò ồn ào nhưng lại bền bỉ và nhất quán. Không chỉ phản ánh kịp thời chủ trương, định hướng, báo chí còn ghi nhận những chuyển biến từ cơ sở, những câu chuyện thay đổi nhận thức của người dân, qua đó tạo sự lan tỏa trong cộng đồng.
Ở chiều ngược lại, những ý kiến, băn khoăn của người dân khi được báo chí phản ánh cũng giúp các cơ quan quản lý nhìn rõ hơn những rào cản trong quá trình triển khai chính sách, từ đó điều chỉnh cách làm cho phù hợp với thực tiễn. Chính sự tương tác hai chiều này giúp giáo dục nghề nghiệp không bị “đứt gãy” giữa văn bản và đời sống.
Khi truyền thông thực sự đi cùng người dân, chính sách sẽ có cơ hội đi vào cuộc sống một cách tự nhiên và bền vững. Đó cũng là cách để giáo dục nghề nghiệp từng bước trở thành lựa chọn quen thuộc, góp phần ổn định sinh kế và mở ra những hướng đi mới cho người dân vùng khó Điện Biên.
