Tâm dương hư hồi hộp không yên thuộc chứng “Tâm quý” trong Đông y. Người bệnh thường biểu hiện mệt mỏi, tim hồi hộp không yên, thở hụt hơi, thiếu sức, thân thể ớn lạnh, tiểu ít phù thũng, da xanh tái, mạch vi tế.
Theo y học cổ truyền, nguyên nhân phần nhiều do dương khí hư, tuổi cao, bệnh ốm lâu ngày thể lực suy giảm, ra mồ hôi quá nhiều làm hao tổn dương khí. Tâm dương hư không làm ấm áp tâm mạch, khi gặp lạnh mà sinh hồi hộp không yên… Phép trị chủ yếu ôn vận tâm mạch, hành thủy giáng nghịch. Tâm dương hư không chữa trị để lâu ảnh hưởng đến tim mạch và sức khỏe. Sau đây là một số bài thuốc có tác dụng phòng trị chứng này.
Nếu người tâm dương hư hồi hộp, mặt phù tiểu ít thân thể lạnh lẽo do hàn thấp nhiều, dùng Bài Chân Vũ Thang “Tam bạch khương phụ” gia giảm: thục địa 18g, đương quy 14g, bạch thược 18g, phục linh 16g, bạch truật 12g, đảng sâm 14g, thiên tiên đằng 14g (rễ gió), sinh khương 12g, phụ tử 6g. Sắc nước uống. Tác dụng ôn dương, lợi thủy… Trị thấp tim, tim suy, thận viêm mạn, suyễn do thận hư… Bài này còn dùng chữa các chứng phù do suy tim, viêm đại tràng mạn tính, có hội chứng tỳ thận dương hư, ngoại cảm phong hàn, người sốt sợ lạnh.
Tiên thiên đằng (rễ gió) và bạch truật (rễ khô của cây bạch truật) là 2 vị thuốc trong bài “Chân vũ thang” trị tâm dương hư hồi hộp mặt phù tiểu ít thân thể lạnh lẽo do hàn thấp nhiều.
Gia giảm: nếu ra nhiều mồ hôi, gia hoàng kỳ 16g, ngũ vị 10g, nhục quế 4g. Nếu tay chân phù, gia ngũ gia bì 14g, đăng tâm 6g, sinh khương bì 10g, trần bì 10g… Nếu đau tức ngực do tâm huyết ứ, gia đơn sâm 12g, tam thất 12g.
Kiêng kỵ: người mắc chứng tâm hỏa động, hư phiền mất ngủ không dùng.
Nếu người tâm dương hư gặp lạnh hồi hộp do khí hàn nhiều: dùng bài Cao Lương Khương Thang (Thái Bình Thánh Huệ Phương) gia giảm: cao lương khương 48g, đương quy 30g, hậu phác 60g, quế tâm 30g. Các vị cho vào nồi, đổ 600ml nước sắc còn 200ml nước, uống ấm. Tác dụng: ôn lý, tán hàn, hạ khí, hành trệ… Trị tâm hàn thống, bụng đau do lạnh, chân tay lạnh, nôn ra nước trong.
Gia giảm: nếu tức ngực do huyết ứ, gia đan sâm 12g, tam thất 12g… Nếu bụng đầy chậm tiêu, gia hương phụ 12g, ngải diệp 12g.
Kiêng kỵ: chứng tâm âm hư hỏa nóng bứt rứt, chứng vị nhiệt cầu táo.
Nếu người tâm dương hư hồi hộp, ngực bụng đầy tức do hàn thấp ngưng trệ thì phối hợp bài Chỉ thực giới bạch quế chi thang gia giảm: giới bạch 20-30g (củ kiệu), chỉ thực 12g, hậu phác 12g, quế chi 12g, qua lâu 1 trái 20g.
Sắc uống ngày 1 thang. Tác dụng thông dương, khai kết, giáng nghịch, tiết mãn… Trị ngực đau, đầy trướng, hông sườn đầy dồn lên ngực.
Gia giảm: Nếu ăn kém tỳ hư, gia đảng sâm 12g hoặc nhân sâm 12g… Nếu có ngoại tà hàn thấp đau tức ngực, gia thông bạch 14g, bán hạ 12g.
Kiêng kỵ: người tâm hỏa vượng, ngũ tâm phiền nhiệt nóng bứt rứt không dùng.
