Kiến ba khoang thường xuất hiện vào đầu mùa mưa khi có độ ẩm cao. Chúng có thân mình thon dài, có khoang đen cam xen kẽ. Loại kiến này còn có rất nhiều tên gọi khác nhau như kiến lác, kiến gạo, kiến nhốt, cằm cặp,…
Kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, bãi rác thải, công trình đang xây dựng, cũng thường bay vào trong nhà theo ánh đèn, đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn.
Theo Cục Y Tế dự phòng, trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin, độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc của rắn nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn.
 |
Kiến ba khoang có thân mình thon dài, trong cơ thể có chứa độc tố Pederin. |
Bác sĩ Trần Minh Triệu (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh) cho biết, kiến ba khoang gây bệnh không phải là đốt mà do dịch có chất độc tiết ra dính vào da.
Khi bị chà xát hay dập nát, cơ thể kiến ba khoang có thể phóng ra chất dịch chứa chất paederin. Chất dịch này khi tiếp xúc với bề mặt da gây nên phản ứng viêm da tiếp xúc kích ứng, tiếp xúc với mắt gây nên: loét kết mạc, giác mạc, bỏng mắt…
Dấu hiệu khi bị dính độc kiến ba khoang
Vào mùa mưa ban đêm kiến ba khoang theo ánh đèn bay vào buồng làm việc, buồng ngủ, buồng tắm, bám vào quần áo, khăn mặt…. Người bệnh vô tình bị côn trùng rơi vào cổ mặt, phần hở thân mình, dơ tay quệt, đập, hay dùng khăn rửa mặt làm côn trùng có chứa chất pederin tiếp xúc trực tiếp lên da.
Sau khi tiếp xúc người bệnh thấy hơi ngứa rát, căng da, kèm theo đỏ một vùng da .Sau 6-12 giờ tổn thương da đỏ cộm thành vệt, nề lên, trên đó nổi những mụn nước to nhỏ không đều, nặng hơn có thể hình thành mụn mủ, bọng mủ kèm theo loét, hoại tử da. Một số có tổn thương đối xứng ở khoeo tay, bẹn (kissing lesion).
Trường hợp nặng, người bệnh có thể có sốt nhẹ, nổi hạch, đau vùng cổ, nách, bẹn tương ứng với tổn thương.
Tổn thương da thường hết sau 1 tuần, tuy nhiên sẽ để lại vết thẫm màu và sẽ mờ dần đi theo thời gian
Rất nhiều người bệnh bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang bị chẩn đoán nhầm với zona. Zona là bệnh lý do virus Varricella-zoster, bệnh đặc trưng bởi tình trạng những đám mụn nước nhỏ trên nền dát đỏ, ở một bên cơ thể, theo đường đi của dây thần kinh, đặc biệt bệnh thường đi kèm các triệu chứng đau rất dữ dội.
Một số trường hợp được chẩn đoán nhầm với bệnh herpes. Herpes là bệnh do virus Herpes simplex gây nên, với tổn thương là mụn nước nhỏ tập trung thành đám, ở vùng niêm mạc môi, sinh dục… Người bệnh thường có cảm giác ngứa, rát, châm chích… bệnh thường hay tái phát.
Điều trị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang
Bác sĩ Triệu cho hay, ngay sau khi tiếp xúc hay nghi ngờ tiếp xúc, cần rửa tổn thương với nhiều nước sạch. Nếu bị tiếp xúc vùng mắt cần rửa nhiều bằng nước muối sinh lý 0.9%.
Trường hợp nhẹ: Bệnh có thể tự khỏi.
Thuốc bôi tại chỗ: hồ nước, kem bôi có chứa kháng sinh và corticoid.
Thuốc toàn thân: trong trường hợp tổn thương lan rộng, gây phù nề nhiều, hay có triệu chứng toàn thân, cần bổ sung thuốc uống: kháng histamine, kháng sinh, corticoid…
Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc bôi và điều trị, mà cần được khám và điều trị bởi các bác sĩ có chuyên khoa. Nếu được điều trị đúng, bệnh thường khỏi sau 5-7 ngày.
Biện pháp phòng tránh
Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, phát quang cây cối, bụi rậm.
Nếu phát hiện khu vực sinh sống có kiến ba khoang, cần hạn chế mở cửa, hạn chế sử dụng nhiều bóng đèn điện trong trường hợp không cần thiết, có thể sử dụng lưới chống côn trùng.
Trước khi ngủ cần quét nhà, mắc màn.
Trước khi sử dụng quần áo, khăn mặt, chăn màn, … cần có thói quen kiểm tra kỹ, giũ sạch.
Khi phát hiện kiến ba khoang cần bình tĩnh để thổi nhẹ hoặc hất chúng bay đi, tránh bắt giết, chà xát.
Khi đã vô tình tiếp xúc hay chà xát nên rửa sạch vùng tiếp xúc bằng nhiều nước sạch hay nước muối sinh lý 0.9%.
