Ba ‘từ khóa’ quan trọng với bảo đảm, kiểm định chất lượng giáo dục giai đoạn mới

Sáng 7/10, Bộ GD&ĐT tổ chức hội nghị sơ kết việc thực hiện Quyết định số 78/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình "Phát triển hệ thống bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đối với giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm giai đoạn 2022 - 2030". Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc chủ trì hội nghị.

Hội nghị tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với khoảng 2.400 người tham gia tại 411 điểm cầu cơ sở giáo dục đại học và 6 trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục.

Bước tiến quan trọng

Phát biểu kết luận hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc ghi nhận những chuyển biến tích cực trong công tác bảo đảm và kiểm định chất lượng giáo dục đại học và cao đẳng sư phạm, qua các báo cáo và phần trình bày tại hội nghị.

Theo Thứ trưởng, 10 năm trước, số lượng các cơ sở giáo dục đại học, chương trình đào tạo thực hiện đánh giá ngoài - được kiểm định chất lượng còn ít. Tuy nhiên, trong 10 năm qua, đặc biệt là 5 năm gần đây, số cơ sở được kiểm định chất lượng đã đạt đến hơn 90%, chỉ còn lại một số trường mới hoặc đặc thù (văn hóa, nghệ thuật). Đây là một chuyển biến rất lớn. Đồng thời, số lượng chương trình đào tạo được đánh giá ngoài và kiểm định chất lượng cũng tăng mạnh, hiện đạt khoảng hơn 40% trong khối đại học - một bước tiến quan trọng.

Nhận thức của lãnh đạo các trường về đảm bảo chất lượng bên trong được nâng cao rõ rệt. Theo khảo sát, hầu hết các lãnh đạo trường đều thể hiện sự quan tâm cao và đã triển khai hệ thống đảm bảo chất lượng nội bộ. Bên cạnh đó, các trường cũng thể hiện ý thức hội nhập quốc tế, học hỏi kinh nghiệm khu vực, thế giới để phát triển hệ thống đảm bảo và kiểm định chất lượng.

Đội ngũ làm công tác đảm bảo chất lượng, từ cơ sở giáo dục đại học đến các trung tâm kiểm định, đã phát triển cả về số lượng và kinh nghiệm. Đây là kết quả tích cực, thể hiện chúng ta đang đi đúng hướng.

Ý thức trách nhiệm vì chất lượng tăng, nhưng chưa thấm nhuần đồng đều

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Thứ trưởng cũng thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại, hạn chế để có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.

Theo đó, hệ thống đảm bảo chất lượng bên trong ở các trường tuy có chuyển biến tốt hơn, nhưng chưa đồng đều. Có trường ý thức tốt, nhưng cũng có trường còn mang tính hình thức, thậm chí sau khi kiểm định xong thì “để đó”, thậm chí còn chờ đến chu kỳ 5 năm sau mới làm tiếp. Ý thức trách nhiệm vì chất lượng - vốn là lợi ích tự thân và là sự sống còn của từng trường - nhưng chưa được thấm nhuần đồng đều.

Về kiểm định chương trình đào tạo, số lượng còn thấp. Dù đã tăng khá tốt so với trước, nhưng mới đạt hơn 40% ở đại học, thạc sĩ thấp hơn, tiến sĩ gần như rất ít.

Về đội ngũ làm công tác đảm bảo chất lượng, số lượng lớn chưa được đào tạo bài bản. Do đó, rất cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ này cũng như cho các kiểm định viên tại các trung tâm trong thời gian tới.

Nguồn lực đầu tư cho cơ sở vật chất, hệ thống dữ liệu, thông tin, cơ sở hạ tầng phục vụ đảm bảo chất lượng còn hạn chế, kể cả ở các trung tâm kiểm định. Về hội nhập quốc tế, chúng ta mới ở giai đoạn đầu, chưa đạt nhóm hàng đầu trong khu vực ASEAN, và càng xa so với các nước phát triển.

Ba từ khóa quan trọng trong giai đoạn mới

Về giai đoạn sắp tới, thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW, Nghị quyết số 57-NQ/TW và Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Thứ trưởng nhấn mạnh ba từ khóa quan trọng trong công tác đảm bảo và kiểm định chất lượng là: Tiếp tục hoàn thiện, thực chất và hội nhập quốc tế.

Thứ trưởng đồng thời lưu ý, để góp phần đạt mục tiêu năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, giáo dục đại học phải phát triển lên một tầm cao mới. Không có quốc gia phát triển nào mà không có các trường đại học đẳng cấp thế giới. Do vậy, chúng ta phải làm rất thực chất.

Do đó, mỗi cơ sở giáo dục đại học cần rà soát lại, khẩn trương hoàn thiện và phát triển hệ thống đảm bảo chất lượng bên trong như một phần cốt lõi. Đây là nhu cầu thiết yếu để nhà trường phát triển bền vững. Đồng thời, mỗi trường phải tiến hành kiểm định chất lượng, đánh giá ngoài, đặc biệt liên quan đến chương trình đào tạo, lan tỏa văn hóa chất lượng đến từng bộ phận, từng giảng viên và liên tục cải tiến.

Muốn làm được điều đó, cần có đội ngũ, nguồn lực và hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu đầy đủ.

Đối với các trung tâm kiểm định, Thứ trưởng đề nghị cần suy nghĩ, xem xét mô hình tổ chức phù hợp nhất - học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình tốt của các quốc gia phát triển: Mỹ, Anh, Úc, Nhật, Hàn, Trung Quốc, Châu Âu - để xây dựng hệ thống phù hợp với điều kiện Việt Nam. Các trung tâm phải thật sự là “người gác cổng” của chất lượng, hoạt động khách quan, độc lập, trung thực, chuyên nghiệp.

Không thể để tình trạng trung tâm này làm nghiêm túc, trung tâm khác lại dễ dãi. Chúng ta phải tạo ra một “sân chơi kiểm định” công bằng, khách quan, minh bạch, chuyên nghiệp và hội nhập.

Thứ trưởng đồng thời đề nghị các trung tâm hỗ trợ Bộ GD&ĐT trong việc góp ý, hoàn thiện các quy định, các chuẩn trong thực hiện kiểm định chất lượng.

Bộ đang sửa đổi, bổ sung 3 luật trong lĩnh vực giáo dục; triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW, Nghị quyết số 57-NQ/TW và các đề án, chiến lược, quy hoạch mạng lưới... Tất cả đều hướng đến mục tiêu tạo ra một hành lang pháp lý tiên tiến, hội nhập, phù hợp thực tiễn, góp phần thúc đẩy phát triển hệ thống đảm bảo và kiểm định chất lượng giáo dục đại học.

Cục Quản lý chất lượng cần có báo cáo tổng hợp, tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ xem xét điều chỉnh, bổ sung nếu cần thiết đối với Quyết định số 78/QĐ-TTg