Với sự ra đời của các công cụ AI như ChatGPT, Bard và Bing, mọi thứ thậm chí còn trở nên khó khăn hơn.

300 triệu việc làm bị ảnh hưởng

Sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI) từ lâu đã bị chỉ trích vì tác động tiềm ẩn của nó đối với thị trường việc làm. Nhiều người sợ mất việc làm khi nhìn thấy những phần có giá trị nhất trong công việc hằng ngày của họ được hệ thống máy tính tự động hóa.

Một báo cáo gần đây của Goldman Sachs cho thấy, khoảng 300 triệu việc làm toàn thời gian ở Mỹ và châu Âu có nguy cơ bị tự động hóa do công nghệ đột phá.

Tuy nhiên, tác động đối với công việc có thể không bằng nhau. Theo một nghiên cứu mới, một số công việc dễ dàng được tự động hóa hơn những công việc khác và có tính đến sự phân bổ giới tính trong thị trường việc làm. Do đó, phụ nữ có thể chịu tổn thất lớn nhất do AI.

“Bạn đảm nhận vai trò của nam giới, sự phân chia 50 - 50 giữa công việc cổ cồn trắng và cổ cồn xanh. Song, về phần phụ nữ, bạn có 70% là cổ cồn trắng, 30% là cổ cồn xanh”, ông Mark McNeilly - Giáo sư thực hành tiếp thị tại Trường Đại học Kenan-Flagler (Mỹ) và là tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ.

Ông nói thêm, vì vậy, một thực tế đơn giản là có nhiều phụ nữ hơn trong không gian này bị ảnh hưởng. Đặc biệt, những công việc đòi hỏi trí óc sẽ ghi nhận nhiều phụ nữ bị ảnh hưởng.

Mặc dù, nam giới đông hơn nữ trong lực lượng lao động, nhưng nghiên cứu cho thấy, trí tuệ nhân tạo AI dự kiến khiến nhiều phụ nữ có nguy cơ mất việc làm hơn.

Điều này là do 79% phụ nữ đang làm những công việc dễ bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn và tự động hóa của AI. Việc sử dụng AI ngày càng nhiều đã làm dấy lên lo ngại về tương lai của thị trường việc làm.

Vào tháng 3 năm nay, ngân hàng đầu tư đa quốc gia Goldman Sachs (Mỹ) đã công bố một báo cáo cho biết, AI có thể thay thế 300 triệu công việc toàn thời gian trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến gần 20% lực lượng lao động toàn cầu. Báo cáo cho biết, 1/4 tổng số công việc ở Mỹ và châu Âu có thể được tự động hóa.

Ông McNeilly chia sẻ với Euronews Next: “Không có gì nhất thiết phải cần tới AI sáng tạo. Nó cũng có xu hướng là một chức năng của các loại công việc mà phụ nữ có thể đảm nhận. Tuy nhiên, có rất nhiều vị trí văn phòng cũng có thể bị ảnh hưởng đáng kể.

Những vị trí này thường thuộc nhiều ngành khác nhau. Vì vậy, các công việc hỗ trợ hành chính văn phòng, khoảng 70% trong số đó là nữ - sẽ bị ảnh hưởng khá đáng kể và đó cũng là một lượng lớn việc làm”.

Các ngành công nghiệp khác mà công việc chủ yếu do phụ nữ đảm nhận dự kiến bị ảnh hưởng bởi việc áp dụng AI bao gồm chăm sóc sức khỏe (76%) và giáo dục (73%) cũng như dịch vụ cộng đồng và xã hội (67%).

Theo một cuộc khảo sát do Resumebuilder thực hiện vào tháng 2, một số công ty ở Mỹ đã bắt đầu sử dụng ChatGPT thay vì con người. Cuộc khảo sát có sự tham gia của 1.000 nhà lãnh đạo doanh nghiệp. Một nửa số công ty tham gia khảo sát thừa nhận đang triển khai ChatGPT, với chatbot thay thế nhân viên trong tổ chức.

Nữ giới có nguy cơ mất việc cao hơn nam.

Cuộc sống bị đảo lộn

Vào tháng 3, người sáng tạo ChatGPT – ông Sam Altman, cũng cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng, công việc có thể bị ChatGPT thay thế là dịch vụ khách hàng. ChatGPT đang dần lấy đi một số công việc.

Tác động của nó đã được cảm nhận bởi những người dựa vào công việc là người viết quảng cáo. Sharanya Bhattacharya - một cô gái 22 tuổi đến từ Kolkata (Ấn Độ) - chia sẻ, cuộc sống của cô đã hoàn toàn thay đổi kể từ khi ChatGPT trở thành một phần của cuộc sống.

Cô từng làm công việc viết quảng cáo cho một công ty sáng tạo khi đang học. Song hiện tại, các bài viết của cô đã giảm đi đáng kể. Trong khi đó, công ty không đưa ra bất kỳ lời giải thích nào.

Theo New York Post, cách đây không lâu, Sharanya đã siêng năng tạo ra các bài báo được tối ưu hóa cho SEO mỗi tuần. Nhờ đó, cô có thu nhập là hơn 20.000 Rs mỗi tháng. Cô đã sử dụng thu nhập để nuôi sống bản thân và mẹ - bà Bandana.

Tuy nhiên, tương lai đầy hứa hẹn đã trở nên đen tối khi ChatGPT xuất hiện. Đến cuối năm 2022, khối lượng công việc của Sharanya bắt đầu giảm nhanh chóng. Thời điểm đó, cô chuyển từ viết vài bài một tuần xuống còn một hoặc hai bài mỗi tháng.

Các công ty mà cô từng làm việc vẫn im lặng về sự sụt giảm đột ngột trong số lượng nhiệm vụ. Tuy nhiên, Sharanya nghi ngờ rằng, sự ra đời của ChatGPT là nguyên nhân, khi các doanh nghiệp tìm cách cắt giảm chi phí.

Tác động của sự thay đổi này thật tàn khốc, không chỉ đối với Sharanya mà cả gia đình cô. Thu nhập của cô đã giảm tới 90% một cách đáng kinh ngạc. Đột nhiên, họ phải đối mặt với thực tế phũ phàng về tình trạng căng thẳng tài chính trầm trọng. Những thứ gia đình họ từng được hưởng giờ trở nên là điều vô cùng xa xỉ. Gia đình buộc phải thay đổi lối sống để trang trải những nhu yếu phẩm cơ bản như thực phẩm và hóa đơn.

Khi Sharanya tiếp tục nghiên cứu về khoa học sinh học tại Viện Nghiên cứu và Giáo dục Khoa học Ấn Độ, nỗi sợ hãi về khả năng thất nghiệp trong một thị trường việc làm khốc liệt dành cho những người viết quảng cáo bao trùm lấy cô.

Sự không chắc chắn về tương lai của cô cùng với cảm xúc này đã ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần Sharanya. Cô hiện phải chiến đấu với sự lo lắng, cảm giác lạc lõng và thậm chí trải qua những cơn hoảng loạn.

“Đây là cách tôi kiếm sống trong khi vẫn phải đi học. Tôi đã suy sụp khi ngày càng nhận được ít công việc hơn. Tôi đã lo lắng, cảm thấy lạc lõng, lên cơn hoảng loạn. Vài tháng qua đối với tôi là thời gian không được tốt lắm”, cô chia sẻ.

Trước tình trạng này, Sharanya đã yêu cầu các công ty suy nghĩ về việc có bao nhiêu người mất việc làm khi AI thay thế. Cô nói rằng, công việc do con người tạo ra khác với những sản phẩm AI mang lại. Trong khi đó, những người viết quảng cáo như cô mang lại giá trị độc đáo.

Sharanya hy vọng rằng, trong tương lai, con người và AI có thể hợp tác với nhau một cách thân thiện để đạt được kết quả tốt hơn. Cô mơ về một thế giới nơi AI hỗ trợ khả năng sáng tạo và kỹ năng của con người thay vì thay thế hoàn toàn.

Sharanya không phải là trường hợp hiếm bị ảnh hưởng bởi AI. Khi cuộc cách mạng AI tiếp tục định hình lại các ngành công nghiệp trên toàn thế giới, điều quan trọng cần nhớ là đằng sau mọi công nghệ đều có tác động của con người.

Sharanya gặp nhiều khó khăn trong công việc.

Cơ hội việc làm

Mặc dù AI có khả năng ngăn chặn hoặc tự động hóa một phần các công việc khác nhau, nhưng nó cũng mang đến những cơ hội lớn để tạo việc làm. Trong lịch sử, máy móc được sử dụng để thay thế con người nhằm đạt năng suất cao và chi phí thấp hơn. Khi đó, đã có sự xuất hiện của những công việc mới chưa từng tồn tại.

Hơn nữa, AI cũng có thể hữu ích trong các ngành công nghiệp nhờ khả năng tự động hóa những nhiệm vụ lặp đi lặp lại nhàm chán của nhiều công việc khác nhau mà công nghệ này không dễ bị thay thế và tự động hóa hoàn toàn.

“Ví dụ, nếu bạn tính tới các chuyên gia chăm sóc sức khỏe, mà như chúng ta đã nói, hơn 70% số người ở đó là phụ nữ. Bạn có thể sử dụng AI tổng quát để nó có thể trả lời những câu hỏi của bệnh nhân. AI đồng thời có thể giúp đưa ra lời khuyên cho các chuyên gia chăm sóc sức khỏe về chẩn đoán và phương pháp tiếp cận theo quy định”, Giáo sư McNeilly nói.

Theo chuyên gia này, bằng cách làm điều đó và giúp bệnh nhân tự trả lời các câu hỏi, chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể dành nhiều thời gian hơn cho người bệnh.

Trong khi đó, hiện tại, chúng ta đang thiếu các chuyên gia chăm sóc sức khỏe. “Vì vậy, những người đó có lẽ thực sự nên thấy công việc của họ có ý nghĩa hơn. Họ sẽ không bị sa thải hoặc mất giá trị trong công việc”, ông McNeilly nhận định.

Trong thời đại của AI, việc điều hướng thị trường việc làm một cách hiệu quả đòi hỏi phải thay đổi tư duy về các kỹ năng thiết yếu cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ. Giáo sư McNeilly lập luận rằng, sử dụng tất cả kiến thức thu được khi tiếp xúc với AI, người lao động nên cố gắng “nhặt nhạnh, áp dụng nó, học cách sử dụng thành thạo và sau đó tự tạo ra sự khác biệt”.