Thế nhưng, “sớm” và “khẩn trương” không có nghĩa là một mốc thời gian cụ thể được ấn định. Dự án vẫn chưa biết bao giờ vận hành...
Vẫn “án binh bất động”
Chính phủ vừa có báo cáo số 260/BC-CP gửi Quốc hội về tình hình thực hiện một số dự án trọng điểm ngành Giao thông Vận tải, trong đó có đề cập đến nhiều dự án chậm tiến độ. Trong đó, Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông tiếp tục kéo dài thời gian đưa vào khai thác do các kỹ sư và chuyên gia kỹ thuật người Trung Quốc chưa thể quay lại Việt Nam sau dịch Covid-19.
Báo cáo của Chính phủ cho biết Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông đã cơ bản hoàn thành, tuy nhiên chưa đủ điều kiện nghiệm thu, bàn giao đưa vào khai thác. Dự án còn một số các vướng mắc liên quan đến thiết bị công nghệ khu depot, đánh giá an toàn đoàn tàu, công tác vận hành toàn hệ thống và thanh quyết toán... UBND TP Hà Nội và Bộ GTVT đã thống nhất thành lập tổ công tác để xây dựng kế hoạch, giải pháp hoàn thành những nhiệm vụ cuối cùng của dự án để sớm đưa tuyến Cát Linh - Hà Đông vào vận hành khai thác theo chỉ đạo của Bí thư Thành ủy Hà Nội Vương Đình Huệ (theo thông báo 2538-TB/TU-GTVT ngày 31/3/2020). Thế nhưng “sớm” là khi nào thì báo cáo vẫn chưa đặt ra mốc thời gian cụ thể, mặc dù đến nay dự án đã giải ngân hơn 14,7 nghìn tỷ đồng trong tổng số trên 15 nghìn tỷ đồng, đạt 81,9%.
Cụ thể, đối với công tác xây lắp nhà ga và đơn thể depot đã cơ bản hoàn thành các hạng mục. Đã thực hiện nghiệm thu 2/5 hạng mục công trình xây dựng cơ bản (công trình đường ray và cầu cạn khu gian). Các hạng mục còn lại (cả về hiện trường và hồ sơ) chưa đủ điều kiện nghiệm thu vẫn đang được tổng thầu chỉnh sửa và khắc phục. Về hạng mục thiết bị, tổng thầu, tư vấn TEDI và tư vấn ACT vẫn đang tiếp tục trao đổi làm việc để thống nhất các nội dung còn vướng mắc về thông số và bổ sung các nội dung còn thiếu để đủ điều kiện nghiệm thu. Ban Quản lý dự án Đường sắt đang phối hợp với tổng thầu để nghiệm thu có điều kiện đối với các hạng mục công trình thành phần không ảnh hưởng đến công tác an toàn.
Về vấn đề nhân sự, Chính phủ đã có văn bản số 1105/VPCP-QHQT ngày 24/4/2020 chấp thuận chủ trương cho phép các nhân sự làm việc tại dự án được nhập cảnh vào Việt Nam và giao Bộ Công an, Bộ Ngoại giao tiếp tục xử lý. Vì vậy, Ban Quản lý dự án Đường sắt đã yêu cầu tổng thầu, tư vấn giám sát phối hợp làm việc với cấp thẩm quyền để thực hiện các thủ tục nhập cảnh. Hiện các thủ tục đã cơ bản hoàn thành (chỉ còn văn bản chấp thuận của UBND TP Hà Nội). Các bên thống nhất sẽ tiếp tục phối hợp, làm việc với các cơ quan có thẩm quyền của hai nước để tháo gỡ các vướng mắc còn lại, sớm đưa nhân sự sang Việt Nam. Đối với các nhân sự tư vấn giám sát, báo cáo nhấn mạnh quan điểm phải khẩn trương sang Việt Nam để cùng giải quyết tồn tại, vướng mắc của dự án.
Tổng thầu đề nghị chi 50 triệu USD
Báo cáo của Chính phủ cũng cho hay tổng thầu đề nghị chi số tiền 50 triệu USD để thực hiện công tác vận hành hệ thống và thanh toán toàn bộ trước khi bàn giao. Về vấn đề này, Ban Quản lý dự án Đường sắt đã báo cáo Bộ GTVT và nêu rõ quan điểm, việc thanh toán phải tuân thủ theo quy định hợp đồng EPC. Vì vậy, hai bên thống nhất sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát (trong vòng 15 ngày) các điều khoản hợp đồng và tổ chức buổi họp chuyên đề tiếp theo để trao đổi, thống nhất các công việc thực hiện.
Về hồ sơ hoàn công cũng như việc nghiệm thu công trình, báo cáo nêu rõ, tại các cuộc họp trực tuyến và bằng văn bản, Ban Quản lý dự án Đường sắt tiếp tục đôn đốc tổng thầu tập trung bố trí nhân sự hoàn thiện hồ sơ các hạng mục về phần xây dựng (hạng mục kiến trúc các nhà ga và đơn thể depot) và các tồn tại về hồ sơ phần thiết bị đổng thời yêu cầu các đơn vị tư vấn khẩn trương rà soát, kiểm tra có ý kiến dứt điểm các vấn đề tồn tại, làm cơ sở để tổng thầu hoàn thiện cuối cùng. Về đánh giá, chứng nhận an toàn hệ thống, các vấn đề mà tư vấn ACT đưa ra phải thực hiện theo quy định của pháp luật và cần tổng thầu tích cực phối hợp, thực hiện cung cấp các hồ sơ tài liệu..., mới có thể hoàn thành việc đánh giá và cấp chứng nhận an toàn hệ thống cho dự án.
Với những khó khăn vướng mắc của gói thầu tư vấn giám sát, báo cáo nhấn mạnh, hiện tổng thầu chưa xác định được mốc thời gian hoàn thành nên dự án chưa có cơ sở báo cáo cấp thẩm quyền cho phép kéo dài thời gian thực hiện. Đây là lý do dẫn đến gói thầu tư vấn giám sát chưa có cơ sở để cho phép kéo dài trong thời gian tới. Đồng thời, do chưa làm rõ được nguyên nhân, trách nhiệm của bên làm chậm nên cũng chưa bố trí được nguồn vốn cho gói thầu tư vấn giám sát.
Gần 10 năm thi công với cả chục lần... lỗi hẹn tiến độ, có thể khẳng định, Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông là một điển hình về sự thất bại của ngành Giao thông Vận tải Việt Nam. Trong quá trình thực hiện, chỉ với 13km nhưng đã đội vốn từ 8.770 tỷ đồng lên 18.000 tỷ đồng (tăng 9.231 tỷ đồng, tương đương trên 205%).
