Năm 1953, tờ Tập san Giáo dục nhân dân được xuất bản tại chiến khu Việt Bắc. Ngày 5/12/1959, Báo Người giáo viên nhân dân ra mắt bạn đọc số báo đầu tiên - đây là tiền thân của Báo GD&TĐ hôm nay.
Năm 2024 đánh dấu 65 năm Báo GD&TĐ xuất bản số đầu tiên, cũng là đánh dấu 65 năm tờ báo của Bộ GD&ĐT góp sức vào sự nghiệp giáo dục nước nhà.
Từ khi ra đời đến nay, Báo GD&TĐ - tờ báo lớn nhất của ngành Giáo dục luôn giữ vai trò chủ đạo trong công tác tuyên truyền đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước. Báo thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền nhiều nhiệm vụ và hoạt động lớn của ngành, kết nối thông suốt giữa ngành Giáo dục, Bộ GD&ĐT với dư luận, xã hội, góp phần quan trọng vào nhiều kết quả và thành tựu mà ngành đã đạt được.
Đặc biệt, trong giai đoạn ngành Giáo dục tập trung triển khai Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, Báo đã bám sát các chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và ngành Giáo dục trong thông tin, tuyên truyền hoạt động đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. Tiêu biểu là đổi mới giáo dục phổ thông với những thành công ban đầu khi Chương trình GDPT 2018 - từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực phẩm chất người học - được triển khai rộng khắp, đồng bộ, thống nhất ở 63 tỉnh, thành phố. Dù còn không ít khó khăn, thách thức, nhưng tinh thần đổi mới hiện diện, lan tỏa tích cực ở nhiều nơi, xuyên suốt trong các hoạt động dạy và học của thầy trò. Hoạt động đổi mới giáo dục đại học cũng được phản ánh đa chiều, trong đó, tập trung vào chiều sâu của tự chủ đại học với những vấn đề về tự chủ học thuật, tổ chức, tài chính. Các hoạt động chuẩn bị cho đổi mới Chương trình giáo dục bậc mầm non cũng được thông tin chủ động, tích cực, cập nhật đầy đủ tới xã hội;...
Cùng với đó, công tác thông tin, tuyên truyền của Báo về những kết quả tích cực của ngành Giáo dục đã và đang củng cố niềm tin với xã hội và khích lệ ngành Giáo dục phát triển như: Chất lượng giáo dục phổ thông đại trà không ngừng gia tăng; thành tích nối tiếp thành tích về giáo dục mũi nhọn của Việt Nam trên trường quốc tế; những kết quả đáng tự hào của ngành Giáo dục về đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu nhân lực các ngành mới, ngành mũi nhọn phục vụ cho sự phát triển đất nước;...
Cho đến nay, Giáo dục và Thời đại vẫn là tờ báo có sự đa dạng về số lượng ấn phẩm. Những năm 90 của thế kỷ XX, ngoài ấn phẩm chính, các phụ san của Báo như ấn phẩm “Thế giới mới”, “Tài hoa trẻ” đã trở nên quen thuộc với đông đảo các nhà giáo, học sinh, sinh viên cả nước trong nhiều năm liền.
Quy mô của Báo cũng ngày càng phát triển với cơ quan thường trú, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú có mặt tại nhiều địa phương trên cả nước. Điều này đảm bảo khả năng ghi nhận, bao quát các vấn đề giáo dục khắp các tỉnh, thành. Ngoài nhiệm vụ chuyên môn, Báo còn là một kênh kết nối các nguồn lực xã hội để triển khai nhiều hoạt động an sinh xã hội, từ thiện và phát triển cộng đồng có ý nghĩa và giá trị nhân văn sâu sắc.
Hành trình 65 năm qua của Báo GD&TĐ cho thấy sự nỗ lực, đồng lòng của tập thể cán bộ, phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên, nhân viên Báo qua các thời kỳ; sự bền bỉ để vượt qua những giai đoạn thăng trầm; sức sáng tạo để hoà nhịp cùng sự biến đổi của đời sống báo chí, đời sống kinh tế - xã hội của đất nước.
Với lượng độc giả lớn (trong đó có gần 1,6 triệu nhà giáo, khoảng 25 triệu người học, gần 50 nghìn cơ sở giáo dục trên cả nước), trong bối cảnh văn hóa đọc trong nhà trường được quan tâm đẩy mạnh, Báo GD&TĐ có những lợi thế vượt trội để tiếp tục phát triển. Bên cạnh đó, công nghệ hiện đại, đặc biệt công nghệ số, cũng cho phép Báo sáng tạo thêm nhiều sản phẩm mới để thu hút công chúng (như Data journalism, Megastory, Infographic, Podcast, Video clip...). Ngoài ra, còn có nhiều nền tảng khác nhau để Báo phân phối nội dung đến với đông đảo công chúng.
Một trong số những thách thức lớn hiện nay của Báo GD&TĐ chính là khẳng định vị thế, uy tín hàng đầu của một đơn vị báo chí lớn nhất của ngành Giáo dục, Bộ GD&ĐT trong tuyên truyền đường lối, chính sách giáo dục, đồng thời phản ánh nguyện vọng chính đáng của giáo viên, học sinh; và động viên toàn xã hội chăm lo sự nghiệp, phát huy khả năng xây dựng xã hội của ngành Giáo dục.
Trong bối cảnh thông tin đa dạng và tràn ngập như hiện nay, những chủ đề liên quan đến giáo dục luôn trở thành vấn đề thu hút nhiều tranh luận, thậm chí tranh cãi quyết liệt, không chỉ trên không gian mạng mà còn ở mọi nơi, mọi lúc ngoài đời thực. Báo cần phải thực hiện thật tốt sứ mệnh định hướng và dẫn dắt thông tin của ngành Giáo dục với nguồn thông tin tin cậy, đa dạng, đầy đủ, dễ tiếp cận và dễ hiểu đối với những người trong hệ thống giáo dục, những người quan tâm đến giáo dục và với mọi người dân.
Là tờ báo ngành, hơn ai hết, Báo GD&TĐ phải là người trong cuộc, người kể câu chuyện giáo dục từ bên trong bằng sự thấu hiểu chính sách giáo dục, nắm bắt, thậm chí định hướng chính sách từ mong muốn của người dạy, người học, phụ huynh, xã hội; thấu hiểu con người làm giáo dục; thấu hiểu khó khăn, thuận lợi của giáo dục; thấu hiểu niềm vui, trăn trở của giáo dục để luôn là lựa chọn hàng đầu của độc giả, đặc biệt là độc giả giáo viên, học sinh, sinh viên và phụ huynh.
Những xu thế phát triển của báo chí, truyền thông trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay cũng đòi hỏi Báo GD&TĐ nhiều hơn sự tìm tòi, sáng tạo, đổi mới từ tư duy làm báo, sản phẩm báo chí, công nghệ truyền thông để không đi vào lối mòn, không trở thành kênh thông tin đơn giản, thiếu tính hấp dẫn, thiếu sức cạnh tranh.
Trước bối cảnh ngành Giáo dục đang trong tiến trình đổi mới căn bản, toàn diện, hòa vào quá trình đổi mới của ngành, Báo phải bám sát, cập nhật tiến trình đó tới người dân và toàn xã hội, phát huy vai trò cầu nối chuyển tải đầy đủ thông tin của ngành tới độc giả, đồng thời chuyển tải đầy đủ thông tin phản hồi đa dạng, đa chiều của các cá nhân, tổ chức, góp phần tham mưu tư vấn cho ngành Giáo dục, Bộ GD&ĐT trong quá trình điều chỉnh, xây dựng chính sách hiệu quả, gắn liền với thực tiễn cuộc sống.
Trong giai đoạn trước mắt, Báo GD&TĐ phải cùng toàn ngành tiếp tục thực hiện các chủ trương và nhiều nhiệm vụ quan trọng. Trong đó, tiêu biểu là: Triển khai Kết luận số 91-KL/TW tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW; đổi mới các cấp học, trong đó có tiếp tục thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và giáo dục đại học, đồng thời chuẩn bị đổi mới giáo dục mầm non; tập trung đổi mới thể chế, đặc biệt tập trung vào một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành trong phát triển lực lượng nhà giáo - nhân tố cốt lõi của quá trình đổi mới, mà một trong những nhiệm vụ lớn là xây dựng và ban hành Luật Nhà giáo.
Ngoài ra, bên cạnh tính báo chí, tính thông tin, truyền thông cho lĩnh vực giáo dục, Báo cần đặc biệt lưu ý đến hoạt động thông tin, tuyên truyền hỗ trợ nhà giáo trong chuyên môn, nghiệp vụ thông qua việc tăng cường các chuyên mục mang tính hướng dẫn, trao đổi kinh nghiệm cho giáo viên; lắng nghe, phản ánh tâm tư, mong mỏi của giáo viên từ cả góc độ chuyên môn và đời sống.
Giáo dục không phải câu chuyện “một sớm, một chiều” nên sẽ luôn có những sự “sốt ruột” nhất định, “nóng nảy” nhất định khi chưa nhìn thấy kết quả. Quá trình kiên trì thuyết phục để có được nhiều hơn sự thấu hiểu, chia sẻ, đồng hành của xã hội với giáo dục không thể thiếu vai trò của các đơn vị truyền thông, trong đó, phải có vai trò đi trước của tờ báo ngành.
Ngành Giáo dục còn nhiều việc phải làm và khó khăn, thách thức phía trước. Bám sát tình hình hoạt động của ngành Giáo dục và là cầu nối điều phối thông tin tích cực, đầy đủ, hiệu quả giữa ngành Giáo dục với xã hội là nhiệm vụ nhiều khó khăn, thách thức với Báo GD&TĐ. Nhưng với kinh nghiệm từ hành trình 65 năm qua và với khả năng tự định vị mình trong dòng chảy chung của báo chí cách mạng Việt Nam, với lợi thế của một tờ báo ngành, Báo GD&TĐ cần tự tin phát triển với bản sắc riêng trên hành trình kế tiếp.
Bộ GD&ĐT đặt nhiều niềm tin, kỳ vọng đồng thời sẽ tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện cho sự phát triển của Báo GD&TĐ trong chặng đường tiếp theo.
Bài: Hiếu Nguyễn - Thiết kế: Tiến Thành
