Nhân dịp Tết Nguyên đán, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn có những chia sẻ về nỗ lực và kết quả ngành Giáo dục đạt được trong năm 2024; đồng thời thông tin những công việc, nhiệm vụ lớn toàn ngành sẽ tập trung triển khai trong năm 2025.
- Nhìn lại năm 2024, theo Bộ trưởng, đâu là những kết quả quan trọng ngành Giáo dục đã nỗ lực đạt được?
- Năm 2024 đối với ngành Giáo dục là năm nhiều công việc, nhiệm vụ, cũng là năm đánh dấu bằng những kết quả quan trọng, hoàn thành nhiều mục tiêu đề ra, đồng thời tạo tiền đề cho giai đoạn phát triển mới của giáo dục nước nhà.
Sau 10 năm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, năm 2024 đánh dấu một mốc quan trọng đối với sự phát triển GD-ĐT đất nước. Đó là việc Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 91-KL/TW ngày 10/8/2024 tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW.
Kết luận 91-KL/TW của Bộ Chính trị đánh giá: Sau 10 năm triển khai Nghị quyết 29, GD-ĐT nước ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Kết luận 91 đồng thời đặt ra 8 nhiệm vụ trọng tâm với yêu cầu các cấp uỷ đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết 29-NQ/TW, Nghị quyết Đại hội XIII và các nghị quyết khác của Đảng về GD-ĐT.
Thời gian qua, Bộ GD&ĐT được Chính phủ giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan liên quan xây dựng Chương trình hành động triển khai Kết luận số 91. Chương trình hành động đã được trình Chính phủ để xem xét ban hành làm căn cứ cho việc triển khai.
Cùng với những chủ trương, định hướng lớn, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước dành cho GD-ĐT, năm 2024 cũng là năm ngành Giáo dục tiếp tục tập trung cho hoàn thiện thể chế, chính sách. Trong đó, dự thảo Luật Nhà giáo được trình và thảo luận lần đầu tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV là điểm nhấn.
Sau gần 20 năm ấp ủ, hơn 1 năm gấp rút chuẩn bị, bằng sự tận tâm, tận lực của đội ngũ chuyên gia, những cán bộ, chuyên viên được giao xây dựng dự thảo Luật, cùng với quyết tâm của toàn ngành đã thuyết phục được xã hội. Dự thảo Luật Nhà giáo trình lần đầu nhận được sự ủng hộ, đồng thuận cao của đại biểu Quốc hội. Hiện nay, chúng tôi đang gấp rút tiếp thu các ý kiến của đại biểu Quốc hội, hoàn thiện và thực hiện công việc tiếp theo trước khi trình Quốc hội cho ý kiến lần hai tại Kỳ họp thứ 9. Theo dự kiến, dự thảo Luật Nhà giáo có thể được thông qua tại Kỳ họp này.
Năm 2024 đánh dấu thời điểm hoàn thành chu trình đầu tiên triển khai Chương trình GDPT 2018 đối với ba cấp học đồng bộ trên cả nước. Danh mục sách giáo khoa từ lớp 1 đến lớp 12 đã hoàn thành việc thẩm định và phê duyệt. Việc tăng cường quản lý, bảo đảm sách giáo khoa theo hình thức xã hội hóa là một trong những nhân tố quan trọng góp phần hoàn thành chu trình đầu tiên đổi mới GDPT.
Thời điểm hoàn thành chu trình đầu tiên của Chương trình GDPT 2018 còn ghi dấu bằng Kỳ thi tốt nghiệp THPT cuối cùng theo Chương trình 2006 được tổ chức thành công và công tác chuẩn bị khẩn trương, tích cực, chất lượng cho Kỳ thi đổi mới từ năm 2025.
Bộ GD&ĐT đã công bố phương án thi, cấu trúc định dạng đề thi, đề thi tham khảo Kỳ tốt nghiệp THPT từ 2025 theo Chương trình GDPT 2018. Theo đó, lần đầu tiên đánh giá theo hướng năng lực thay vì nội dung, kiến thức ở kỳ thi diện rộng cấp quốc gia và đạt ba mục tiêu: Xét tốt nghiệp; đánh giá quá trình dạy và học; làm căn cứ tuyển sinh đại học và giáo dục nghề nghiệp.
Cùng với quá trình đổi mới thi tốt nghiệp THPT, những chuẩn bị cho đổi mới tuyển sinh phổ thông, tuyển sinh đại học, cao đẳng cũng được Bộ GD&ĐT triển khai trong năm 2024 thông qua việc sửa đổi, bổ sung các quy chế hiện hành.
Những kết quả về GD-ĐT trong năm 2024 còn có thể kể đến với thành tích vượt trội của học sinh Việt Nam tham dự các Kỳ thi Olympic khu vực, quốc tế; với một kỳ tuyển sinh đại học mà số lượng thí sinh dự tuyển và nhập học đại học tăng cao; các ngành sư phạm và các ngành đào tạo về trí tuệ nhân tạo, đặc biệt ngành vi mạch bán dẫn có sức hút mạnh cho thấy những bước tiến ban đầu theo chủ trương, kế hoạch lớn của Chính phủ về đào tạo nhân lực ngành bán dẫn…
Giáo dục mầm non - cấp học vốn nhiều khó khăn cũng đã có một năm với chuyển biến từ sự quan tâm về chính sách, đầu tư, định hướng. Giáo dục thường xuyên, xây dựng xã hội học tập và học tập suốt đời tiếp tục được quan tâm thúc đẩy. Trong đó, lần đầu tiên, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội nghị toàn quốc các giám đốc Trung tâm giáo dục thường xuyên; Việt Nam có thêm 2 thành phố học tập toàn cầu theo công bố của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO), đưa tổng số thành phố học tập toàn cầu tại Việt Nam lên 5 thành phố.
Năm 2024, hai điều kiện tiên quyết của GD-ĐT là đội ngũ nhà giáo và cơ sở vật chất trường lớp tiếp tục được các địa phương, ngành Giáo dục quan tâm. Thiếu giáo viên dù vẫn là thực tế song dần được tháo gỡ bằng các giải pháp linh hoạt, quyết liệt của nhiều địa phương. Hội nghị toàn quốc về kiên cố hoá trường lớp và nhà công vụ cho giáo viên đã được Bộ GD&ĐT tổ chức, với quyết tâm đến năm 2030 kiên cố hoá 100% trường học.
Năm 2024 tiếp tục là một năm ngành Giáo dục dành sự quan tâm cho công tác chuyển đổi số và đạt thêm nhiều kết quả quan trọng. Đây cũng là năm ngành Giáo dục nhiều địa phương nỗ lực vượt qua thiệt hại do thiên tai, mưa lũ để hoàn thành nhiệm vụ giáo dục. Sự chung sức, đồng lòng của toàn ngành trong khó khăn cũng là thành quả rất đáng trân trọng trong năm qua.
- Những nhiệm vụ trọng tâm nào sẽ được toàn ngành ưu tiên triển khai trong năm 2025, thưa Bộ trưởng?
- Năm 2025, ngành Giáo dục tiếp tục có nhiều công việc, nhiệm vụ phải làm để tiếp tục trong hành trình đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. Trong đó, nhiệm vụ lớn là Bộ GD&ĐT tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan liên quan để hoàn thiện Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Kết luận số 91-KL/TW. Sau khi Chương trình hành động được ban hành sẽ là xây dựng các kế hoạch và bắt tay vào triển khai.
Bộ GD&ĐT cũng đang trong quá trình hoàn thiện để ngay trong đầu năm 2025 ban hành Chiến lược phát triển GD-ĐT đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Cùng với Chương trình hành động thực hiện Kết luận số 91 của Bộ Chính trị, Chiến lược phát triển giáo dục sẽ là căn cứ quan trọng cho những bước phát triển tiếp theo của GD-ĐT.
Nếu như năm 2024 được coi là năm đánh dấu thời điểm hoàn thành chu trình đầu tiên triển khai Chương trình GDPT 2018 đối với ba cấp học đồng bộ trên cả nước, thì nửa đầu năm 2025 với những công việc phải làm tốt như kết thúc học kỳ II của năm học, thi tốt nghiệp THPT, tuyển sinh đại học, cao đẳng… mới có thể khép lại được chu trình đầu tiên này. Sau 4 năm triển khai trên thực tế, năm 2025, Bộ GD&ĐT cũng sẽ tiến hành tổng kết giai đoạn đầu triển khai Chương trình GDPT 2018 để đặt ra những mục tiêu, giải pháp đổi mới có chiều sâu hơn cho giai đoạn tiếp theo.
Trong nửa đầu năm 2025, dự thảo Luật Nhà giáo sẽ được trình Quốc hội khóa XV lần thứ 2 tại Kỳ họp thứ 9. Xác định đây là việc lớn nên Bộ GD&ĐT đã và đang tập trung cao cho việc hoàn thiện dự thảo sau lần đầu lấy ý kiến Quốc hội. Chúng tôi mong rằng, những tâm huyết, ấp ủ về một dự thảo Luật sẽ phát triển được lực lượng nhà giáo, gỡ vướng hàng loạt các vấn đề về quản lý nhà giáo trong suốt thời gian qua… sẽ thuyết phục được đại biểu Quốc hội, thuyết phục được xã hội. Không chỉ chúng tôi mà hơn 1,6 triệu nhà giáo cả nước đang ngóng chờ thời điểm Luật Nhà giáo chính thức được thông qua và đi vào cuộc sống. Cùng với đó, chúng tôi sẽ rà soát Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp để xem xét sửa đổi, bổ sung.
Khi Chương trình GDPT 2018 hoàn thành chu trình đầu tiên, lại là lúc Chương trình giáo dục mầm non mới được triển khai thí điểm tại 20 tỉnh/thành phố trong cả nước. Năm 2025 sẽ đánh dấu bước khởi đầu của đổi mới giáo dục mầm non - cấp học nền tảng nhưng còn nhiều khó khăn nhất hiện nay.
Đất nước đang bước vào “kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, mới đây Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trước đó, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về việc đẩy mạnh đào tạo nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn và một số ngành công nghệ số cốt lõi và còn nhiều những chủ trương, chính sách lớn khác. Ngành Giáo dục xác định rõ trọng trách trong giai đoạn quan trọng này, bởi mọi “đột phá” muốn thành công đều phải bắt đầu từ con người, từ nguồn nhân lực.
Cùng với các ban, bộ, ngành, địa phương, năm 2025 cũng sẽ là năm Bộ GD&ĐT, ngành Giáo dục tập trung cho việc tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực quản lý. Trước mắt, chúng tôi đang tổ chức thực hiện việc sáp nhập, tiếp nhận các đơn vị, đầu mối theo chỉ đạo của Trung ương. Đối với nhóm công việc này, sẽ có nhiều việc phải làm trong năm 2025.
- Triển khai những nhiệm vụ lớn nói trên, Bộ GD&ĐT nhận diện thuận lợi, khó khăn ra sao?
- Ngành Giáo dục có nhiều thuận lợi, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay. Trước hết, đó là sự quan tâm rất lớn của toàn xã hội dành cho ngành, sự quan tâm này mang tới những đồng hành, chia sẻ với ngành trong triển khai các nhiệm vụ.
Đó là những chỉ đạo, định hướng sát sao về phát triển GD-ĐT của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội; sự quan tâm, ghi nhận, động viên của lãnh đạo Đảng, Nhà nước đối với ngành, lực lượng nhà giáo và học sinh, sinh viên. Cùng với đó là sự vào cuộc phối hợp của các cấp, ngành Trung ương, địa phương với sự nghiệp giáo dục.
Những chuyển động trong hoàn thiện chế độ, chính sách chung có tác động tới giáo dục, cũng như chế độ, chính sách riêng của ngành, liên quan tới ngành… cũng tạo thuận lợi lớn cho những đổi mới, phát triển GD-ĐT thời gian qua.
Dù vẫn còn một số vấn đề đặt ra về số lượng, chất lượng, song không thể phủ nhận đây là thời điểm, đội ngũ nhà giáo đông đảo về số lượng, được đào tạo bài bản, có trình độ chuyên môn vững vàng. Với vai trò “quyết định chất lượng giáo dục”, khoảng 1,6 triệu nhà giáo có trình độ, tâm huyết cống hiến chính là thuận lợi lớn của ngành.
Trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển như hiện nay, cùng với quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, giáo dục được thụ hưởng nhiều “cái lợi” và cả người dạy, người học cũng đang nhanh chóng tiếp thu, tận dụng những lợi thế này để đổi mới, đưa chất lượng giáo dục tiệm cận với khu vực và thế giới.
Nhưng đồng thời với thuận lợi, cơ hội là thách thức. Sự quan tâm, kỳ vọng lớn với giáo dục trong bối cảnh điều kiện đầu tư cho phát triển giáo dục còn khiêm tốn làm gia tăng áp lực cho ngành. Sự quan tâm nhưng đôi khi chưa thấu hiểu, chia sẻ đúng, đủ của phụ huynh, xã hội cũng là thách thức trong việc đáp ứng được sự kỳ vọng.
Những khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất, trường lớp nhất là ở vùng sâu, vùng xa và ở ngay thành phố lớn đặt ra thách thức chưa thể giải quyết được ngay. Mặc dù các địa phương rất nỗ lực và thời gian qua đã bổ sung đầu tư song vẫn chưa theo kịp với sự gia tăng số lượng học sinh và yêu cầu của đổi mới giáo dục.
Thiếu giáo viên, áp lực để làm nghề, giữ nghề của nhà giáo trong điều kiện còn khó khăn về thu nhập, khó khăn về điều kiện làm việc và cả sức ép để thích ứng với đòi hỏi của quá trình đổi mới GD-ĐT đang diễn ra… đều là những thách thức lớn đang đặt ra cho ngành.
Bên cạnh đó, sự phát triển của công nghệ cũng đặt ra bài toán về việc thích ứng, quản lý, quản trị trong môi trường giáo dục.
- Bộ trưởng có điều gì muốn gửi gắm để toàn ngành làm tốt những nhiệm vụ lớn, quan trọng trong năm 2025 này?
- Có thể coi năm 2025 là năm bản lề, bởi nhiều công việc, nhiệm vụ của năm khi hoàn thành sẽ tạo nền tảng, tạo đà cho quá trình phát triển trong 5 năm tiếp theo. Với nhiều công việc, nhiệm vụ phải làm trong năm 2025, tôi mong rằng toàn ngành đã nỗ lực sẽ tiếp tục nỗ lực để hoàn thành tốt nhất các công việc, nhiệm vụ đã đặt ra.
Năm 2024 ghi dấu sự quyết liệt trong các chính sách đầu tư, quan tâm tới giáo dục từ trung ương tới địa phương; nhiều địa phương đã ban hành chính sách đặc thù về học phí, về chính sách cho nhà giáo, về đầu tư cơ sở vật chất… để thúc đẩy phát triển GD-ĐT. Tôi mong rằng những quan tâm, những chính sách quyết liệt, hiệu quả này sẽ tiếp tục được thể hiện trong năm 2025 và những năm tiếp theo.
Tôi cũng mong rằng, sự đồng hành, thấu hiểu, chia sẻ của xã hội với ngành Giáo dục đã nhiều sẽ nhiều hơn nữa.
Nhân dịp năm mới, tôi gửi tới các cán bộ, giáo viên, nhân viên đã và đang công tác trong ngành Giáo dục lời chúc mạnh khỏe, bình an, hạnh phúc. Chúc các em học sinh, sinh viên có một năm mới với nhiều niềm vui, sự tiến bộ và thành quả trong học tập.
- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
