Trước tòa, các bị cáo đều khai họ bị ép buộc hoặc do nể nang nên nhận giúp nâng điểm. Đại diện VKS đã trình bày quan điểm luận tội đối với các bị cáo.
Vì nể nang mà phạm tội
Tại tòa ngày 13/4, bị cáo Nguyễn Khắc Tuấn (cựu cán bộ Phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng giáo dục - Sở GD&ĐT Hòa Bình), cho biết rất ăn năn, hối hận vì nâng điểm bài thi trắc nghiệm. Nguyễn Khắc Tuấn cũng khai mình được Đỗ Mạnh Tuấn (cựu Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS và THPT huyện Lạc Thủy) nhờ nâng điểm và nể nang nên nhận lời.
“Tôi bảo không giúp, anh Tuấn vẫn nói và đưa tôi xem danh sách, nói có cả Trưởng phòng PA83 rồi, có chống lưng rồi, lo gì? Tôi thấy có Khương Bá Anh, biết là chiến sĩ công an ở huyện Kim Bôi nên yên tâm. Tôi tình cảm, nể nang anh Tuấn đã giúp đỡ tôi lên Sở, còn cho tôi ở nhờ... nên mới phạm tội” - Nguyễn Khắc Tuấn trình bày.
Trả lời câu hỏi của luật sư về việc, Mạnh Tuấn có hướng dẫn bị cáo khai báo gian dối? Khắc Tuấn khẳng định: “Có. Khi lên công an tỉnh khai báo hành vi phạm tội của mình và gặp ở nhà vệ sinh, anh Mạnh Tuấn nhắc bị cáo khai sai về số thí sinh nhờ, khai là cùng cầm chìa khóa vào phòng thi”.
Cũng trả lời câu hỏi của các luật sư, bị cáo Diệp Thị Hồng Liên (cựu Trưởng phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng giáo dục - Sở GD&ĐT Hòa Bình) cho biết lý do yêu cầu các giám khảo phải chấm theo hướng nâng điểm vì nể nang. Bị cáo Liên bị truy tố vì đã chỉ đạo 3 tổ trưởng và các giáo viên chấm thi tự luận môn Ngữ văn nâng điểm cho 20 thí sinh.
Ra tòa, Diệp Thị Hồng Liên khai đã đề nghị các giám khảo chấm “có lợi cho học sinh của tỉnh mình” nhưng không hề ép buộc cấp dưới chấm theo yêu cầu. “Về chuyên môn, chấm thế nào do các giáo viên. Tôi không có chỉ đạo với bất kỳ trường hợp nâng điểm nào cụ thể... Cáo trạng nêu tôi có động cơ vụ lợi cá nhân nhưng động cơ của tôi là do nể nang” - bị cáo Liên trình bày.
Đáng chú ý, bị cáo Liên cho rằng có nhiều trường hợp gian lận, mình không làm theo sẽ khó vì: “Ai cũng gù, mình thẳng lưng sẽ thành khuyết tật”.
Tương tự, bị cáo Bùi Thanh Trà - giáo viên kiêm tổ trưởng chẩm thi môn Ngữ văn khai: “Tinh thần chung là khi chấm thi cho học sinh tỉnh mình cần chấm “nới tay” vì biết học sinh Hòa Bình còn yếu... Chấm “nới tay” vì môn Ngữ văn có dung sai, quan điểm của mỗi giáo viên khác nhau... Tâm lý là trong trường hợp nào cũng giúp các em có cơ hội được lấy bằng tốt nghiệp, có cơ hội việc làm” và khẳng định không có vụ lợi trong việc yêu cầu giám khảo nâng điểm.
“Không đưa tiền, không nhờ nâng điểm”
Theo quan điểm luận tội của VKS, bị cáo Nguyễn Quang Vinh (cựu Trưởng phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng giáo dục - Sở GD&ĐT Hòa Bình), được xác định có vai trò chủ mưu, nên cơ quan công tố đã đề nghị HĐXX tuyên phạt bị cáo Vinh mức án 7 - 8 năm tù về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ.
Cùng tội danh này, bị cáo Khương Ngọc Chất (cựu Trưởng phòng An ninh chính trị nội bộ, Công an tỉnh Hòa Bình) bị đề nghị 5 - 6 năm tù, Nguyễn Khắc Tuấn (cựu cán bộ Phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng giáo dục - Sở GD&ĐT Hòa Bình) 5 - 6 năm tù, Đào Ngọc Thuật (cựu giáo viên Trường THPT Mường Bi) 3 - 4 năm tù.
Ngoài ra, Diệp Thị Hồng Liên (cựu Phó Trưởng phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng giáo dục) bị đề nghị 2,5 - 3 năm tù. Phùng Văn Thụ (cựu Trưởng phòng Giáo dục Thường xuyên) 12 - 18 tháng tù nhưng cho hưởng án treo. Quách Thanh Phúc (cựu Phó Hiệu trưởng Trường THPT 19/5) và Nguyễn Tân Hưng (cựu cán bộ Phòng Khảo thí) 18 - 24 tháng tù nhưng cho hưởng án treo. Lê Thị Hồng (cựu Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Hoàng Văn Thụ) cùng Nguyễn Thị Thu Loan, Nguyễn Thị Hồng Chung và Bùi Thanh Trà (ba tổ trưởng chấm thi) 2 - 2,5 năm tù nhưng cho hưởng án treo.
Vụ án này, Đỗ Mạnh Tuấn (cựu Hiệu phó Trường Dân tộc nội trú huyện Lạc Thủy) là bị cáo duy nhất bị truy tố về hai tội danh. Đại diện VKS đề nghị tuyên phạt Tuấn 7 - 8 năm tù về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, 3 - 4 năm tù về nhận hối lộ, tổng hợp hình phạt 10 - 12 năm tù.
Riêng Hồ Chúc (cựu giáo viên Trường THPT Thanh Hà) bị đề nghị 2 - 3 năm tù về tội đưa hối lộ.
Đối với các phụ huynh có con được nâng điểm, theo truy tố, bà Trần Thị Liên - mẹ thí sinh G. và bà Hà Thị Thúy Liễu - mẹ thí sinh Đ. đã nhờ bị cáo Hồ Chúc - giáo viên Trường THPT Thanh Hà giúp con mình vượt qua kỳ thi. Chúc nhận lời và tìm gặp, đặt vấn đề nâng điểm với Đỗ Mạnh Tuấn.
Mạnh Tuấn sau đó can thiệp bài thi, nâng 14,95 điểm trong 5 môn thi của thí sinh G.; nâng 18,8 điểm trong 5 môn của thí sinh Đ. và cả 2 thí sinh này sau đó đều đỗ đại học. Khi có điểm, các phụ huynh nêu trên đã đưa 300 triệu đồng để Chúc đưa cho Mạnh Tuấn.
Tại tòa hôm nay, Chúc cũng thừa nhận hành vi phạm tội như trên, cho biết trước kỳ thi đã gặp Mạnh Tuấn nói: “Anh có 2 đứa cháu nay tham gia kỳ thi, em xem giúp đỡ các cháu. Tuấn bảo bị cáo chuyển họ tên, số báo danh cho mình”.
Về lý do, Chúc khẳng định giúp các em vì nể nang do phụ huynh Đ. là đồng nghiệp trong trường; phụ huynh G. là bạn thân. Bị cáo Chúc khai thêm, không hứa hẹn vật chất với 2 phụ huynh hoặc với Mạnh Tuấn. Khi có điểm, Chúc chỉ đưa giúp túi đựng tiền, không biết có bao nhiêu và đến giai đoạn điều tra mới được thông báo bên trong có 300 triệu đồng.
Ngược lại, phụ huynh Trần Thị Liên phủ nhận việc đưa tiền cho Chúc, nói: “Tôi không nhờ nâng điểm. Tôi tin tưởng con tôi làm bài được, đi thi về cháu cũng bảo làm bài tốt nên tôi không suy nghĩ gì. Tôi không đưa tiền cho Chúc”.
Tuy nhiên, thẩm phán ngắt lời: “Thực tế Mạnh Tuấn can thiệp nâng 14,95 điểm, không phải con chị làm được bài”. Bà Liên trình bày: “Tôi không nhờ anh Chúc việc gì. Anh ấy là bạn chồng tôi. Mãi sau này khi cơ quan công an điều tra đưa về, tôi mới biết con tôi được nâng 14,95 điểm. Tôi khẳng định không có việc đến nhà chuyển tiền cảm ơn”.
Còn phụ huynh Hà Thị Thúy Liễu, nói không đồng ý lời khai của bị cáo Hồ Chúc vì bà không đưa tiền, không nhờ chạy điểm. “Tôi là đồng nghiệp, dạy cùng trường và trong một buổi ra chơi, tôi nhờ Chúc xem giúp điểm cho cháu. Trong lời khai có nói tôi và bà Liên tới nhà Chúc đưa tiền cảm ơn Tuấn nhưng thực tế không có chuyện này... Khi Bộ GD&ĐT chấm thẩm định, tôi mới biết cháu được nâng điểm” – bà Liễu trình bày.
Tại tòa, bị cáo Lê Thị Hồng (cựu Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Hoàng Văn Thụ), cho biết rất hối hận khi giúp nâng điểm cho 8 thí sinh. “Hôm nay bị cáo thấy rất nhục nhã, rất đau buồn. Tất cả anh chị em ở đây là giáo viên, bao nhiêu năm công hiến cho ngành Giáo dục” - bị cáo nói.
Khi thẩm phán hỏi về việc “Là hiệu trưởng trường chuyên, nơi đào tạo con em ưu tú của tỉnh, bị cáo nghĩ thế nào khi phạm tội?”. Bà Hồng đáp: “Việc làm của bản thân bị cáo và các bị cáo khác sai, vi phạm quy định pháp luật. Tư duy bị cáo là học đến đâu không quan trọng, quan trọng là sự cố gắng. Bị cáo do nể nang và do quan điểm phụ huynh bây giờ quan trọng điểm số nên phạm tội”.