Trung Quốc "cay mũi" trước học thuyết Abe

Đúng như cam kết với báo chí trước thềm Đối thoại Shangri-La (Hội nghị thượng đỉnh an ninh châu Á), Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, trong bài phát biểu của mình tại Hội nghị, đã công bố Học thuyết Abe (Abe Doctrine) trong đó có những tuyên bố cứng rắn về an ninh khu vực, đặc biệt là vấn đề tranh chấp chủ quyền biển đảo giữa Trung Quốc và một số nước ASEAN.

Abe Doctrine được coi là Tuyên ngôn của Nhật Bản đối với vấn đề an ninh quốc tế trong bối cảnh Trung Quốc liên tục có những hành động đơn phương mang tính khiêu khích nhằm áp đặt chủ quyền của mình đối với khu vực Biển Đông – những hành động thậm chí còn đang bị nghi ngờ là nhằm tạo ra một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực với mục tiêu ám muội.

 “Mối đe dọa từ Trung Quốc”

Tuy không nêu đích danh, nhưng những gì ông Abe thể hiện trong Abe Doctrine và bài phát biểu tại Shangri-La cho thấy sự cảnh giác cao độ và mối lo ngại sâu sắc về những hành động gây hấn gần đây của Trung Quốc và sự ủng hộ mạnh mẽ đối với các nước ASEAN. 

Sau khi nhấn mạnh: “Lặp đi lặp lại những việc đã rồi, dùng sức mạnh để biến đổi hiện trạng theo hướng có lợi cho mình là hành vi đáng lên án”, Thủ tướng Abe chính thức tuyên bố: “Nhật Bản không ngần ngại và luôn sẵn sàng hỗ trợ, viện trợ các nước ASEAN bao gồm Việt Nam và Philippines  trong những nỗ lực nhằm bảo đảm an toàn và tự do hàng hải, hàng không”.

Theo giới phân tích lời tuyên bố này của lãnh đạo một nước vốn theo đường lối ôn hòa như Nhật Bản có thể được coi là “lời tuyên chiến đối với những hành động chính trị, ngoại giao cường quyền”. Bởi, đây mới là lần đầu tiên Thủ tướng Nhật Bản tham dự Đối thoại Shangri-La và ngay trong lần đầu tiên này đã thể hiện thái độ không khoan nhượng đối với “chính sách nước lớn”.

Ông Abe còn chỉ ra: “Hiện nay, nhiều của cải, vật chất, tiền bạc, trí tuệ tại khu vực châu Á được dùng để mua bán vũ khí, tăng cường quân bị. Mối đe dọa từ vũ khí giết người hàng loạt và việc sử dụng vũ lực nhằm thay đổi nguyên trạng vẫn đang tồn tại” và lên án: “Chính những hành động này và những nước có hành động này đang gây bất ổn cho khu vực và toàn thế giới”.

Hành xử của Trung Quốc là không biện hộ được

Liên quan đến tình hình căng thẳng leo thang tại khu vực Biển Đông do những hành động sai trái mang tính khiêu khích bạo lực và vô nhân đạo của Trung Quốc, Thủ tướng Abe không ngần ngại chỉ trích: “Việc Trung Quốc sử dụng vũ lực và đe dọa trong những tranh chấp chủ quyền là hành động không thể biện hộ. Không thể dựa vào bạo lực, vào áp bức mà phải dùng những biện pháp hòa bình để giải quyết xung đột”.

Ông Abe cũng thẳng thắn yêu cầu Trung Quốc phải giải quyết vấn đề theo luật pháp quốc tế và đề nghị: “ASEAN và Trung Quốc cần soạn thảo và ký kết Bộ quy tắc ứng xử Biển Đông (COC) càng sớm càng tốt”.

Cũng trong phát biểu này, ông Abe còn đưa ra hai đề nghị mà được đa số các nước ủng hộ nhưng phía Trung Quốc lại không mấy mặn mà.

Một là, để tránh những sự cố ngoài ý muốn giữa Nhật Bản và Trung Quốc, hai bên cần tiến hành bàn bạc về việc thiết lập một cơ chế liên lạc hàng hải và hàng không. 

Hai là, ASEAN, Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc…cần nâng cao vai trò, quyền hạn của cơ chế Hội nghị thượng đỉnh Đông Á (EAS), hạn chế tăng cường quân bị, công khai ngân sách quân sự… 

Đối với những đề nghị này, không cần bình luận thêm cũng có thể thấy rõ Trung Quốc là nước đầu tiên bị …"dị ứng".

Thay đổi cán cân quân sự

Ông Abe đã thể hiện rằng mình không chỉ nói suông. Để tăng sức nặng của ngôn từ, ông nhấn mạnh: “Trong bối cảnh hiện nay, không một nước nào có thể đơn độc mà gìn giữ được hòa bình. Nhật Bản cũng không là ngoại lệ”. 

Đây được coi là sự dẫn giải cho những nỗ lực hiện nay của Nhật Bản trong việc sửa đổi Điều 9 Hiến pháp của nước này theo hướng “cho phép quyền tự vệ tập thể” hay nói cách khác là quyền được tham gia chiến tranh mà bước đầu tiên đã được tiến hành từ tháng 1/2007 khi nước này nâng cấp Cục Phòng vệ thành Bộ Phòng vệ. 

Nếu việc sửa đổi thành công, Nhật Bản sẽ có quyền được tham gia các hoạt động quân sự quốc tế như hoạt động gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc (PKO) hay thậm chí giúp đỡ về sức mạnh quân sự cho các nước đồng minh trong những trường hợp cần thiết. 

Theo giới phân tích, điều này sẽ thay đổi đáng kể cán cân quân sự trong khu vực và tạo một đối trọng đối với Trung Quốc – nước đang liên tục tăng ngân sách quân sự ở mức hai con số trong nhiều năm qua.

Chưa biết trong tương lai Thủ tướng Abe và chính phủ của ông sẽ thực hiện những tuyên bố này đến đâu, nhưng ít nhất đến thời điểm hiện tại những tuyên bố này cũng tạo ra những hiệu ứng tích cực nhất định và trở thành một trong những điểm tựa tại Đối thoại Shangri-La. 

Đặc biệt Abe Doctrine còn được đánh giá là “dây cương cho cỗ xe ngựa đang hùng hổ xông tới từ phương bắc”.

Trung Quốc "cay mũi"

Ngày 31/5, Trung Quốc đã bác bỏ những tuyên bố gần đây của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe liên quan đến các vụ tranh chấp trên biển tại diễn đàn Đối thoại Shangri-La ở Singapore hôm 30/5.

Theo Tân Hoa xã, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương đã hối thúc Tokyo "tôn trọng sự thật và không kích động thù hằn cũng như đánh lạc hướng dư luận".

"Chúng tôi đã lưu ý đến các bình luận gần đây của lãnh đạo Nhật Bản, trong đó ông ta nói bóng gió về các nước khác. Trên thực tế, Nhật Bản cần làm rõ với cộng đồng quốc tế những động thái gần đây của họ trong lĩnh vực an ninh quân sự, đồng thời tuân thủ luật pháp quốc tế và các thông lệ nền tảng chi phối các mối quan hệ quốc tế trong khi giải quyết tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải với các nước láng giềng của họ," Tân Hoa xã dẫn lời ông Tần Cương. 

Bên cạnh đó, ông Tần Cương cũng nói rằng Nhật Bản cần có nhiều hành động thiết thực hơn để giúp duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực.