(GD&TĐ) - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (ĐHKHTN) - Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) được thành lập theo Nghị định số 97/NĐ-CP ngày 10/12/1993 của Chính phủ về ĐHQGHN và chính thức đi vào hoạt động với tư cách là trường đại học thành viên của ĐHQGHN từ tháng 9/1995. Sự ra đời của Trường ĐHKHTN là sự tiếp nối, kế thừa truyền thống 40 năm của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội – một trường đại học khoa học cơ bản đầu tiên, có uy tín của Việt Nam.
Trải qua chặng đường 55 năm xây dựng và phát triển (1956 – 2011), các thế hệ thầy và trò của Trường ĐHKHTN đã xây dựng nên bản sắc văn hóa và triết lý phát triển của riêng mình với một hệ những giá trị cốt lõi. Đó là: Chất lượng xuất sắc, đổi mới và sáng tạo, trách nhiệm xã hội cao, hợp tác và thân thiện. Cùng với lịch sử của dân tộc, Trường ĐHKHTN đã có nhiều đóng góp tích cực vào sự nghiệp bảo vệ và xây dựng tổ quốc, luôn luôn tiên phong trong công cuộc đổi mới giáo dục đại học của nước nhà.
Trường ĐHKHTN đã xác định rõ cho mình một sứ mệnh. Đó là “Sáng tạo, phổ biến và phát triển kiến thức; cung cấp nguồn nhân lực tài năng, chất lượng cao và sản phẩm khoa học công nghệ có giá trị cao cho xã hội; đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển khoa học cơ bản của nước nhà”. Để thực hiện sứ mệnh ấy, nhà trường đã đặc biệt quan tâm đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ. Chất lượng chuyên môn và phẩm chất, đạo đức nhà giáo là chìa khóa và quyết định mọi thắng lợi của nhà trường. Nhiều năm trước đây, do hoàn cảnh lịch sử khách quan, Trường không có điều kiện tuyển mới đội ngũ giảng viên một cách thường xuyên. Chính vì vậy mà trong 10 năm qua, nhà trường phải tập trung giải quyết sự hẫng hụt nghiêm trọng về đội ngũ cán bộ chuyên môn giỏi.
Song song với việc thực hiện nhiều chính sách nhằm thu hút cán bộ giỏi về công tác tại trường, Trường ĐHKHTN đặc biệt chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ hiện có. Mọi thành viên của nhà trường được làm việc trong một môi trường dân chủ cao, được tạo điều kiện cống hiến và khuyến khích phát triển, được bồi dưỡng đào tạo về chuyên môn và nâng cao năng lực, nghiệp vụ quản lý, trình độ ngoại ngữ. Hầu hết giảng viên đều có niềm đam mê với nghề giáo và nghiên cứu khoa học. Tự bồi dưỡng vươn lên đã trở thành ý thức của mỗi cá nhân và phong trào chung của đơn vị. Trường đã khai thác nhiều nguồn học bổng cũng như sự hỗ trợ từ các tổ chức trong và ngoài nước để gửi cán bộ đi học tập, trao đổi, nghiên cứu tại những cơ sở có uy tín cao về chất lượng đào tạo.
Mặc dù hiện nay số cán bộ giảng dạy dưới 35 tuổi chiếm gần 50% nhưng chất lượng đội ngũ vẫn được đánh giá cao so với các trường đại học của Việt Nam với 33,5% có chức danh giáo sư, phó giáo sư; 64% có học vị tiến sĩ và tiến sĩ khoa học (chỉ còn khoảng 3% có trình độ đại học).Năng lực hội nhập quốc tế của cán bộ được nâng lên rõ rệt thể hiện ở trình độ chuyên môn nghiệp vụ, khả năng sử dụng ngoại ngữ trong giao tiếp, giảng dạy và nghiên cứu khoa học.Trường có quy mô cán bộ hợp lý, phù hợp với cơ cấu của một trường đại học nghiên cứu. Số lượng sinh viên tính trên một cán bộ giảng dạy là 11.
 |
Với truyền thống của một trường đại học có uy tín trong và ngoài nước, nhà trường luôn quan tâm tới chất lượng đào tạo, mở rộng quy mô đi kèm với các điều kiện đảm bảo chất lượng. Để đáp ứng nhiệm vụ cung cấp nguồn nhân lực tài năng, chất lượng cao cho xã hội, nhà trường luôn coi trọng các yếu tố chất lượng đầu vào, chương trình và quá trình tổ chức đào tạo. Trước nguy cơ hẫng hụt đội ngũ cán bộ khoa học cơ bản giỏi, năm 1997 Trường đã xây dựng và được ĐHQGHN cho phép thực hiện đề án “Đào tạo cử nhân khoa học tài năng”. Mục tiêu của đề án là thu hút các sinh viên giỏi để đào tạo họ sớm trở thành những nhà khoa học giỏi cho đất nước. Hằng năm Trường đã tuyển được nhiều sinh viên giỏi, trong đó nhiều em có thành tích cao trong các kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia và Olympic quốc tế. Trong 14 năm qua, chất lượng của hệ này đã được dư luận trong nước và quốc tế đánh giá cao. Nhiều em đã trở thành cán bộ giảng dạy, cán bộ nghiên cứu của những trường đại học, viện nghiên cứu nổi tiếng trong và ngoài nước. Dự án này thực sự đã khởi nguồn cho một mô hình mới về bồi dưỡng và đào tạo tài năng ở bậc đại học của nước ta. Sau năm 1997, nhiều trường đại học của cả nước đã tổ chức các chương trình đào tạo cử nhân tài năng, kỹ sư tài năng và cử nhân hoặc kỹ sư chất lượng cao. Các chương trình này là tiền đề để các trường thực hiện các chương trình tiên tiến hướng đến chất lượng quốc tế trong những năm gần đây.
Ngoài việc định kỳ đổi mới chương trình đào tạo theo hướng cập nhật trình độ quốc tế và đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực của xã hội, nhà trường thường xuyên chú ý tới công tác biên soạn, biên dịch giáo trình. Mặc dù nguồn kinh phí hạn hẹp nhưng Trường vẫn có chính sách ưu tiên đặc biệt về tinh thần và vật chất để động viên các giáo sư, các thầy cô giáo giỏi biên soạn, biên dịch giáo trình cung cấp cho sinh viên của Trường cũng như các trường đại học khác. Trường luôn là đơn vị dẫn đầu trong ĐHQGHN về công tác biên soạn và xuất bản giáo trình, bài giảng điện tử. Hiện nay, 100% các môn học đều có giáo trình, hoặc bài giảng chế bản điện tử phục vụ nhu cầu học tập của sinh viên.
Đào tạo sau đại học là thế mạnh của Trường ĐHKHTN. Trường tự hào là cơ sở đào tạo có học viên sau đại học đầu tiên của cả nước nhận bằng thạc sĩ, tiến sĩ, tiến sĩ khoa học của Việt Nam. Chất lượng đào tạo sau đại học được đảm bảo. Quy mô từng bước được mở rộng. Số học viên cao học và nghiên cứu sinh bằng 33% số sinh viên đại học chính quy.
Để sớm hội nhập quốc tế về chất lượng đào tạo, Trường đã triển khai 6 chương trình đào tạo đại học theo chương trình của các trường đại học tiên tiến trên thế giới (với sự hợp tác của các trường nằm trong số 100 trường đại học tốt nhất trên thế giới). Thông qua các chương trình này, trường đã mời được nhiều giảng viên quốc tế đến giảng dạy và thu hút được sinh viên quốc tế đến học tập.
 |
Với bề dày lịch sử, đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, giàu kinh nghiệm, cán bộ Trường ĐHKHTN luôn nhận thức sâu sắc nghiên cứu khoa học là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy-học, nâng cao chất lượng đào tạo và trình độ đội ngũ cán bộ, đóng góp vào sự phát triển khoa học – công nghệ và giải quyết các vấn đề thực tiễn phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Bên cạnh trọng trách đào tạo các cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ có chất lượng cao, các cán bộ của Trường đã chủ trì và tham gia thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu khoa học các cấp. Những đề tài này được triển khai và thực hiện phù hợp với hướng ưu tiên của Nhà nước, của ĐHQGHN, của Trường ĐHKHTN.Nhiều đề tài dự án đã góp phần tích cực giải quyết các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Một số công trình tiêu biểu của nhà trường đã được tặng thưởng giải thưởng Nhà nước,giải thưởng quốc tế, giải thưởng của các bộ ngành trung ương và địa phương về khoa học công nghệ.
Trong những năm gần đây,Trường được ĐHQGHN đầu tư xây dựng nhiều phòng thí nghiệm có thiết bị hiện đại,đáp ứng yêu cầu nghiên cứu ở trình độ cao của thế giới.Đây là điều kiện quan trọng để Trường nhanh chóng hội nhập quốc tế trong lĩnh vực khoa học công nghệ.Trường ĐHKHTN luôn chủ động tổ chức hoặc tham gia đồng tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo quốc tế tại Việt Nam. Đây cũng là cơ hội để mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế và hội nhập trên phương diện đào tạo và nghiên cứu khoa học.
Chất lượng nghiên cứu đã có những thay đổi đáng kể, rút ngắn dần khoảng cách so với các nước tiên tiến trên một số lĩnh vực. Nhiều công trình khoa học của cán bộ được công bố trên các tạp chí hoặc hội nghị khoa học quốc gia, quốc tế có uy tín. Hằng năm, trung bình mỗi cán bộ giảng dạy có một công trình khoa học được công bố trên các tạp chí có uy tín. Riêng năm 2010 đã có khoảng 150 công trình được công bố trên các tạp chí và kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế. Trường cũng là một trong số ít các trường đại học của Việt nam có nhiều công trình được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín.
Trải qua 55 năm xây dựng và phát triển, Trường ĐHKHTN đã có những thành tích đặc biệt xuất sắc trong sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao, nghiên cứu khoa học công nghệ đỉnh cao và đang tiên phong trong sự nghiệp đổi mới giáo dục đại học, đổi mới quản trị đại học. Với những thành tích ấy, Trường ĐHKHTN đã vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng “Huân chương Độc lập hạng nhất”, “Huân chương Hồ Chí Minh”, danh hiệu “Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới” và danh hiệu “Anh hùng lao động” cho Khối Trung học Phổ thông chuyên Toán- Tin. Kỷ niệm 55 năm truyền thống Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội - Trường ĐHKHTN, ĐHQGHN, tập thể cán bộ và sinh viên nhà trường tự hào về truyền thống 55 năm qua và đồng lòng quyết tâm phấn đấu vươn lên đạt trình độ của các trường đại học tiên tiến trên thế giới trong một tương lai gần.
PGS.TS Bùi Duy Cam
