Cho rằng còn “nợ” việc xây dựng cơ chế, chính sách phân cấp cho Hà Nội, Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần tại cuộc làm việc với Hà Nội là tạo cơ chế vượt trội cho Thành phố, Trung ương giữ cân đối chung, cái gì Hà Nội làm được, làm tốt thì để Hà Nội làm, “để không phải chạy lên, chạy xuống các bộ về chuyện này, chuyện khác”.
Hà Nội không vội thì không xong
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng, Hà Nội đang đứng trước thách thức lớn về ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, quản lý đô thị khi mà xu hướng người dân dồn về Thủ đô ngày càng nhiều.
Theo Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, Thành phố cần gắn việc điều chỉnh quy hoạch với ứng phó các thách thức này. Sớm xây dựng các khu đô thị ngoại ô để giảm áp lực cho nội đô; đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội.
Cho rằng tất cả các đoàn cấp cao của nước ngoài đến thăm Việt Nam đều đến Hà Nội, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho biết, những ca ngợi của các nước về Việt Nam chủ yếu đều nhìn qua lăng kính Hà Nội. Như nhiều nước, việc nâng cao vai trò quốc gia là thông qua nâng cao vai trò Thủ đô, qua các hoạt động tầm cỡ như triển lãm quốc tế.
“Tôi đồng ý cần sớm xây dựng Trung tâm triển lãm quốc gia ở Đông Anh”, Phó Thủ tướng nói và cho biết, thời gian qua, nguồn lực đất nước dành cho Thủ đô tương đối lớn (chiếm 15-20% tổng vốn ODA là dành cho Hà Nội) nhưng đến nay tốc độ giải ngân của Hà Nội còn thấp, cần đẩy mạnh hơn.
Cũng cho rằng Hà Nội đang đối diện áp lực lớn về quá tải hạ tầng khi mà dân số tăng nhanh, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình lưu ý Hà Nội cần tập trung làm tốt công tác quy hoạch, quản lý tốt quy hoạch và triển khai quy hoạch đúng. Qua theo dõi công tác giải quyết khiếu kiện, Phó Thủ tướng cho rằng, triển khai dự án phải công khai, minh bạch, đúng pháp luật. Việc thu hồi đất phải hết sức cẩn trọng, tính toán kỹ.
“Có những dự án manh mún, lẻ tẻ, cò con của các nhà đầu tư không có vốn liếng gì hết, cứ xí đất rồi cuối cùng không làm. Người dân bị treo quy hoạch bao nhiêu năm, khổ sở vô cùng”, Phó Thủ tướng lưu ý. “Khi phải thu hồi đất của dân mà chưa được đồng tình thì cố gắng vận động, thuyết phục, giải thích và xem lại mình chính sách đã đúng chưa, để điều chỉnh. Tới mức cưỡng chế thì hết sức thận trọng chứ không phải cái gì cũng cưỡng chế”.
Bày tỏ ấn tượng với Hà Nội về cải cách hành chính, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, câu “Hà Nội không vội được đâu” bây giờ có vẻ đã được ít nói hơn và dần dần chuyển sang nói câu “Hà Nội không vội thì không xong”. Phó Thủ tướng đề nghị phân cấp tối đa và có thể chế vượt trội cho Hà Nội.
Đồng quan điểm, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhìn nhận, việc Việt Nam tăng 5 bậc về năng lực cạnh tranh toàn cầu có sự đóng góp quan trọng của Hà Nội và cho rằng cần có thể chế đặc thù cho Hà Nội. Phó Thủ tướng nhất trí với đề xuất của Hà Nội đăng cai các giải thể thao quốc tế.
Thống nhất với báo cáo của Hà Nội, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, cuộc làm việc hôm nay là cùng Hà Nội tháo gỡ, tạo điều kiện cho Hà Nội phát triển chứ không phải tiếp tục ràng buộc, tiếp tục “xin-cho”, “rất quan tâm đến kiến nghị của các đồng chí để làm sao tạo thể chế, cơ chế thuận lợi cho Hà Nội với tinh thần “Hà Nội vì cả nước, cả nước vì Hà Nội”.
 |
Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm phát triển đối với Hà Nội là “xanh, sạch, bảo tồn và kỷ cương”. Ảnh: VGP
Thách thức quản lý siêu đô thị
Biểu dương các kết quả tích cực mà Hà Nội đạt được thời gian qua, Thủ tướng đánh giá cao một số ý tưởng của Hà Nội trong quản lý như việc đặt vấn đề hạn chế xe máy đến năm 2030.
Đồng tình với các ý kiến phát biểu trước đó, Thủ tướng cũng chỉ ra một loạt thách thức Hà Nội đang vấp phải như: Thách thức quản lý siêu đô thị khi là Thủ đô có diện tích đứng thứ 17 trên thế giới, dân số cao. Hà Nội cũng gặp thách thức về chuyển đổi hiệu quả mô hình tăng trưởng, tăng năng suất lao động, đào tạo lao động, ứng dụng công nghệ mới, thu hút, trọng dụng nhân tài. Và thách thức về nguồn lực trước yêu cầu phát triển, nhất là phát triển hạ tầng, trong bối cảnh nợ công ở mức cao.
Với số lượng dân số có dân trí cao thì vấn đề đặt ra là làm sao các dịch vụ công như giáo dục, y tế, văn hóa, thể dục thể thao đáp ứng được đòi hỏi ngày càng cao của người dân, làm sao tạo động lực mạnh mẽ để từng đơn vị, từng cán bộ làm việc với tinh thần phục vụ nhân dân. Hà Nội cũng đối diện thách thức về giữ gìn kỷ luật, kỷ cương gắn với phát huy dân chủ.
Trước thách thức đó, Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm phát triển đối với Hà Nội là “xanh, sạch, bảo tồn và kỷ cương”. Các giá trị hay những nguyên tắc cốt lõi đối với Hà Nội là hòa bình, văn minh, văn hiến, bản sắc và phải thượng tôn pháp luật.
Mục tiêu chiến lược hay giải pháp then chốt là quản lý chặt chẽ, quy hoạch hợp lý, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, quan tâm tới văn hóa cả vật thể và phi vật thể.
 |
Thủ tướng gợi mở Hà Nội phải hợp tác liên kết mạnh mẽ và chặt chẽ với các địa phương lân cận. Ảnh: VGP
Phải khai thác, sử dụng tốt dù 1 gang tấc đất
Thủ tướng gợi mở, việc hợp tác phát triển rất quan trọng. Hà Nội phải hợp tác liên kết mạnh mẽ và chặt chẽ với các địa phương lân cận, xóa bỏ địa giới hành chính đơn thuần và tận dụng lợi thế theo hướng lấy cụm ngành làm trung tâm, xóa bỏ sự manh mún, dàn trải cho các chính sách.
Thứ hai, Hà Nội có nhiều trung tâm nghiên cứu, nhiều phòng thí nghiệm nằm rải rác khắp nơi, nên cần chọn lọc và tập trung dần để hình thành một hệ sinh thái, một cộng đồng khoa học công nghệ có thể tương tác, chia sẻ, dùng chung các tiện ích hạ tầng, làm tốt, tổ chức tốt việc hợp tác đổi mới sáng tạo, truyền cảm hứng trong giới khoa học.
Thứ ba, phải tối ưu hóa nguồn tài nguyên đất. Đất đai của Hà Nội quý, dù là 1 gang tấc, phải khai thác sử dụng tốt để phát triển từ đây, chống tham nhũng tiêu cực cũng từ đây. Nếu Hà Nội làm được điều này, đây sẽ là bước chuyển mình lớn làm tăng uy tín về năng lực lãnh đạo, chỉ đạo cũng như ý thức sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai về việc phát triển của Thành phố.
Thứ tư, tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ công chức, cải cách phương thức quản trị để tương thích với sự năng động, phát triển của Hà Nội trong tiến trình hội nhập, toàn cầu hóa, đặc biệt là năng lực quản trị của Hà Nội tương xứng với phát triển ngày càng năng động, nhất là với yếu tố thị trường.
Vì vậy, giá trị cốt lõi mà Thủ đô Hà Nội hướng tới phải là: Đô thị thông minh, phương thức quản lý dựa trên nền tảng công nghệ mới, cơ sở hạ tầng thông minh, xây dựng con người văn minh, xã hội gắn kết rộng mở. Tiếp tục xây dựng những tiêu chí thành phố vì hòa bình, thành phố năng động và hội nhập, thúc đẩy kinh doanh dựa trên nguyên tắc bình đẳng, công bằng, minh bạch, môi trường đầu tư hướng vào chuẩn mực của OECD. Hà Nội là nơi dung nạp, rộng mở các giá trị tiên tiến của châu Á và thế giới.
Một giá trị cốt lõi nữa là thành phố văn hóa tiêu biểu cho văn hóa Việt Nam, bảo tồn, giữ gìn tốt các di sản văn hóa, công trình cổ, khu phố cổ, lịch sử sống, văn hóa sống của thành phố. Thành phố kiến tạo phát triển, đặt người dân và doanh nghiệp vào vị trí trung tâm mục đích phục vụ của thành phố, môi trường kinh doanh thuận lợi, môi trường sống tốt nhất. Hà Nội phải là nơi điển hình thu hút người tài, người giàu và người dân có văn hóa, có nghề nghiệp tới Thủ đô. Mọi người đều bình đẳng và có cơ hội phát triển tại Hà Nội, Thủ tướng nêu rõ.
 |
Toàn cảnh buổi làm việc. Ảnh: VGP
Trả “món nợ” thể chế đối với Hà Nội
Đối với các kiến nghị cụ thể của Hà Nội, Thủ tướng cơ bản ủng hộ và nhấn mạnh nguyên tắc là xây dựng cơ chế, chính sách, phân cấp cho Hà Nội như Nghị quyết 11 của Bộ Chính trị đã nêu, đây là một “món nợ” của Chính phủ đối với Hà Nội. Nghị quyết 11 giao Ban cán sự Đảng Chính phủ chỉ đạo xây dựng một số cơ chế, chính sách và phân cấp cho Hà Nội về thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết công việc phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của Thủ đô.
“Anh Huệ, anh Đam và các đồng chí đều nói vấn đề này. Tinh thần là có cơ chế vượt trội cho Hà Nội”, Thủ tướng nhấn mạnh. Trung ương giữ cân đối chung, cái gì Hà Nội làm được, làm tốt thì để Hà Nội làm, “để không phải chạy lên, chạy xuống các bộ về chuyện này, chuyện khác. Cái gì cũng đưa Thủ tướng ký thì Thủ tướng ký cả đêm cũng không xong”. Đối với các vấn đề vượt luật thì cái gì cần sửa luật thì tổng hợp, trình Quốc hội xem xét chỉnh sửa, cái gì thấy cần thiết để tạo điều kiện cho Hà Nội thì để Hà Nội làm thí điểm trên cơ sở có đề án cụ thể.
Bên cạnh đó, cần xã hội hóa mạnh mẽ các nguồn lực, nhất là tư nhân đầu tư, từ đó tạo cơ chế huy động vốn làm các công trình nói chung, đặc biệt là công trình hạ tầng, kể cả hệ thống metro Hà Nội.
Cực tăng trưởng của Hà Nội phải hướng vào Đại học Quốc gia hay khu vực đại học, khu công nghệ cao và văn hóa. Kiên quyết thực hiện việc di dời các cơ sở đại học, các bệnh viện, doanh nghiệp như quy hoạch đã đề cập, đặc biệt là di dời các trường đại học ra khỏi nội đô, nếu không rất khó giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông.
“Chúng tôi biết Thành phố còn nhiều tồn tại mà đồng chí Thủ tướng, các Phó Thủ tướng và các bộ nêu ra”, Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải phát biểu tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng và khẳng định những nội dung mà Thủ tướng tháo gỡ rất quan trọng, quyết định việc Thành phố có đạt được các mục tiêu đề ra hay không.
